معرفی دفتر
آشنایی با بیماری های دام
آشنایی با واکسن های دامی
سیاست ها و برنامه ها
تلفن: 021-88953400-3
ایمیل: info@ivo.ir
کد پستی: 1431684965
اکتینو مایکوز
پاستورلوز
آنتروتوكسمي

آنتروتوكسمي

 

آنتروتوكسمي چيست؟

آنتروتوكسمي بيماري حيوانات علفخوار است كه در اثر رشد و تكثير غيرمعمول باكتري كلستريديوم پرفرنجينس در دستگاه گوارش آنها بوجود مي­آيد. اين باكتري كه داراي پنج تيپ است انواع مختلف سموم را توليد مي­كند كه با رها شدن اين سموم در دستگاه گوارش و يا جذب آن از دستگاه گوارش، ‌بيماري آنتروتوكسمي ايجاد مي­شود.

 

آيا نشانه­هاي باليني بيماري آنتروتوكسمي حاصل از بيوتيپ­هاي مختلف باكتري مشابه است؟

خير! آنتروتوكسمي مي­تواند به شكل­هاي مختلف ظاهر شود. مي­تواند باعث خونريزي در روده­ها شود و يا باعث مرگ سلول­هاي روده­اي گردد كه با چشم ديده مي­شود. با اينهمه در آنتروتوكسمي ممكن است ضايعات دستگاه گوارش با چشم ديده نشود و در اثر جذب سموم باكتريايي، حيوان بدون علائم دستگاه گوارش تلف گردد.

 

چرا آنتروتوكسمي به وجود مي­آيد؟

باكتري كلستريديوم پرفرنجينس هميشه در دستگاه گوارش و در خاك و محيط يافت مي­شود. ولي اين باكتري همراه با رشد و تكثير خود در دستگاه گوارش، از طريق مدفوع حيوان، دفع مي­گردد و باعث بيماري نمي­شود اما اگر به عللي از جمله پرخوري و تغيير جيره غذايي و يا استفاده بيش از حد از غلات در جيره غذايي حيوانات، حركات دستگاه گوارش كند شود يا متوقف گردد بر تعداد اين باكتري­ها در دستگاه گوارش افزوده شده و با توليد سم باعث بيماري آنتروتوكسمي مي­شوند.

 

براي كنترل آنتروتوكسمي چه مي­توان كرد؟

با اجتناب از تغيير سريع جيره غذايي حيوانات و جلوگيري از پرخوري حيوانات بخصوص از علوفه­هاي سبز و پرآب و واكسيناسيون دام­ها با واكسن آنتروتوكسمي مي­توان از بيماري آنتروتوكسمي جلوگيري كرد.

دانلود فایل
بروسلوز
مقدمه:
بروسلوز يكي از مهمترين و شايع ترين بيماري هاي مشترك بين انسان و حيوانات است. ميزان شيوع تب مالت در انسان مستقيم به شيوع بروسلوز در دامها  بستگي دارد، از اين رو كنترل براي جلوگيري از خسارات اقتصادي و مخاطرات بهداشتي اين بيماري كنترل و يا ريشه كني آن در حيوانات اجتناب ناپذير است.
انسان ممكن است به وسيله هر يك از پنج گونه : بروسلا ملي تنسيس از بز، گوسفند وگاو وشتر؛ بروسلاآبورتوس از گاو؛ بروسلاسوئيس از خوك؛ بروسلاكنيس از سگ و بروسلا ماريس از پستانداران دريايي به بيماري تب مالت مبتلا شود ولي بروسلا ملي تنسيس متداول ترين عامل اين بيماري در انسان است و بيماري ناشي از بروسلا كنيس و بروسلا ماريس در انسان بسيار نادر مي باشد.
بروسلا اوويس عامل تورم بيضه در قوچ بوده و براي انسان بيماري زا نمي باشد، همچنين بيماريزايي بروسلا نئوتومه و بروسلا ميكروتي (كه عامل بروسلوز در گروهي از جوندگان هستند)  براي انسان اثبات نشده است.
عامل بيماري باكتري كوكوباسيل گرم منفي بروسلا مي باشد كه اسپور توليد نكرده ، فاقد تحرك و كپسول بوده و ميكرو آئروفيل مي باشد .
بروسلاها در انواع مختلف شير، خامه و پنير تازه براي دوره هاي زماني متغير زنده باقي مي مانند. پنير سفيد نرم غير پاستوريزه تهيه شده از شير بز منبع متداول بروسلا ملي تنسيس بوده كه به مدت 8 تا 11 هفته باكتري را در خود حفظ مي نمايد.
 
 
 
         شكل ميكروسكوپي بروسلا                                 شكل كولني بروسلا                                        
چه حيوانات به بروسلوز حساس هستند؟
ميزبان ترجيحي و اصلي بروسلا آبورتوس گاو بوده، ضمن آنكه به ديگر حيوانات حساس چون گوسفند و بز، شتر، اسب، سگ و نشخوار كنندگان وحشي نيز انتقال مي يابد. بروسلاملي تنسيس عامل اصلي بيماري در گوسفند و بز بوده و به ديگر حيوانات نيز منتقل مي‌شود. بروسلاسوئيس در اصل خوك است و بروسلاكنيس سگ و بروسلا ماريس پستانداران دريائي را مبتلا مي سازد.
وضعيت بروسلوز در جهان چگونه است؟
بيماري بروسلوز در بسياري از نقاط جهان ديده مي شود، به ويژه بيماري در كشورهاي حوزه مديترانه، خاورميانه، شبه جزيره عربستان، امريكاي مركزي و جنوبي، آسيا و افريقا شايع است. تنها 17 كشور بطور رسمي عاري از برسلوز اعلام شده اند. در برخي كشورها، چون ايالات متحده امريكا، اساساً بيماري يك مخاطره شغلي محسوب مي شود، در حاليكه در كشورهايي مانند ايران، آلودگي به اين باكتري  به شغل هاي خاصي محدود نمي شود.
وضعيت بيماري در ايران چگونه است؟
بروسلوز از دير باز در كشور ما وجود داشته و به سبب ايجاد سقط جنين در دام و ابتلا انسان به بيماري تب مالت
 مي شده است. با  اقدامات وسيع و مؤثر سازمان دامپزشكي در جهت كنترل اين بيماري، ابتلا انساني و خسارات دامي در سال­هاي اخير تا حد زيادي كاهش يافته است.
 بروسلوز چگونه به انسان و حيوانات منتقل مي شود ؟
معمول ترين راه انتقال آلودگي به حيوانات از طريق گوارش و خوردن محتويات دفعي آلوده است، هرچند كه پوست و مخاط آزرده، غشاء ملتحمه چشم، ريه ها و رحم نيز مي توانند راه ورود باكتري به بدن دام باشند.
باكتري هاي بروسلا از چندين راه وارد بدن انسان مي‌شوند. از راه خوراكيكه مصرف شير تازه آلوده غير پاستوريزه و فرآورده هاي آن يكي از متداولترين شيوه هاي انتقال بيمار است. ديگر فرآورده هاي مصرفي تهيه شده از حيوانات آلوده چون جگر، گوشت، دنبلان و خون كه به صورت خام يا نيم پزمصرف مي شوند نيز منبع عفونت محسوب
مي شوند.
انتقال آلودگي از  راه استنشاقي معمولاً يك مخاطره اي شغلي در بين چوپانان، حمل و نقل كنندگان حيوانات، كارگران دامداري ، كاركنان كشتارگاه ها ، دامپزشكان و تكنسين هاي دامپزشكي و غيره اتفاق مي افتد. استنشاق افشانه هاي حاوي بروسلا بعنوان متداول ترين راه انتقال عفونت در بين كاركنان آزمايشگاه ها است.
همچنين ممكن است باكتري به صورت تصادفي در هنگام قصابي سبب آلودگي شود ويا دامپروران و دامپزشكان هنگام در اثر تماس با ترشحات آلوده دامها ممكن است از طريق تماس پوستي آلوده شوند. ورود مواد دفعي آلوده به چشم در خلال مراقبت از حيوانات مبتلا نيز راه ديگر انتقال آلودگي مي‌باشد.
تزريق تصادفي واكسن زنده بروسلا ( Rev1 ، S19 وRB51 ) در خلال مايه كوبي حيوانات ممكن است منجرر به بروز شكل خفيف بيماري شود.
انتقال از انسان به انسان استثناء بوده، اما احتمال انتقال از طريق داخل رحمي، شيرمادر، انتقال خون، پيوند مغز استخوان و تماس جنسي وجود دارد.
نشانه هاي باليني بيماري بروسلوز چيست ؟
 بروز علائم باليني بيماري در دام به سطح ايمني گله ها وابسته بوده و در گله هاي غير واكسينه، سقط جنين مهمترين علامت بروز بيماري مي باشد. سقط جنين در گاو از ماه پنجم آبستني به بعد و در گوسفند و بز در آخرين 2 ماهه دوره آبستني حادث مي شود. هرچند در تعدادي از دامهاي مبتلا ، سقط جنين در آبستني هاي دوم و بعد از آن نيز مشاهده مي گردد، با اين وجود بسياري از دامهاي مبتلا در آبستني هاي دوم به بعد سقط جنين نمي كنند. از ساير علائم بيماري مي توان به جفت ماندگي ، متريت ، اركيت، ‌هيگروما ، كاهش توليد شير ، عقيم شدن و نازايي موقت يا دائمي، تأخير فواصل باروري و افزايش فاصله دوره شيرواري اشاره نمود .
در فرم حاد بيماري در گوسفند و بز گاهي علائمي نظير تب، نارسائي تنفسي، كاهش وزن، اسهال و لنگش ديده
 مي شود .
 
 
 
              جنين سقط شده در گاو
 
                           سقط جنين در ميش
 در انسان بروسلوز ممكن است به بيماري هاي تب دار ديگر شباهت داشته و هر گونه سيماي باليني اختصاصي را فاقد باشد. شروع بيماري ممكن است ناگهاني، طي دوره 1 تا 2 روزه، تدريجي يا در خلال يك هفته يا بيشتر بروز نمايد.متداول ترين نشاني ها عبارتند از: تب، لرز يا رعشه هاي شديد، بي قراري عمومي، دردهاي منتشر در سرتاسر بدن، درد مفصل و كمر، سردرد، بي اشتهايي، خستگي زودرس و ضعف عمومي.
چگونه مي توان بروسلوز را تشخيص داد ؟
در صورت وجود سابقه تماس با باكتري و مشا هده نشانيهاي باليني احتمال وقوع بيماري وجود دارد ولي با بررسي آزمايشگاهي مي توان بيماري ار تشخيص داد. تشخيص اوليه بيماري در دامها از طريق تست هاي غربالگري مانند رزبنگال RBPT ، تست حلقه اي شير MRT و الايزاي مستقيم D-ELISA صورت انجام مي شود و متعاقباً با  آزمايشات تكميلي و تائيدي از قبيل آزمايش سرو آگلوتيناسيون رايت SAT و آزمايش مركاپتواتانول 2ME، الايزاي غير مستقيم I-ELISA، الايزاي رقابتي C-ELISA تشخيص تأييد مي شود. كشت نمونه‌هاي باليني و جدا سازي عامل بيماري را تشخيص قطعي آلودگي است.
در دامها سرم خون، شير وجنين سقط شده نمونه هاي مرضي مناسب جهت ارسال به آزمايشگاه براي تشخيص بروسلوز مي باشند.
در انسان غالباً بررسي هاي آزمايشگاهي بروسلوز در خلال مراجعه بيماران تب دار به مراكز درماني انجام مي‌شود. تشخيص بروسلوز بر اساس تاريخچه اپيدميو لوژيك، يافته هاي باليني و تيترهاي بالا يا رو به افزايش آنتي بادي بروسلا همراه با يا بدون كشت هاي مثبت نمونه خون يا ديگر مايعات و بافتهاي بدن انجام مي شود.
درمان بيماري در دام و انسان چگونه است؟
درمان بيماري در دامها به سبب احتمال ايجاد مقاومت داروئي و همچنين اقتصادي نبودن انجام نمي شود و معمولاً پس از شناسائي دام آلوده كشتار و حذف مي شود. درمان بروسلوز انسان آسان نبوده و ممكن است با موارد شكست درمان و عود بيماري همراه باشد. در درمان بيماري انسان از داروهاي مناسب استفاده مي شود.
راههاي پيش گيري و كنترل بروسلوز در دام و انسان چگونه است؟
پيشگيري و كنترل بمياري در حيوانات از طريق مايه كوبي دامها و رعايت اصول بهداشتي و امنيت زيستي و شناسايي و حذف دام هاي آلوده انجام مي شود. پيشگيري بيماري در انسان مستلزم كنترل بيماري در حيوانات، آموزش كادرهاي پزشكي، دامپزشكي، و عموم جامعه، اجراي مقررات قانوني چون پاستوريزاسيون شير و ديگر فرآورده هاي لبني، استفاده از البسه محافظ بوسيله افراد تحت مخاطره، واكسيناسيون، آزمايش و كشتار دام هاي آلوده است.
دانلود فایل
تولارمي

آشنايي با بيماري تولارمي

 

بيماري تولارمي چيست؟

تولارمي كه به آن تب خرگوش يا تب مگس گوزن يا آهو Deer-fly fever نيز گفته مي شود يك بيماري باكتريايي است كه  واگيري آن زياد  است و بيشتر در جوندگان وحشي ديـــــــده مي شود. با اينهمه اين بيماري مي تواند به حيوانات اهلي نيز  منتقل گردد و باعث بيماري و مرگ شود. اين بيماري همچنين يك بيماري مشترك بين انسان و دام محسوب مي گردد. باكتري اين بيماري را از بيش از يكصد گونه جانوري از جمله پرندگان جدا كرده اند.

 عامل بيماري تولارمي بيماري زايي بسيار زيادي دارد و ورود تنها چند عدد باكتري به بدن انسان مي تواند باعث بيماري  انسان گردد. بنابر اين تولارمي  از بيماريــــــــهايي محسوب مي گردد كه امكان استفاده از آن در بيوتروريسم يا عمليات تروريستي وجود دارد.

 اگرچه گزارشات باليني از وجود اين بيماري در ايران و در ميان مردم  حكايت مي كند  با اينهمه  گزارشي از آلودگي دامها با اين بيماري  موجود نيست. از طرف ديگر حتي علايم باليني بيماري نيز در ميان دامهاي اهلي كشورمان گزارش نشده است.

چرا نام بيماري را تولارمي گذاشته­اند؟

اين بيماري اولين بار در سال 1911 در شهرستان تولار  Tulareدر ايالت كاليفرنيا  در نوعي سنجاب مشاهده شد كه علايم آن به صورت بيماري شبه طاعون بود . در سال 1914 در همان ايالت بيماري در يك كارگر رستوران مشاهده شد بنابراين نام آن را تولارمي گذاشتند.  امروزه اين باكتري  در همه جاي نيمكره شمالي يافت مي شود.   

 

بيماري تولارمي چگونه منتقل مي­شود؟

ميزبان اصلي و مخزن بيماري تولارمي، خرگوش و جوندگان وحشي از جمله انواع موش، سنجاب و سمور مي باشد و انسان و حيوانات اهلي ميزبان تصادفي اين بيماري محســــــوب مي گردند. انتقال اين بيماري به انسان و حيوانات اهلي بيشتر از طريق گزش كنه ها و بندپايان مي باشد. كنه اي كه با باكتري آلوده شود مي تواند آن را از طريق تخم به نوزادان نيز منتقل نمايد كه در همه گيري شناسي بيماري اهميت خاصي پيدا مي كند. انسان همچنين از طريق تماس با لاشه هاي آلوده و خوردن گوشت نيم پزآلوده،  به بيماري مبتلا مي شود. خوردن آب آلوده نيز، انسان را به بيماري مبتلا مي سازد. بيشترين مبتلايان انساني در آمريكا در دو فصل است. فصل بهار كه اوج فعاليت كنه ها است و فصل پاييز كه فصل شكار خرگــــــوش و پوست كني آن و تماس با خرگوش است. در ميان حيوانات اهلي بيشترين آلودگي در ميان گوسفندان و در فصل بهار و در اوج فعاليت كنه ها اتفاق مي افتد.

        

            

انواع خرگوش و ساير جوندگان مانند سگ آبي و انواع سنجاب و موش و موش آبي ميزبانان اصلي و مخزن بيماري تولارمي مي باشند.

 

گزارشاتي موجود است كه نشان مي دهد انسان در اثر گازگرفتگي و چنگ زدگي گربه مبتلا به بيماري شده است. اين انتقال به صورت مكانيكي مي باشد. در اين حالت دهان و پنجه هاي گربه در هنگام تغذيه از جوندگان، آلوده مي شود و اين آلودگي به انسان منتقل مي گردد.

 انتقال از طريق استنشاق هواي آلوده نيز گزارش شده است.

علايم باليني بيماري چيست؟

اگرچه باكتري بيماري تولارمي از بسياري از حيوانات اهلي جدا شده است اما علايم باليني بيماري در اين حيوانات به خوبي توصيف نگرديده است. بيماري در گوسفند كه در ميان حيوانات اهلي بيشترين آلودگي در آن گزارش شده است به دنبال گزش تعداد ريادي كنه اتفاق مي افتد.

در معاينه گوسفند بيمار معمولا آلودگي شديد با كنه ها مشهود است. تب، خشك شدن عضلات، برگشتن سر به عقب، خم كردن پاهاي عقب، افزايش تعداد تنفس، سرفه و اسهال از نشانه هاي معمول بيماري در گوسفند است. مدفوع تيره و بدبو است و تكرر ادرار با دفع مقدار كمي ادرار در هر بار ديده مي شود. گوسفند آلوده ممكن است از گله جدا شده و عقب بيافتد. وزن بدن به سرعت كاهش مي يابد و ضعف و بيحالي در عرض چند روز اتفاق مي افتد اما فلجي ديده نمي شود و حيوان در حاليكه افتاده است تقلا ميكند. مرگ معمولا در عرض چند روز حادث مي شود با اينهمه ممكن است تا دو هفته طول بكشد. معمولا همه پشم يا تكه هايي از آن در گوسفنداني كه بهبودي مي يابند مي ريزد اما در گوسفندان ايمني طولاني مدت ايجاد ميشود.

در اسب تب تا 42 درجه سانتيگراد و خشك شدن مفاصل و تورم پاها ديده مي شود. شدت بيماري در كره اسبها بيشتر است و به غير از علايم مذكور، مشكل تنفسي و عدم هماهنگي هنگام راه رفتن نيز ممكن است ديده شود.

به علت آنكه در خرگوش و جوندگان وحشي، بيماري در حيوان اغلب بعد از مرگ تشخيص داده مي شود نشانيهاي باليني در اين حيوانات به خوبي توصيف نشده است. با اين همه در حيواناتي كه  به صورت تجربي آلوده شده اند نشانيها شامل تب،  ضعف و بيحالي، زخم  و آبسه در روي پوست، تورم غدد لنفاوي و  مرگ در عرض 8 الي 14 روز مي باشد.

بيماري در انسان چگونه است؟

از نظر باليني بيماري در انسان را به هفت نوع تقسيم نموده اند:

 1  - دانه اي زخمي Ulceroglandular  كه زخم پوست همرا تورم غدد لنفي موضعي  مي باشد.

2   - دانه اي Glandular   كه تورم غدد لنفي بدون زخم است.

3   - دانه اي چشمي Oculoglandular  كه تورم غدد لنفي همراه تــــــورم ملتـــحمه چشم مي باشد.

4   - حلقي دهاني  Oropharyngeal كه تورم غدد لنفي همراه تورم  دهان، حلق و لوزه ها است.

5   - رودوي Intestinal  كه همراه درد شكم و استفراغ و اسهال مي باشد.

6   - پنوموني يا شكل ذات الريه بيماري

7   - تيفوئيدي   Typhoidalكه بيماري تب دار بدون ساير علايم است.

      

تــــــورم ملتـــحمه چشم و تورم غدد لنفي گردن در بيماري تولارمي در انسان

 

 علايم كالبدگشايي چيست؟

در روي پوست گوسفنداني كه تازه تلف شده اند ممكن است تعداد زيادي كنه ديده شود. در حيواناتي كه مدت زماني از مرگ آنها گذشته است در زير پوست نقاط احتقان خون با رنگ قرمز تيره تا قطر 3 سانتيمتر مشهود است كه ممكن است همراه تورم و نكروز بافتي در آن محل باشد. اين جراحات محل اتصال كنه ها مي باشند. پرخوني و تورم غدد لنفي كه از اين نكات داراي جراحت لنف حمع آوري  مي كنند اغلب ديده مي شود. تورم و پرخوني ريه ها و كبدي شدن آنها گاهي مشهود است.

در كالبد گشايي خرگوش بيمار، كا نونهاي نكروز روي كبد كه اين كانونها كوچك و منتشر مي­باشند ديده مي­شود. ممكن است كانونهاي نكروز از نوع پنيري در طحال، مغز استخوان، غدد لنفاوي و ششش ها نيز ديده شود. معمولا طحال متورم است. اين علايم ممكن است در ساير حيوانات نيز ديده شود.

چگونه بيماري را تشخيص دهيم؟  

براي تشخيص قطعي بيماري نياز به جداسازي باكتري مي باشد. براي حداسازي باكتري از نمونه هاي شش، غدد لنفاوي و طحال مي توان استفاده كرد. از بيماريهايي كه با تولارمي اشتباه مي شوند مي توان فلجي حاصل از كنه ها را نام برد. شرايط محيطي و زماني براي بروز اين دو بيماري يكسان است. اما دام در فلجي حاصل از كنه ها تب ندارد. همچنين فلجي در اين بيماري موجود است كه در تولارمي ديده نمي شود. از طرف ديگر با از بين بردن كنه­ها در فلجي كنه­اي معمولا بهبودي حاصل مي­گردد.

چگونه بيماري را درمان كنيم؟

براي درمان بيماري در انسان و دامها مي­توان از استرپتومايسين، جنتامايسين، تتراسيكلينها و كلرامفنيكل استفاده كرد. اكسي تتراسيكلين با دز 6 الي 10 ميليگرم براي هر كيلو وزن بدن در درمان بره­ها بيشتر از پني سيلين و استرپتومايسسين موثر بوده است.

 

چگونه بيماري را كنترل كنيم؟

با مبارزه با كنه­هاي  ناقل و حمام دادن و اسپري گوسفندان بيماري به آساني در گوسفند قابل كنترل است. در مناطقي كه بوته زار است و شرايط محيطي براي كنه ها مناسب است مبارزه با كنه ها بايد از برنامه­هاي معمول باشد. اگرچه واكسن براي تجويز به دامها به صورت آزمايشي ساخته شده است اما به صورت تجارتي در بازار موجود نيست.

براي كنترل بيماري در انسان بايد شكارچيان در مناطقي كه بيماري بومي است هنگام پوست كني خرگوش­ها بهداشت را رعايت كرده و از دستكش استفاده كنند و از شكار خرگوش­هايي كه بيمار و ضعيف هستند و توان كافي براي دويدن ندارند اجتناب نمايند. مردم از خوردن گوشت نيم پز خوداري نمايند و به طريق مناسب از گزيده شدن توسط كنه ها دوري نمايند.

 

دكتر ناصر رسولي بيرامي

   

 

 

 

   

دانلود فایل
سل
مقدمه :
   سل يكي از مهمترين بيماري هاي عفوني و مشترك بين انسان و دام است كه در اكثر نقاط دنيا شايع مي‌باشد. دانشمندان قدمت بيماري سل را به اندازه حيات بشريت مي دانند.در بين اجساد موميايي شده مصري متعلق به 3000 سال قبل آثاري از بيماري سل شناسايي شده است . اغلب پيشرفت بيماري كند بوده و شكل مزمن دارد و مي تواند تقريباً تمام اندام هاي بدن را درگير نمايد.  عليرغم وجود روش هاي مختلف درماني هنوز هم مرگ و مير بسياري در پي دارد و يكي از معضلات بهداشتي جامعه جهاني محسوب مي شود.
عامل بيماري سل چيست؟
باكتري عامل اين بيماري در گاو از گونه مايكوباكتريوم بوويس مي باشد كه نسبت به ضد عفوني كننده ها مقاومت نسبتا" بالايي داشته و در محل هاي مرطوب و تاريك مي تواند مدت ها زنده باقي بماند. حيوانات ديگر از جمله سگ و گربه به گونه  هاي بيماريزاي (مايكوباكتريوم توبركلوزيس كمپلكس Mycobacterium Tuberculosis Complex) و گونه هاي غير بيماريزا (مايكوباكتريوم ايويوم كمپلكس Mycobacterium Avium Complex ) انساني و دامي حساس هستند. پرندگان خانگي مانند قناري نيز به سه گونه باكتري فوق، حساس بوده و توجه به آن براي بهداشت انسان و دام حائز اهميت است.
سل چگونه به حيوانات و انسان متقل مي شود؟
اين باكتري عمدتا" از طريق تنفس وارد بدن مي شود ولي عامل بيماري مي تواند از راههاي گوارشي، مادر زادي، تماس جنسي و حتي از پوست آسيب ديده  نيز انتقال يابد. گاهي اوقات ممكن است تغذيه گوساله با كلستروم آلوده سبب بيماري و يا واكنش هاي مثبت كاذب در گوساله ها شود.  
علائم باليني سل در حيوانات و انسان چيست؟
اين بيماري تقريبا تمام اندام هاي بدن را درگير مي كند و اغلب به صورت مزمن به اشكال نودولار ، ارزني و يا ترشحي قابل شناسائي است . تشخيص بيماري از روي نشانه هاي باليني در دام زنده مشكل است چون عمر اقتصادي دام نسبتاً كوتاه بوده و بيماري مزمن است. اغلب اوقات قبل از اين كه بيماري پيشرفت كافي كرده باشد و تغييري در سلامت ظاهري دام ايجاد شود، دام ذبح مي شود. در مواردي كه دام زنده بماند و پيشرفت بيماري محسوس باشد، نشانه­هايي از قبيل لاغري، كاهش وزن، سرفه و كاهش مقدار شير ملاحظه مي­شود. تنگي نفس و ديگر علائم پنوموني با شدت خفيف نيز در ابتلاي ريوي وجود دارد. در مراحل نهايي بيماري، لاغري مفرط و اختلال تنفسي حاد ممكن است اتفاق افتد.  بعلاوه سل به اشكال رحمي ورم پستان سلي نيز ممكن است ديده شود.

ضايعات سل ناشي از در لاشه گاو

در انسان معمولاً اين بيماري ريه ها را مبتلا مي سازد ولي در يك سوم موارد ساير اعضاي بدن نيز درگير مي­شوند. علائم بيماري در انسان به دو شكل ريوي و خارج ريوي است. در اوايل سير بيماري سل ريوي، غالبا" علايم و نشانه­ها غير اختصاصي و بي سرو صدا بوده و اساسا" از تب و تعريق شبانه، كاهش وزن، بي اشتهايي، احساس كوفتگي عمومي و ضعف تشكيل مي­شوند. البته، در اكثريت موارد نهايتا" سرفه ايجاد مي­شود كه شايد در ابتدا بدون خلط باشد ولي بعدا" با توليد خلط چركي همراه مي­شود. اكثرا" وجود رگه هايي از خون در خلط نشان داده شده است.
چگونه مي توان سل گاوي را تشخيص داد؟
روش هاي متعددي براي تشخيص سل گاوي قابل استفاده است، و لي با توجه به خواص آنتي ژني مشترك مايكو باكتريوم بويس با ساير مايكوباكتريوم ها تشخيص سرولوژيكي آن بسيار مشكل بوده و كشت باكتري هنوز مطلوب ترين گزينه براي تشخيص قطعي اين بيماري است. چون سرعت رشد باكتري بسيار كند است و اعلام نتيجه آن بيش از شش هفته طول مي كشد، براي برنامه هاي مبارزه با بيماري سل كه در سطح وسيعي از جمعيت انجام مي شود، هنوز بهترين و رايج ترين روش استفاده از تست هاي ازدياد حساسيت تاخيري است. اگرچه در سالهاي اخير تلاش شده تا روش هاي تشخيص سرولوژيكي مانند سنجش گاماانترفرون نيز بعنوان آزمايشات مكمل و يا حتي جايگزين استفاده شود.
واكنش ازدياد حساسيت در آزمايش تزريق توبركولين

راههاي پيشگيري سل گاوي چيست؟
اقدامات مديريت قرنطينه اي و بهداشتي از جمله" اعمال اصول امنيت زيستي، پاكسازي و ضدعفوني  محيط و محدود كردن تردد دامهاي پر خطر و جوندگان" بهترين و موفق ترين روش ها ي پيشگيري از سل گاوي هستند. در برنامه كنترل سل گاوي كشور، در بخشي از دامداريهاي كشور دامهاي آلوده شناسايي و كشتار مي شوند.
دانلود فایل
شاربن

مقدمه:
بيماري شاربن كه در انسان به آن سياه­زخم مي­گويند بيماري عفوني و مشترك بين انسان و حيوانات است. كه به آن بيماري پشم ريسان، تب طحال و كفگيرك نيز گفته­مي شود.  بيماري در حيوانات بيشتر در پستانداران مانند گاو، گوسفند، بز، شتر، بز كوهي، و ساير علفخواران ديده مي­شود.  اگر انسان  در تماس با حيوانات مريض و آلوده قرار گيرد و  يا با بافت هاي آلوده آنها ( مانند گوشت، احشاء و  پوست ) در تماس باشد مي­تواند به اين بيماري دچار شود. به علت قدرت كشندگي باكتري  عامل اين بيماري يكي از معروفترين عوامل بيماريزايي است كه در عمليات تروريستي مورد استفاده قرار گرفته است.
 
عامل بيماري شاربن چيست؟
عامل بيماري شاربن باكتري گرم مثبت ميله اي شكل به نام باسيلوس آنتراسيس است.  اين باكتري در بيرون از بدن حيوانات دور خود پوسته­اي تشكيل مي­دهد كه به آن هاگ مي­گويند. هاگ باكتري نسبت به شرايط محيطي بسيار مقاوم بوده و مي تواند ده­ها سال در محيط و درون خاك زنده بماند و بعد از ورود دوياره به بدن انسان يا حيوانات باعث بيماري شود.
آيا اين بيماري در ايران شايع است؟
شاربن ( سياه زخم) از دير باز در كشور ما شايع بوده و خسارات و تلفات زيادي در انسان و جمعيت دامي كشور ايجاد مي كرد بطوريكه در اواخر جنگ جهاني دوم حدود يك ميليون راس گوسفند در ايران در اثر شاربن تلف شد. ولي با اقدامات وسيع و مؤثر سازمان دامپزشكي براي پيشگيري از اين بيماري، ابتلا و تلفات در سال­هاي اخير به شدت كاهش يافته و به حدود 100 راس در سال رسيده است. در بسياري از استان هاي كشور اين بيماري بيش از ده سال است كه در جمعيت انساني و دامي گزارش نشده است. اما هنوز در برخي از استان ها و مناطق به صورت موردي و اتفاقي ديده مي­شود.
وضعيت بيماري در جهان چگونه است؟
در حال حاضر در برخي كشور هاي افريقايي بيماري بسيار شايع است. در برخي كشورهاي آسيايي نيز بيماري بومي بوده و گاهي ديده مي­شود.  در كشور هاي آمريكايي و اروپايي بيماري موردي و نادر است. در تعداد كمي از كشورها از جمله مصر سالها است كه بيماري گزارش نشده است.
سياه زخم چگونه به انسان و حيوانات منتقل مي شود ؟
شاربن يا سياه زخم از شخص به شخص يا از دام به دام منتقل نمي شود. ولي چون هاگ باكتري عامل بيماري به مدت طولاني در خاك زنده مي ماند، حيوانات در هنگام چرا در مراتع آلوده، مبتلا مي شوند. انسان از طريق تماس و يا مصرف فراودهاي دامي خام يا فراودهايي كه خوب پخته نشده باشند و همچنين ضايعات و ترشحات حيوانات الوده و يا خاك آلوده آلوده مي شود. البته احتمال انتشار آلودگي بوسيله بيو تروريست نيز وجود دارد.
نشانه هاي بيماري در دامها چيست؟
با مشا هده موارد زير در  يك گله به وقوع شاربن مشكوك مي شويم:
دام به مرگ سريع از پاي در امده، و لاشه در مدت كوتاهي (حد اكثر 2 ساعت) باد مي كند سپس از منافذ بدن خون قيري رنگ خارج خارج شده كه منعقد نمي شود. وجود سابقه بيماري در محل و مشاهده موارد فوق الذكر در اوايل بهار احتمال وقوع بيماري را افزايش مي دهد.
بيماري در حيوانات عمدتاً به شكل گوارش است مگر اينكه عامل بيماري به صورت عمدي اسپري شده باشد كه در اين صورت لاشكال ديگر بيماري مشاهده مي شود. حيوان مبتلا عمدتاً بايك مرگ سريع از پاي در
 مي آيد به شكلي كه دامدار اغلب با لاشه مرده دام رو به رو مي شود.
 
لاشه دام تلف شده در اثر شاربن در يك دامداري صنعتي
نشانه هاي بيماري در انسان چيست؟
در انسان سياه زخم به سه شكل: پوستي، تنفسي و گوارشي مشاهده مي شود.
شكل پوستي: حدود 95% ابتلاء در انسان به شكل پوستي است. در 2-1 روز اول به شكل جاي نيش حشرات ظاهر مي شود كه  داراي خارش است، سپس همانند تاول هاي ناشي از سوختگي در اثر آب با محتويات مانند خونابه ظاهر مي شود كه فاقد درد است در مرحله بعدي وزيكول پاره شده و به زخمي به وسعت 3-1 سانتيمتر تبديل مي شود. مركز زخم سياه رنگ و حاشيه آن برامده و پر خون است. در صورتي كه اقدامات درماني انجام نشود، در حدود 20% از افراد مبتلا به فرم پوستي، ادامه بيماري منجر به مرگ مي شود.
شكل تنفسي: در اين شكل، نشانه هاي مهم بيماري شبيه يك سرما خوردگي عادي شامل گلودرد، تب خفيف، درد عضلات و كسالت است. سپس نشانه ها پيشرفت كرده و با علائم مشكلات تنفسي و شوك سبب مرگ مي شود .
شكل گوارشي: بيشتر در اثر مصرف گوشت آلوده به ميكروب ايجاد مي شود. بصورت التهاب لوله گوارش ، تهوع، از دست دادن اشتها، استفراغ، تب، درد شكم، استفراغ خوني و اسهال مشاهده مي شود.
يك مورد زخم شاربني بر روي انگشت ( خراسان شمالي )
براي پيشگيري از بيماري در دام­هاي خود بايد چه كار بكنم؟
1 – در مناطقي كه بيماري در سالهاي قبل مشاهده شده است براي پيشگيري از بيماري بايد واكسيناسيون شاربن در دام ها انجام شود.
2 – آلودگي محيط در شيوع بيماري شاربن اهميت بسيار زيادي دارد بنابراين جلوگيري از آلودگي محيط يكي از راه­هاي بسيار مهم كنترل بيماري است. و چون دام آلوده در آلودگي محيط اهميت خاص دارد بنابراين برخورد صحيح با دام­هاي آلوده باعث جلوگيري از آلودگي محيط خواهد شد. لذا لازم است دامي را كه مبتلا به شاربن مي­شود و تلف مي­گردد به نحو شايسته دفن گردد. لازم به ذكر است كه باكتري در داخل بدن دامي كه تلف شده است به صورت باكتري بدون هاگ مي­باشد كه بسيار حساس است و زود از بين مي­رود. اما در بعضي روستاها معمول است كه پوست دام تلف­شده را مي­كنند. اگر لاشه باز شود و يا پوست آن كنده شود باكتري موجود در بدن دام با هوا تماس پيدا مي­كند و به حالت هاگ و مقاوم درمي­آيد و مي­تواند ده­ها سال در محيط زنده بماند و دوباره باعث بيماري گردد.
آيا واكسن و درمان براي افراد مبتلا به شاربن وجود دارد؟
در بازار واكسن شاربن براي تزريق به افراد وجود ندارد. با اينهمه در بعضي كشورها اين واكسن براي افراد خاص مانند پرسنل نظامي كه در مناطق پرخطر خدمت مي­كنند موجود است.
شاربن بخصوص شكل پوستي آن قابل درمان است. با اينهمه اگر در شكل گوارشي و تنفسي بيماري سريع تشخيص داده نشود اغلب منجر به فوت مي­گردد. 
 
 
 
آيا دام بيمار را مي توان درمان كرد؟
اگر دامي به شكل حاد و شديد بيماري مبتلا نشود، با تزريق آنتي بيوتيك البته زير نظر دامپزشك احتمال بهبود بسيار بالا است. با اينهمه در بعضي از كشورها براي جلوگيري از آلودگي محيط كه در اثر زنده­ماندن حيوان اتفاق مي­افتد و براي كنترل و ريشه­كني بيماري از درمان دام­هاي آلوده اجتناب مي­كنند و دام­هاي آلوده را از بين مي­برند.
 
چگونه لاشه دام شاربني را دفن كنيم؟
باكتري شاربن كه در داخل بدن دام تلف شده وجود دارد از نوع باكتري بدون هاگ و حساس مي­باشد. به عبارت ديگر اين باكتري از نوع رويشي است و تا زماني كه لاشه باز نشده است به شكل هاگ و مقاوم در نمي­آيد. بنابراين نبايد لاشه شاربني را كالبدگشايي كرد. اگر لاشه شاربني كالبدگشايي نشود و پوست آن نيز كنده نشود با گنديدگي لاشه باكتري­هاي درون لاشه نيز از بين مي­روند. اما دامي كه در اثر شاربن تلف شده است معمولا ترشحات خوني نيز از بدنش خارج مي­شود كه اين ترشحات نيز داراي مقداري باكتري است. لذا مطمئن­ترين راه جلوگيري از آلودگي محيط، سوزاندن اينگونه لاشه­ها است. لاشه و متعلقات آنرا در گودالي انداخته وبا استفاده  مواد سوختني و وسايل مناسب مي سوزانيم، به شكلي كه كاملاً تبديل به خاكستر شود.
و يا آنها را در همانجا در زمين دفن كنند براي دفن لاشه گودالي به عمق حدود 2 متر ( متناسب با جثه دام) حفر كرده لاشه، خونابه هاي مترشحه و خاك ها زير آن ونيز خاك هاي زير لاشه تاعمق حداقل 30 سانتيمتر را در گودال ريخته روي آن  فرمالدييد 40% با رقت 10% به اندازه كافي ريخته و سپس روي آن را با خاك و سنگ بطور كامل مي پوشانيم.و روي آن بايد مقداري آهك روي آنها پاشيده شود.
در بعضي از كشورها روي لاشه­اي كه تلف شده است روي زمين يا هنگام دفن، فرمالين مي­ريزند. فرمالين باعث مي­شود كه باكتري­هاي سطحي از بين برود و پوست حيوان نيز تثبيت شده و به مدت طولاني سالم بماند. سالم ماندن پوست باعث جلوگيري از پاشيدگي لاشه و تماس باكتري­ها با هوا و هاگدار شدن آنها
مي­شود و باعث مي­شود كه باكتري­هاي بدون هاگ كه در داخل لاشه هستند كاملا از بين بروند. فرمالين همچنين سبب مي­شود كه مگس­ها و پشه­ها از لاشه دور بمانند. با اينهمه گزارشاتي موجود است كه نشان مي­دهد كه فرمالين نمي­تواند جلو حمله مگس­ها و پشه­ها به لاشه را بگيرد.
در بعضي از كشورها روي لاشه­ شاربني يك لايه قيرگوني مي­كشند و لاشه در همان محل مانده و بعد از چندماه كه پوسيد و باكتري­هايش از بين رفت آن را دفن مي­كنند.
در صورتي كه دفن لاشه در محل امكان­پذير نبود بايد آن را با رعايت احتياط كامل به جاي مناسب براي دفن حمل كرد. هنگام حمل و نقل بايد لاشه در دو لايه پلاستيك پوشانده شده و سر آن بسته باشد تا ترشحات محيط و كاميون را آلوده نكند.
 
آيا آزمايشي هست كه نشان دهد كه فرد يا دام در معرض شاربن قرار گرفته است؟
  خير. چنين آزمايشي وجود ندارد.
آيا اگر فردي در معرض سياه زخم قرار گرفت بايستي قرنطينه شود و يا ديگر افراد فاميل لازم است آزمايش شوند؟
خير. شاربن از فردي به فرد ديگر منتقل نمي شود، لذا قرنطينه لازم نيست. مگر آنكه ديگر افراد تحت تأثير همان منبع آلودگي قرار گيرند.
راههاي درمان افراد مبتلا به شكل هاي پوستي، تنفسي و گوارشي بيماري چيست؟
با مراجعه به پزشك واستفاده از آنتي بيوتيك هاي مؤثر مانند پني سيلين و داكسي سايكلين و كينولون ها فرم هاي پوستي به راحتي درمان مي شوند در فرم هاي تنفسي و گوارشي نيز اگرچه ميزان مرگ و مير بالاست، اما درمان سريع و به موقع در كاهش ميزان تلفات مؤثر است.
 
هنگام برخورد و يا اطلاع از مورد مشكوك به شاربن اولين و مهمترين اقدام لازم چيست؟
به محض برخورد و يا اطلاع از مورد مشكوك به شاربن بايد به نزديكترين واحد دامپزشكي منطقه اطلاع داده شود.
 
دانلود فایل
لپتوسپيروز
مقدمه:
بيماري لپتوسپيروز كه در ايران به " تب شاليزار " معروف است، بيماري عفوني مشترك بين انسان و حيوانات است كه در كشورما اولين مورد وقوع آن در سال 1335  در انسان در استان گيلان گزارش شد. امروزه اين بيماري يكي از بيماري­هاي مهم مشترك بين انسان و دام در جهان محسوب مي­شود و در تمام كره زمين جز قطب­شمال و جنوب ديده شده است. با اينهمه بيماري بيشتر در مناطقي كه داراي بارندگي بالا هستند و مناطق گرم و حاره­اي و زمين­هاي گلي و كنار درياچه­ها و ماندآب­ها اتفاق مي­افتد.
در ايران نيز بيماري همچنانكه از نام آن پيداست در افرادي كه در شاليزارها كار مي­كنند بيماري شناخته شده است. در دام­ها نيز بيماري در نقاط مختلف كشور ديده مي­شود و گاهي همه­گيري­هاي آن خسارات قابل توجهي به دام­ها و دامداري­ها وارد مي­كند. وقوع بيماري در دام­ها معمولا بعد از بارندگي­هاي شديد و آب­گرفتگي مراتع و دامداري­ها اتفاق مي­افتد.
 عامل بيماري لپتوسپيروز چيست؟
عامل مولد بيماري لپتوسپيروز باكتري خميده از جنس لپتوسپيرا مي­باشد.
بيماري در چه شرايط محيطي بيشتر ديده مي شود؟
 درجه حرارت محيط بين 7 و 36 درجه سانتيگراد،PH  حدود 8-6  و زمين هاي گل آلود با زه كشي ناقص همچنين افزايش ناگهاني درجه حرارت محيط توأم با افزايش نزولات آسماني و ايجاد سيلاب هاي فصلي شرايط مساعد براي وقوع بيماري هستند.
 
چه حيواناتي ممكن است به عامل بيماري را در بدن خود رشد و تكثير نمايند و يا مبتلا به بيماري شوند؟
حدود 165 گونه از پستانداران به بيماري حساس هستند و تمام اين حيوانات و انسان مي توانند به عنوان ميزبان و يا مخزن بيماري عمل كنند، اما مخزن نهايي و ميزبان قطعي لپتوسپيروز جوندگان بخصوص
موش ها هستند.
نشانه هاي باليني بيماري در حيوانات چيست؟
علايم عمومي بيماري­ها مانند بي­حالي، عدم تمايل به حركت و بي­اشتهايي در اين بيماري نيز ديده مي­شود. زردي (يرقان) و خون­شاش از علايم مهم بيماري در دام­ها محسوب مي­گردد. در دام­هاي شيري ممكن است رنگ شير تغيير پيدا كند و رنگ آن زرد شود يا لخته­هاي خون در آن ديده شود. در دام­هاي آبستن ممكن است سقط جنين رخ دهد. 
نشانه هاي بيماري در انسان چيست؟
نشانه هاي باليني بيماري در انسان گسترده است و ممكن است شامل تب­بالا، لرز، سردرد، درد ماهيچه­اي، استفراغ، يرقان، قرمزشدن چشم­ها، درد شكم، اسهال و دانه­هاي پوستي باشد.
 
در ايران بيماري در دام­ها در كجا ديده مي­شود؟
همچنانكه گفته شد بيماري در همه نقاط كشور به صورت انفرادي ديده مي­شود. اما گاهي همه­گيري نيز اتفاق مي­افتد. مثلا همه­گيري بيماري در تالاب حله در استان بوشهر بعد از بارندگي­هاي شديد سال 1382 باعث تلفات بيش از 500 راس گوسفند، بز و گاو گرديد. بيماري در سال 1383 در كشت و صنعت مغان 70 راس گوساله را تلف كرد. در سال 1379 بيماري در روستاي قلعه­جوق زنجان باعث تلفات بيش از 100 زاس گوسفند و بز شده بود.
 
تلفات گوسفند در اثر لپتوسپيروز در تالاب حله در سال 1382
 
زردي(يرقان) در اثر لپتوسپيروز (گوسفند، تالاب حله)
راههاي پيشگيري از لپتوسپيروز چيست؟
جلوگيري از ايجاد فاضلاب در محل زندگي دام­ها و خشك نمودن آنها از مهمترين راه­هاي جلوگيري از بيماري و انتشار آن است. همچنين بايد از چراي دام­ها در مراتع باتلاقي كه با ادرار دام­هاي بيمار يا جوندگان آلوده شده است جلوگيري شود و از تماس جوندگان با منابع غذائي وانبار هاي علوفه و آلودگي مواد غذايي با ادرار و مواد دفعي آنها پيشگيري گردد. بايد دام­هاي تلف شده و جفت و جنين دام­هاي بيماري به خوبي دفن شده و يا از بين برده شوند تا باعث آلودگي محيط و منابع غذايي و آب نشوند.
البته براي جلوگيري از بيماري واكسن هم مي­تواند استفاده شود كه بايد از سويه­هاي محلي باكتري تهيه گردد.
تلفات گوساله در اثر ابتلا به لپتوسپيروز در ميرجاوه به علت ايجاد فاضلاب در محل نگهداري دام­ها.(1390)
 
بيماري لپتوسپيروز با كداميك از بيماري­ها ممكن است اشتباه شود؟
به علت خون­شاش و تلفات زياد در هنگام همه­گيري­ها ممكن است لپتوسپيروز با بيماري شاربن (سياه­زخم) اشتباه شود. بعد از تلفات از منافذ بدن لاشه­هاي لپتوسپيروزي نيز خون جاري مي­شود كه نبايد با شاربن اشتباه شود. خون جاري در لاشه­هاي شاربني غليظ و قيري رنگ است.

دانلود فایل
كازئوز لنفادنيت

مقدمه
كازئوز لنفادنيت يا به طور اختصار (CLA) يك بيماري عفوني مزمن و چركين غدد لنفاوي در گوسفند و بز است كه باعث ايجاد خسارات در گله هاي گوسفند و بز مي شود. اين بيماري از دسته بيماري هاي مشترك بين انسان و حيوانات است. به اين بيماري "بيماري غده پنيري" يا لمفو و" سندرم ميش لاغر" نيزمي گويند.
عامل بيماري كازئوز لنفادنيت چيست؟
عامل اين بيماري باكتري كازئوز لنفادنيتcorynebacterium pseudotuberculosis است.
 وضعيت بيماري در جهان چگونه است؟
كازئوز لنفادنيت در كشور هاي واقع در نيمكره جنوبي زمين مانند آمريكا، اروپا، آسيا، خاور ميانه و استراليا و نيز كشور هاي آمريكاي جنوبي بيماري مشاهده مي شود. تقريباً بيشتر نقاط جهان به اين بيماري آلوده است.
وضعيت بيماري در ايران چگونه است؟
برابر گزارشات دريافتي از سيستم اطلاع رساني بيماريها،  كازئوز لنفادنيت به شكل قابل توجهي در بين جمعيت گوسفند و بز كشور شايع بوده ولي تاكنون ارزيابي وبررسي دقيق در اين خصوص ثبت نشده است.
نشانه هاي باليني بيماري در حيوانات و انسان چيست؟
بيماري در گوسفند و بز  به دو شكل داخلي و خارجي (سطحي) ديده مي شود، در بسياري موارد احتمال دارد هر دو شكل بيماري در يك حيوان مشاهده شود.
در شكل خارجي غدد لنفاوي سطحي ( زير پوستي ) بخصوص غدد لنفاوي تحت حلقي، تحت فكي، بنا گوشي، پيش كتفي، پيش راني بزرگ مي شود. غده آزرده داراي ديواره ضخيم و حاوي چرك پنيري به رنگ سبز كم رنگ مي باشد و ممكن است خود به خود و يا ضمن پشم چيني پاره شود. در گوسفند غده هاي آلوده پس از پاره شدن، مانند برش پياز حالت حلقه اي پيدا كرده و به شكل توده كلسيمي در مي آيند.
 
تورم غده لنفاوي بناگوشي در بز مبتلا
 
 
در شكل داخلي بيماري حيوان مبتلا دچار كاهش وزن و كاهش توليد شير و افت باروري مي شود. در اين شكل بر اساس محل غده درگير ممكن است ورم پستان، اختلالات تنفسي، سرفه هاي مزمن، اختلال عصبي ديده شود.
 
 
ضايعات بيماري در كبد
  
لاشه بز آلوده به بيماري كازئوز لنفادنيت
 
در انسان طولاني و مزمن است و به صورت لنفادنيت ( تورم غدد لنفاوي ) موضعي چركين، وجود با نشانه هايي شبيه حالت سرما خوردگي افزايش بي حالي و خمودگي بروز مي كند. بيشتر چوپان ها، پشم چينان، قصاب ها، كارگران كشتاركاه و افرادي كه تماس نزديك با دام و لاشه دام دارند در خطر ابتلاء به اين بيماري هستند. سير پيشرفت بيماري
آيا اين بيمار قابل درمان است؟
با توجه به شكل خاص ضايعات حاصل از بيماري، درمان دارويي چندان مؤثر نبوده و بيشتر با روش جراحي و تخليه محتويات غدد وشستشوي موضعي درمان مي شود.
 
چگونه از كازئوز لنفادنيت پيشگيري كنيم؟
رعايت اصول بهداشت و امنيت زيستي از جمله عدم خريد دام از دامداري هاي آلوده، انتخاب دام هاي نر سالم براي جفت گيري، حذف دام هاي بيمار و آلوده از گله و ضد عفوني كردن جايگاه دامها بهترين و مؤثر ترين راه پيشگيري از اين بيماري است.
رعايت بهداشت در پشم چيني و هنگام كار با لاشه دامها و ضد عفوني فوري زخم هاي هنگام كاربراي و بازرسي دقيق لاشه ها در كشتار گاه و حذف و امحاء لاشه هاي آلوده براي پيشگيري از بيماري در انسان ضروري است.
در بعضي كشور ها واكسن هاي تجاري براي پيشگيري از آن استفاده مي شوند اما به طور كلي واكسن تأييد شده اي  براي پيشگيري از اين بيماري وجود ندارد.

دانلود فایل
مشمشه
بيماري مشمشه چيست ؟
مشمشه يكي از قديمي ترين بيماريهاي عفوني واگير دار و قابل انتقال بين حيوانات و انسان است. بيشتــر تك سميان (اسب ، الاغ و قاطر) به اين بيماري حساس بوده و ابتلاء به مشمشه مي تواند منجر به مرگ آنها شود. عامل اين بيماري، باكتــري بورخولــدريا مالئي (Burkholderia mallei)است كه سابق بر اين به عنوان پسودوموناس مالئي شناخته مي شد.
تصوير باكتري بورخولدريا مالئي عامل بيماري مشمشه
بيماري مشمشه از چه زماني وجود داشته است ؟
مشمشه از دوران هــاي قديم شناخته شده و از زمان توصيف آن توسط بقراط تحت عنوان بيمـاري وخيم اسب سانان هميشه به عنوان يكي از مهمترين بيماريهاي تك سميان مطرح بوده است. تا قبل از انقلاب صنعتي كه از تك سميان به عنوان وسايل ترابري و باربري استفاده مي شد و اسب و قاطر جايگاه ويژه اي در قواي نظامي داشتند، مشمشه از شيوع بالا و اهميت وافري برخوردار بود. طوريكه در گذشته دور علاوه بر موارد فراوان وقوع طبيعي بيماري درتك سميان و انسان، از باكتري عامل مشمشه به عنوان سلاح ميكروبي در جنگ هاي جهاني نيز استفاده شده است. از قديم الايام مشمشه به عنوان بيماري مهم مشترك بين انسان و دام در دامپزشكان و تيمارگران اسب سانان ديده مي شد. اما در سالهاي اخير با اجراي برنامه هاي كنترل و ريشه كني اين بيماري در حيوانات توسط دامپزشكي كشورها، ميزان شيوع جهاني آن در حيوانات به مقدار زيادي كاهش يافته و موارد نادري از بيماري در انسانها گزارش شده است.
 
تصويري قديمي از تست مالئين براي تشخيص مشمشه توسط دامپزشك ارتش
 آيا اين بيماري در ايران شايع است؟
اين بيماري در سالهاي دور در ايران شايع بوده است و لي با اقدامات سازمان دامپزشكي ايران براي كنترل بمياري در دامها، در حدود30 سال گذشته گزارشي از وقوع انساني اين بيماري در ايران وجود نداشته است.
در سال 1389 به علت تغذيه حيوانات گوشتخوار باغ وحش تهران با گوشت حيوانات تك سميان آلوده اين بيماري در چند راس از حيوانات باغ وحش مشاهده شد.
وضعيت آلودگي مشمشه درمنطقه خاورميانه چگونه است ؟
آخرين طغيان مشمشه در اسب ها درسال 2010 ميلادي در بحرين، كويت، سوريه و لبنان رخ داده است و سازمان جهاني بهداشت دام، بيماري مشمشه را در حال گسترش در خاورميانه مي داند و آن را در فهرست بيماري هاي نوپديد قرار داده است.
چه حيواناتي مي توانند به مشمشه مبتلا شوند؟
تك سميان (اسب، الاغ و قاطر) به عنوان ميزبان اصلي باكتري بورخولدريا مالئي (عامل مشمشه) در طبيعت مي باشند. الاغ ها بسيار حساس بوده و بيشتر به شكل حاد مشمشه مبتلا مي شوند. اسب ها تا حدي مقاومتر بوده و بيشتر به شكل مزمن و مخفي مشمشه دچار مي شوند. قاطر و نتاج حاصل از اسب و الاغ حساسيت كمتري در مقايسه با الاغ داشته و مي توانند هر دو شكل حاد و مزمن مشمشه را نشان دهند.
بيماري در شتر، گربه سانان (شير، ببر، پلنگ، گربه اهلي)، خرس، گرگ، سگ، نشخواركنندگان كوچك (گوسفند و بز) نيز ديده شده است. گوشتخواران وحشي ( بخصوص گربه سانان وحشي در بند) كه در نزديكي تك سميان آلوده به مشمشه زندگي مي كنند يا از لاشه هاي آلوده تغذيه كنند، مي توانند به مشمشه مبتلا شوند. خوكچه هندي و هامستر از حيوانات آزمايشگاهي بسيار حساس مي باشند.
انسان به عنوان ميزبان اتفاقي مشمشه بوده و انتقال آن به انسان حتي در صورت تماس نزديك و مكرر با حيوانات آلوده به ندرت اتفاق مي افتد. انسان به مشمشه حساس است و اغلب موارد درمان نشده بيماري در انسان منجر به مرگ افراد مي شود. با اينكه امروزه مشمشه در انسانها به ندرت رخ مي دهد، ولي امكان ابتلاء افراديكه در تماس نزديك با حيوانات آلوده هستند و يا در محيط آزمايشگاه وجود دارد.
مشمشه چگونه به انسان و حيوانات منتقل مي شود ؟
ترشحات بيني و تراوشات آماسي جراحات پوستي مي توانند حاوي مقادير زيادي باكتري بورخولدريا مالئي باشند و به راحتي از طريق اشياء ، لوازم و محيط پخش شوند. انتقال بيماري بين حيوانات از طريق تماس نزديك، استنشاقي، بلع مواد آلوده (غذا و آب مشترك) يا بصورت غيرمستقيم بوسيله اشياء آلوده صورت مي گيرد. متداولترين راه انتقال مشمشه در ميان تك سميان از طريق غشاءهاي مخاطي دهان و بيني، استنشاقي، جويدن و متعاقب بلع آب و غذاي آلوده است. باكتري از طريق لوازم و اشياء آلوده از قبيل لوازم ستورباني، سم چيني، يراق آلات اسب، لواشه و لوازم دامپزشكي نيز مي تواند منتقل شود. انتشار بيماري از طريق استنشاقي نيز به ندرت در شرايط طبيعي اتفاق مي افتد.
حيوانات آلوده و ناقلين به ظاهر سالم به عنوان عمده ترين منابع انتقال مشمشه محسوب مي شوند.  ناقلين تحت باليني مشمشه در مقايسه با مبتلايان باليني نقش مهمتري در انتقال بيماري ايفاء مي كنند. فقرغذايي، شرايط بهداشتي نامطلوب، تراكم حيوانات، عوامل استرس زا و تضعيف ايمني بدن ( از قبيل آلودگي انگلي) از جمله عوامل خطرزا در ابتلاء به مشمشه هستند.
ابتلاء انسان به مشمشه بيشتر يك رخداد شغلي مي باشد و اغلب انتقال باكتري بورخولدريا مالئي از طريق خراشيدگي يا پارگي هاي پوستي رخ مي دهد.انتقال مشمشه از طريق حمله مستقيم باكتري از راه بيني، دهان و غشاءهاي مخاطي ملتحمه چشم نيز صورت مي گيرد. انتقال مشمشه از انسان به انسان به ندرت اتفاق مي افتد. ابتلاء انسان به مشمشه از طريق بلع آب و غذاي آلوده به عنوان راه مهم آلودگي انسان نمي باشد.
نشانه هاي باليني بيماري مشمشه چيست ؟
بطوركلي مشمشه به سه شكل باليني شامل: شكل پوستي (بيماري فارسي يا سراجه با بروز ندول ها و قرحه هاي پوستي)، شكل نازال (درگيري قسمت بالائي دستگاه تنفسي و بروز زخم هاي بيني) و شكل ريوي (ابتلاء قسمت پائيني دستگاه تنفسي) در حيوانات ديده مي شود.
روند بيماري در تك سميان مي تواند به سه شكل حاد با علائم شديد تنفسي، تورم عقده هاي لنفاوي و طناب لنفي؛ شكل مزمن با علائم بيماري در پوست و بيني ؛ شكل مخفي (بدون علائم باليني و تنها ابتلاء ريه ها) بروز كند. شكل حــاد بيماري بيشتر در الاغ و قاطـــر اتفاق مي افتد و نشانه­هاي آن اغلب شامل تب بالا و علائم تنفسي است. در اسب معمولاً‌ بيماري به شكل مزمن بوده و حيوانات آلوده مي توانند چندين سال زنده بمانند. شكل دماغي و ريوي مشمشه اغلب بصورت حاد بوده اما شكل پوستي مشمشه (فارسي) روند مزمن دارد.
 بروز دانه (ندول) هـا و زخم هـا در بيني موجب ترشحـات زرد چسبناك از مجاري بيني گرديده و جاي زخم ستاره اي شكل پس از بهبود زخم ها باقي مي مانند. با ايجاد ندول هاي ريوي شاهد سرفه افزاينده ‌در حيوان مبتلا بوده و حيوان هر روز ضعيف تر مي شود. عروق لنفاوي در شكل پوستي مشمشه درشت و طنابي شكل گرديده و در امتداد آنها ندول هاي آبسه اي ايجاد شده كه به مرور زمان قرحه اي شده و چرك زرد از آنها خارج مي گردد. معمولا"ندول هاي
آبسه اي در احشاء داخلي حيوان مبتلا از جمله كبد و طحال نيز ايجاد مي شوند كه باعث لاغري و مرگ حيوان مي گردند.
مشمشه در انسان مي تواند به اشكال باليني موضعي، ريوي، سپتي سمي، منتشر و مزمن ظهور كند و ممكن است شكلي از بيماري به اشكال ديگر آن پيشرفت كند. نشانيهاي عمومي متداول بيماري عبارت است از تب، لرز ، سردرد شديد، بيقراري، كسالت، دردهاي عضلاني، سرگيجه، تهوع، استفراغ، اسهال، تنفس سريع و تعريق . امكان بروز دانه ها و بثورات جلدي و سرباز كردن آنها در هر نقطه از بدن بيمار وجود دارد. انتشار عفونت به اندام هاي داخلي موجب بروز آبسه هايي در اندامهاي مختلف بدن مي گردد.
 
علائم ترشحات منخريني (عكس چپ) و ندول هاي پوستي در اسب مبتلا به مشمشه
چگونه مي توان مشمشه را تشخيص داد ؟
به علت تشابه علائم باليني مشمشه با برخي بيماريها فقط با تكيه بر نشانيهاي باليني ذكر نمي توان با قاطعيت اين بيماري را تشخيص داد. بنابراين براي تشخيص بيماري بايد از آزمونهاي تشخيصي صحرايي (آزمون مالئين) و آزمايشگاهي استفاده كرد.
 
 
 
 
آزمون مالئين بين جلدي پلكي براي تشخيص مشمشه


چگونه مي توان مشمشه را كنترل و پيشگيري كرد ؟
تا به امروز هيچ گونه دارويي براي درمان قطعي حيوانات مبتلا به مشمشه و هيچ نوع واكسن موثري جهت پيشگيري از بيماري به بازار عرضه نشده است. لذا مهمترين راههاي كنترل و ريشه كني آن شناسايي موارد باليني مشكوك، شناسايي تك سميان آلوده به ظاهر سالم و حذف حيوانات آلوده و رعايت اصول بهداشتي (از قبيل ضدعفوني كردن محيط، جايگاه و لوازم) و قرنطينه اي مي باشد. بسياري از كشورها توانسته اند مشمشه را با انجام موارد مذكور ريشه كن كنند ولي با اين حال در صورت عدم رعايت مقررات بهداشتيو نقل و انتقال اسبها هميشه خطر شيوع مشمشه به عنوان يك بيماري باز پديد در كمين مناطق عاري از مشمشه مي باشد.
 در ايران بر اي كنترل بيماري در هر سال حدود 17000 مورد  تك سمي توسط سازمان دامپزشكي كشور مورد آزمايش قرار مي گيرند.   
دانلود فایل
بوتوليسم

بوتوليسم

تعريف بيماري: بوتوليسم را بسياري از متخصصان بيماري نمي دانند بلكه يك نوع مسموميت به حساب مي آورند، با اين همه يك عارضه نادر اما مهم و قلج كننده است كه به وسيله سم بوتولينوم، يك سم قوي نوروتوكسيك كه توسط باكتري كلستريديوم بوتولينوم و سوش هايي از C.baratii   و C.butyricum و C.botulinum ايجاد مي شود. اساساً بيماري ناشي از غذا ( food borne ) و ناشي از خاك ( soil borne ) است. يكي از چهار بيماري عمده شايع در خشك سالي ها است و با توجه به وضعيت بارندگي هاي فعلي در بسياري از مناطق كشور يك تهديد بالقوه است.

بوتوليسم يك بيماري مشترك محسوب نمي شود، اما در اشكال مشترك  باليني در انسان و حيوان وقوع پيدا مي كند. بيماري، عمدتاً به سه شكل باليني وجود دارد:

-        بوتوليسم ناشي ازمواد غذايي، كه در اين حالت سم بوتوليسم در مواد غذايي سبب وقوع بيماري مي شود.

-        بوتوليسم ناشي از زخمها، كه در اين حالت زخم به ميكروب عامل بيماري الوده شده و ميكروب موجود در موضع با توليد توكسين در بدن، سبب ايجاد بيماري در فرد مي شود.

-        بوتوليسم اطفال، كه باورود اسپور هاي باكتري و رشد آنها در روده و نهايتاً آزاد سازي توكسين درطفل ايجاد بيماري مي شود.

تمام شكل هاي بيماري بوتوليسم كشنده مي باشد. و با توجه به ريشه غذايي- خاكي براي تمام موجودات مستعد خطر ساز است.

عامل بيماري: چنانكه اشاره شد كلستريديوم بوتولينوم نام گروهي از ميكروب ها است كه در خاك زندگي مي كنند. اين ميكروب ها ميله اي شكل، گرم مثبت، قابليت رشد با اكسيژن پايين و اسپور دار مي باشند. وجود اسپور سبب ادامه حيات باكتري به طور نهفته در خاك و يا مواد پوسيده به مدت طولاني مي شود. هفت نوع سم بوتوليسم وجود دارد كه شامل A تا G است.

ميزان شيوع بيماري در جهان: اين عارضه از اغلب كشور هاي جهان گزارش مي شود. براي مثال متوسط گزارش سالانه بيماري در آمريكا حدود 110 مورد در سال است كه تقريباً 25%  از راه غذا و 72% در اطفال و بقيه از راه زخم است. مواد غذايي كنسرو شده عامل عمده مسموميت غذايي با اين ميكروب هستند. ميزان وقوع بيماري از راه زخم ها در سال هاي اخير به علت تزريق مواد مخدر سير صعودي داشته است.

ميزان شيوع در ايران: آماري از وقوع بيماري در انسان در كشور ايران در دسترس اين بخش نيست. اما با توجه به خشك سالي هاي مكرر و ضعف تغذيه و كمبود مواد معدني و اليگوالمان ها در حيوانات، بوتوليسم مي تواند يك عارضه بالقوه باشد. در سال هاي 1385 و 1387 شاهد بروز اين عارضع به شكلي نسبتاً وسيع در جمعيت گاو و گوسفند استان بوشهر بوديم كه با اقدامات به موقع دامپزشكي اين عارضه كنترل شد.

 باتوجه به بررسي و مطالعات انجام شده توسط كارشناسان اين دفتر،  flow chart عارضه به شرح زير ميباشد :

1- عوامل مستعدكننده  ( predisposing factors ):

تكرار و يا استمرار خشكسالي ها كه منجر به گندخواري  (( pica پيشرفته مي شود.

- اشكال گنده خواري به صورت هاي استخوان خواري وخوردن استخوان هاي مانده  و قديمي  (ostophagia )

- لاشه خواري ( لاشه الاغ ها و حتي دامهاي نشخواركننـده ) ديده مي شود.

- علاوه بر اين عـادت موش خواري كه عمدتاً موش مرده خواري و بندرت زنده خواري در بين جمعيت گوسفند و گاو بروزمي كند ( در خشك سالي ها جمعيت موش ها زياد مي شود )كه منجر به كاني باليسم مي شود.

  2- عوامل اتيولوژيك: مجموعه عوامل مستعدكننده منجر به ايجاد فقر غذايي شديد به صورت هاي كمپلكس مواد مغذي ( bulk ) ، كمبود پروتئين ، انرژي و ريزمغذي ها بويژه كلسيم ، فسفر و كبالت مي شود

3- برهم خوردن تعادل دام به مرتع ، با توجه به استانداردهاي بين المللي و با توجه به درجه مرتع از 1 و2 بايستي هر هكتــار سه واحد گوسفندي بمدت 3-4 ماه چرا كند اگر اين نسبت رعايت نشود احتمال بروز بيماري وجود دارد.

4- فقر فرهنگي و مادي دامداران منطقه :

باتوجه به سطح سواد، مهارت كار، اقليم خشك ، محروميت ها ، پخش سوبسيدهاي بخش كشاورزي و دامي به صورت غيرعلمي و غيرفني و آشنا نبودن به عادت سرمايه گذاري با توجه به شرايط اقليمي و ... همگي از عوامل مستعدكننده توسعه كانون هاي اين بيماري هستند. همچنين عوامل ديگر فقر فرهنگي نظير عدم اعتقاد به امحاء و دفن بهداشتي لاشه ها است كه باعث رها سازي  لاشه هاي دام هاي تلف شده در سطح وسيعي در اطراف روستاها و در نتيجه استفاده دامها از بقاياي اين لاشه ها مي شود كه خود حامل ميكروب مي باشند.

همچنين از عادات فرهنگي پرورش دام ، دامداران، اعتقادي به كاربرد نمك در جيره ندارد و معتقدند كه با مصرف علوفه هاي مراتع  اين ريز مغذي هاجبران مي شود.

علايم باليني در دام ها :

·        ترشح بزاق به دليل فلجي عضلات ناحيه حلق كه بزاق به پيش معده ها وارد نمي شود در نتيجه ريزش بزاق كه در اطراف دهان و زماني كه زمين گير مي شوند ، مشاهده مي گردد.

·        زمين گيري كه اكثر بصورت فلجي اندام هاي خلفي است.

·        فلجي زبان كه از محوطه دهاني به بيرون رانده شده كه خوديك علامت پاتوگونومونيك است .

·        طول مدت بيماري ازمرگ ناگهاني تا 48 ساعت است. در جمعيت حيوانات درگير از كمترين دامنه 4 روز تا بيشترين دامنه 8 روز مي باشد. يبوست و ماندگاري محتويات در دستگاه گوارش

·        فلجي در عضلات صاف موجب ديسترس (distress ) تنفسي در بعضي دام ها مي شود.

·        عدم وجود تب

·        بروز در دام هاي نشخواركننده سالم و چاق كه عمدتاً گوسفند و در بز كمتر مشاهده مي شود.

 

علايم كالبد گشايي :

گاهي هيچگونه ضايعات پاتوگونومونيك و بارز مشاهده نمي شود. اما يك پرخوني در زير لپتومننژ مغز ،لخته هاي كوچك خون دربطن چهارم مغز پرخوني در روده ها  و در چند مورد خونريزي هاي سوزني شكل در اتريوم قلبي مشاهده مي شود.

در هيستوپاتولوژي گاهي فقط  يك آنسفاليت محدود در مغز گزارش مي شود.

تشخيص :

با توجه به علايم باليني ، مشاهدات همه گيري شناسي ، مشاهدات كالبدگشايي و هيستوپاتولوژي  ابتدابايستي وضعيت حضوريا عدم حضور هاري مشخص شود، وبعد با توجه به علايم باليني ، مشاهدات همه گيري شناسي و علايم كالبدگشايي بيماري بوتوليسم ناشي از سم كلستريديوم بوتولينوم تشخيص داده شود. تشخيص سم كلستريديوم بوتولينوم در بافت ها روش مشگلي است وفقط در برخي كشور ها ميسر است.

راهكارهاي پيشگيري و درمان:

1-    راه اندازي تست اليزا جهت پايش توكسين B ، C و D كلستريديوم بوتولينوم در كشور .

2-    تنها راه كنترل و پيشگيري بوتوليسم مايه كوبي است ، كه مي بايستي در مورد ساخت واكسن از منابع داخلي نظير موسسه رازي و يا اينكه از منابع خارجي تهيه شود.

3-    تهيه و ارسال مكمل هاي ويتامينه ، منيراله و اسيدهاي آمينه به مناطقي كه دام ها داراي سوء تغذيه هستند .

4-    تأمين واستفاده ازعلوفه به منظوراصلاح تغذيه دام هاي استان به صورت دستي .

5-    آموزش ترويج وافزايش آگــاهي دامداران در مورد  تغذيه ،امحاء بهداشتي لاشــه دام هاي تلف شده وپيشگيري وكنترل بيماريها .

6-    درمان خاصي براي اين بيماري توصيه نمي شود. بر اساس تجربيات گروه مبارزه با بيماري هاي باكتريايي تغيير جيره و خوراندن مواد مسهل و درمان هاي كمكي در بهبود دام هايي كه در مرحله اوليه بيماري هستند بسيار مفيد است.

نتيجه: بوتوليسم يك عارضه ( بيماري ) است كه عمدتاً در گاو بروز مي كند. تحت شرايط خاصي در تك سمي ها ، گوسفند ، بز ، طيور ، شترمرغ و ساير پرندگان حادث مي شود. بيماري در گوسفند در مناطق خشك از شيوع بيشتري برخوردار است. اساساً يك وضعيت فلجي و متعاقباً مرگ مشاهده مي شود. اصولاً در مناطق با خشكسالي هاي طولاني بوجود مي آيد و در نتيجه كمبود پروتئين ، فسفر و كلسيم ، بروز بوتوليسم از تعاقبات و عوارض چنين پديده هايي مي باشد. چنين دام هايي استخــوان هاي مانده در محيط ( ناشي از عدم دفن و امحاء بهداشتي لاشه هاي تلف شده ) را مصرف مي كنند . اين استخوان ها و لاشه هاي گنديده به كلستريديوم بوتولينوم آلوده بوده و سم اين باكتري منجر به ايجاد بيماري مي شود.

اگر حيوانات كوچك نظير جوندگان و حتي گربه در منطقه بميرند و در دسترس دام قرار گيرند، بعلت آلودگي منجر به بروز كانون هاي بوتوليسم مي شوند،بخصوص در استان هاي ساحلي كه رطوبت بالابوده وشرائط تسهيل وتسريع رشد كلستريديا ها فراهم است. يك لاشه موش آلوده به كلسترديا ميتواند يك انبار 200 تني يونجه را آلوده نمايد..

تهيه و تنظيم از دكتر مراد مرادي گراوند رئيس گروه مبارزه با بيماري هاي باكتريايي

 

دانلود فایل
لینک کوتاه