تلفن:
021-88953400-3
ایمیل:
info@ivo.ir
کد پستی:
1431684965
مواد ضد عفوني كننده وعملكرد آن ها
عملكرد مواد ضد عفوني كننده سطحي
ارگانيسم هاي باكتريايي .اغلب ضد عفوني كننده ها ميكروب كش هستندولي بعضي فقط سيكل زندگي باكتري را مختل مي كنند(باكتري و ستاتيك) تعداد زيادي ازمواد ضد عفوني كننده از رشد باكتري گرم مثبت جلوگيري مي كنند در حاليكه بعضي ديگر باكتري هاي گرم منفي را غير فعال مي نمايند .يك ضد عفوني كننده مي تواند با يك غلظت ميكروب كش، در حاليكه با غلظتي كمتر مختل كننده سيكل زندگي باكتري باشد .
ارگانيسم هاي ويروسي . ويروسها براي ضد عفوني كننده ها ايجاد اشكال مي نمايند، چون تا زماينكه ويروسها در سلولها ميزبان هستند تحت تأثير قرار نمي گيرند .اغلب ضد عفوني كننده ها به ميزان جزئي ويروسها را غير فعال مي نمايند .براي غير فعال كردن ويروس، ماده ضد عفوني كننده بايد پروتئين اطراف اسيد نوكلئيك (مواد ژني) را از هم بگسلد .اگر فقط پوشش ويروس (و نه محتويات آن) تخريب گردند، اسيد نوكلئيك ويروس مي تواند وارد سلول ميزبان شده و مجدداًٌ فعال گردد .
ارگانيسم هاي قارچي . ضد عفوني كننده هايي كه در هچريها و مرغداريها استفاده مي شوند، خواص قارچ كشي و جلوگيري كننده از رشد قارچها را دارند، همچنين بايد قابليت تخريب وياغير فعال كردن اسپورهاي قارچي را نيز داشته باشند .ولي ارگانيسم هاي قارچي به سختي از بين مي روند و اغلب قارچ كشها براي قارچها تنها بعنوان سم عمل مي كنند و سلولهاي قارچي را نابود نمي سازند .
ارگانيسم هاي تك ياخته اي . بعضي از انگلهاي تك ياخته اي (ولي نه همه آنها) بخشي از سيكل زندگي خود را در خارج از بدن ميزبان مي گذرانند .بنابراين بايد در دوران غير فعال بودن آنها بوسيله بعضي از ضد عفوني كننده هايي كه بر اين ارگانيسم ها موثرند به آنها حمله ور شد كه معمولا در اين هنگام بيشترين مقاومت را دارند .تعداد كمي از مواد ضد عفوني كننده بر ضد ارگانيسم هاي تك ياخته اي طيور مفيد هستند .اگر چندين تركيب شيميايي به اين منظور استفاده مي شوند، غلظت و قيمت آناه استفاده از آنها را غير قابل قبول مي كند .
مواد شيميايي مورد استفاده به عنوان ضد عفوني كننده
كروزول و اسيد كرسيليك
فنل ها
ضريب فنل . اين ضريب تعيين كننده قدرت كشندگي مواد ضد عفوني كننده نسبت به قدرت كشندگي فنل خالص است .اين ضريب براي مقايسه تأثير مواد ضد عفوني كننده در قياس با عمل فنل استفاده مي شود، ولي پيچيدگي اين قياس آزمايشگاهي خيلي زياد است .آزمايش بايد بطور دقيق و منظم انجام شود .
يد
كلر
آمونيوم چهارتايي
فرمالدئيد (HCHO)
بخار فرمالدئيد
استانداردهاي مجاز مجاورت با گاز فرمالدئيد براي انسان
الف – حداكثر گازمجاز درمدت 15 دقيقه . غلظت مجاز گاز فرمالدئيد براي اين مدت كوتاه ppm 2 ذكر گرديده است كه بسيار ناچيز است .
ب – حداكثر گاز مجاز در مدت 8 ساعت در روز . غلظت مجازگاز فرمالدئيد برا ي افرادي كه بيش از 15 دقيقه و يا در تمام مدت روز در مجاورت اين گاز قرارميگيرند ppm 5/0 ذكر گرديده است .
ج – حفاظت در مقابل اشكال مختلف فرمالدئيد . مقادير ذكر شده تحت عنوان غلظت مجازگاز فرمالدئيد در مورد اشكال مختلف فرمالدئيد (گاز ، مايع وموادي مانند تريوكسن)صدق مي كند و پرسنل بايد هنگام كار با اين مواد از ماسكهاي مخصوص استفاده كنند .
راهنمايي هائي براي استفاده از فرمالين
توصيه هائي براي تركيب فرمالين و پرمنگنات
توصيه هائي براي استفاده از پارا فرمالدئيد
درجه حرارت و رطوبت براي حداكثر ضدعفوني كنندگي فرمالدئيد
خنثي كردن گاز Cº 2 با ئيدروكسيد آمونيوم
قدرت بخار فرمالدئيد
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
مواد ضد عفوني كننده وعملكرد آن ها
عملكرد مواد ضد عفوني كننده سطحي
مواد ضدعفوني كننده بسته به نوع ارگانيسمي كه با آن روبرو مي شوند توانايي هاي مختلفي دارند .
ارگانيسم هاي باكتريايي .اغلب ضد عفوني كننده ها ميكروب كش هستندولي بعضي فقط سيكل زندگي باكتري را مختل مي كنند(باكتري و ستاتيك) تعداد زيادي ازمواد ضد عفوني كننده از رشد باكتري گرم مثبت جلوگيري مي كنند در حاليكه بعضي ديگر باكتري هاي گرم منفي را غير فعال مي نمايند .يك ضد عفوني كننده مي تواند با يك غلظت ميكروب كش، در حاليكه با غلظتي كمتر مختل كننده سيكل زندگي باكتري باشد .
ارگانيسم هاي ويروسي . ويروسها براي ضد عفوني كننده ها ايجاد اشكال مي نمايند، چون تا زماينكه ويروسها در سلولها ميزبان هستند تحت تأثير قرار نمي گيرند .اغلب ضد عفوني كننده ها به ميزان جزئي ويروسها را غير فعال مي نمايند .براي غير فعال كردن ويروس، ماده ضد عفوني كننده بايد پروتئين اطراف اسيد نوكلئيك (مواد ژني) را از هم بگسلد .اگر فقط پوشش ويروس (و نه محتويات آن) تخريب گردند، اسيد نوكلئيك ويروس مي تواند وارد سلول ميزبان شده و مجدداًٌ فعال گردد .
ارگانيسم هاي قارچي . ضد عفوني كننده هايي كه در هچريها و مرغداريها استفاده مي شوند، خواص قارچ كشي و جلوگيري كننده از رشد قارچها را دارند، همچنين بايد قابليت تخريب وياغير فعال كردن اسپورهاي قارچي را نيز داشته باشند .ولي ارگانيسم هاي قارچي به سختي از بين مي روند و اغلب قارچ كشها براي قارچها تنها بعنوان سم عمل مي كنند و سلولهاي قارچي را نابود نمي سازند .
ارگانيسم هاي تك ياخته اي . بعضي از انگلهاي تك ياخته اي (ولي نه همه آنها) بخشي از سيكل زندگي خود را در خارج از بدن ميزبان مي گذرانند .بنابراين بايد در دوران غير فعال بودن آنها بوسيله بعضي از ضد عفوني كننده هايي كه بر اين ارگانيسم ها موثرند به آنها حمله ور شد كه معمولا در اين هنگام بيشترين مقاومت را دارند .تعداد كمي از مواد ضد عفوني كننده بر ضد ارگانيسم هاي تك ياخته اي طيور مفيد هستند .اگر چندين تركيب شيميايي به اين منظور استفاده مي شوند، غلظت و قيمت آناه استفاده از آنها را غير قابل قبول مي كند .
مواد شيميايي مورد استفاده به عنوان ضد عفوني كننده
مواد شيمياي كه بعنوان ضد عفوني كننده سطحي مصرف مي شوند تأثير بسيار متنوع دارند .شايد مواد ضد عفوني كننده براساس اجزاء تشكيل دهنده بسته بندي شود، ولي عوامل متعددي بر قدرت آنها موثرند كه تمام اينها بايد شناخته شوند تا از تاثير طبيعي ماده ضد عفوني كننده آگاه باشيم .
كروزول و اسيد كرسيليك
كروزول و اسيد كرسيليك مايعات زرد و قهوه اي رنگ مشتقات زغال سنگ قيراندود هستند .بوي زننده اي داشته و تحريك كننده پوست هستند و وقتي آب به آنها اضافه شود شيري رنگ مي شوند ، ولي عمل جرم كشي بسيار با ارزشي دارند .انواع گوناگون آنها موجودند، بعضي از آنها همراه با مواد تميز كننده استفاده مي شوند، كه بوي آنها ممكن است به جوجه هاي يك روزه صدمه بزند .اينها بر ضد ميكروبهاي گرم منفي و گرم مثبت، اغلب قارچها و بعضي ويروسها موثر هستند .با آنيونها (تركيباتيونيزه) سازگار هستند، ولي با تركيبات غير يونيزه سازگاري نداشته و در محيط با PH اسيدي بهترين عمل را دارند .اين مواد در مرغداري بيش از هچري مورد استفاده دارند .كروزول يا متيل فنل (C6H4CH3OH) مي تواند براي ضد عفوني كفها و يا سطوح سالن و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن استفاده شوند .
فنل ها
اينها از مشتقات زغال سنگ قيراندودند كه اساس آن را اسيد كربوليك (C6H5OH)تشكيل مي دهد .مواد مشابه مصنوعي نيز در اين طبقه بندي قرار مي گيرند .فنل يك بوي خاص دارد، در حضور آب شيري رنگ مي شود و يك جرم كش موثر است .معمولترين انواع مورد استفاده آن آريل فنل مصنوعي، آلكيل فنلهاي ساده، هلوژنهاي فنله و نيتروفنلها مي باشند .اغلب فنلها بامواد ضد عفوني كننده غير يونيزه (نه آنيوني و نه كاتيوني بلكه تركيبات كلوئيدي خنثي) سازگاري نداشته و نبايد با آنها استفاده گردند .فنلها با تركيبات آنيونيك (تركيبات يوني با بارمنفي) سازگاري دارند و در PH قليايي فعالتر بوده زيرا محلولترند .عمل آنها سريع است .بعضي از اين مواد ضد عفوني كننده بر ضد قارچها، باكتريهاي گرم مثبت و گرم منفي موثرند، ولي در مقابل اسپورهاي باكتريايي اثري ندارند .اينها مي توانند بعضي ويروسها را تحت تأثير قرار دهند .فنلها در غلظتهاي زياد بعنوان يك سم پروتوپلاسميك عمل مي نمايند، به سلول نفوذ كرده و ديواره آنها را مي گسلند و پروتئينهاي سلولي رسوب مي كنند، ولي در غلظتهاي كم تنها سيستمهاي آنزيمي سلول مختل مي شوند .فنلهاي مصنوعي مي توانند براي آغشته كردن تخم مرغها، بهداشت هچري و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن ها استفاده شوند .
ضريب فنل . اين ضريب تعيين كننده قدرت كشندگي مواد ضد عفوني كننده نسبت به قدرت كشندگي فنل خالص است .اين ضريب براي مقايسه تأثير مواد ضد عفوني كننده در قياس با عمل فنل استفاده مي شود، ولي پيچيدگي اين قياس آزمايشگاهي خيلي زياد است .آزمايش بايد بطور دقيق و منظم انجام شود .
يد
تركيبات يده بشكل يدوفور در دسترس بوده كه شامل تركيبات معدني و محلولهاي مواد آلي هستند و معمولاً عمل آنها غير يوني بوده و قابل حل در آب مي باشند .اجراء آن تنها بااسيدنو كلئيك سلول واكنش نشان مي دهند . اينها در محيط اسيدي ( با PH 2 تا 4) مواد ضدعفوني كننده خوبي هستند و فعاليت آنها در محيط با PH قليايي و در حضور مواد آلي كم مي شود .بر روي باكتري هاي گرم مثبت و گرم منفي موثرند و به اسيد نوكلئيك ارگانيسم حمله مي نمايند .يدوفورها همچنين درمقابل قارچها وبعضي ويروسها موثرند .
كلر
كلر يك تركيب ضد عفوني كننده موثر بوده كه به اشكال پودري (هيپو كلريت سديم ياكلسيم همراه با تري سديم فسفات هيدراته) و اشكال مايع (محتوي هيپو كلريت سديم، كلرامين هاي آلي و دي اكسيد كلر) موجود است .وقتي كلر آزاد تركيبات كلره در حدود ppm 300-200 باشد، ضدعفوني كننده خوبي مي باشد .وقتي عنصر كلر يا هيپو كلريتها به آب اضافه شوند، اسيد هيپوكلروس (HOCL) مي سازند كه اثر ميكروب كش دارد، ولي در حضور مواد آلي، كلر با مواد آلي تركيب شده و تركيبات با ثباتي مي سازند و بنابراين كلر آزاد در محلول كاهش مي يابد .كلر بر ضد باكتريها و قارچها موثر است و وقتي از هيپوكلريتها بدست آيد به پوشش پروتئيني و اسيد نوكلئيك ويروسها حمله مي كند .كلرهاي متصله مثل كلرامينها فعاليت كمي دارند .محلولهاي كلردار در محلولهاي اسيدي بيش از محلولهاي قليايي موثرند و در محلولهاي گرم بيش از محلولهاي سرد تأثير دارند .هيپوكلريتهاي سديم خيلي فعالند، ولي عمر ضد عفوني كنندگي آنها كوتاه است . در مقابل هيپوكلريت كلسيم تأثير كمتري دارد ولي كيفيت ضد عفوني كنندگي آن در يك دوره طولاني باقي مي ماند .بعضي از تركيبات كلردار پوست را تحريك كرده و فلزات را تخريب مي نمايد .
آمونيوم چهارتايي
اين تركيبات كاتيونيك (يونهاي با بار مثبت) بدون بو و شفاف بوده و عمدتاً محرك نيستند .فعاليت ضد يوني و تميز كنندگي دارند و بعنوان ماده ضد عفوني كننده در سطح اجسام كاملاً موثر مي باشند .تركيبات آمونيوم چهارتايي كاملاً قابل حل در آب هستند، ولي در محلولهاي صابوني يا جايي كه بقاياي صابوني يا مواد تميز كننده آنيونيك حضورداشته باشند نمي توانند استفاده شوند .تأثير جرم كشي آنها در حضور مواد آلي كاهش مي يابد .اين مواد شيميايي بر ضد باكتريهاي گرم مثبت موثرند و كمي هم روي باكتريهاي گرم منفي تأثير دارند و بعضي قارچها و ويروسها را هم مختل مي كنند .تأثيرآنها با افزودن كربنات سديم بيشترمي گردد چون كربنات سديم محلول را قليايي مي كند .در محيط كمي اسيدي و آبهاي سخت نيز كاملاً موثر مي باشند .در موارد زيادي به محلول حاوي ppm 500 آمونيوم چهارتايي و ppm 200EDTA (اسيد اتيلن دي آمين تترااستيك) كربنات سديم مي افزايند تا PH محيط به 8 برد (در حدودو ppm200) واز تركيب فوق براي ضد عفوني هچري استفاده مينمايند.اين تركيب را مي توان بر روي زمين، ديوارها و سيني هاي ستر استفاده كرد .
توجه . استفاده از تركيبات آمونيوم جهارتايي در مجتمع هاي پرورش طيور، در بعضي كشورها با اعتراض روبرو شده است، چون اثرات مضري براي انسان مصرف كننده گوشت طيور دارد .اين ماده بايد پنج روز قبل از كشتار طيور مصرف نشود .
فرمالدئيد (HCHO)
فرمالدئيد بر پروتئينهاي پوشاننده اسيد نوكلئيك واجزاء اسيد نوكلئيك تأثيرمي گذارد، ولي زمان، غلظت، PH و طبيعت آبي كه در آن حل مي شود بر روي ميزان انتشار آن موثر است .اگرچه محلول 10درصد فورمالين در آب ضدعفوني كننده قويي بشمار مي رود، ولي استفاده از فرمالدئيد بشكل گاز براي بخار دهي ارجحيت دارد .احتمالاً اين ماده بيش از همه ضد عفوني كننده هايديگر در هچري استفاده مي شود، و اين اطمينان زياد مورد بررسي و تحقيق خاص است .
بخار فرمالدئيد
فرمالدئيد در بازار بصورت محلول 40 درصد در آب و بنام فرمالين 37 درصد (از نظر وزني) و بشكل پود پارا فرمالدئيد كه حاوي 91 درصد فرمالدئيد است موجود مي باشد .وقتي هركدام از اين مواد گرم شود، گاز فرمالدئيد توليد خواهد شد .اين گازمعمولاً سمي است و در غلظتهاي بيش از ppm 5 ازتنفس آن بايد خودداري نمود .پوست خيلي نسبت به فرمالين حساس است و نبايد با آن تماس مستقيم داشته باشد .
استانداردهاي مجاز مجاورت با گاز فرمالدئيد براي انسان
انسان نسبت به تنفس گاز فرمالدئيد بسيار حساس است و به همين دليل در ايالات متحده براي حفظ سلامتي پرسنل از جراحات ناشي از تنفس آن غلظتهاي ماكزيممي را تعيين كرده اند(مقررات مشابهي در برخي كشورهاي ديگر نيز وجود دار)
الف – حداكثر گازمجاز درمدت 15 دقيقه . غلظت مجاز گاز فرمالدئيد براي اين مدت كوتاه ppm 2 ذكر گرديده است كه بسيار ناچيز است .
ب – حداكثر گاز مجاز در مدت 8 ساعت در روز . غلظت مجازگاز فرمالدئيد برا ي افرادي كه بيش از 15 دقيقه و يا در تمام مدت روز در مجاورت اين گاز قرارميگيرند ppm 5/0 ذكر گرديده است .
ج – حفاظت در مقابل اشكال مختلف فرمالدئيد . مقادير ذكر شده تحت عنوان غلظت مجازگاز فرمالدئيد در مورد اشكال مختلف فرمالدئيد (گاز ، مايع وموادي مانند تريوكسن)صدق مي كند و پرسنل بايد هنگام كار با اين مواد از ماسكهاي مخصوص استفاده كنند .
راهنمايي هائي براي استفاده از فرمالين
حرارت لازم براي رهايي گاز فرمالدئيد از فرمالين بوسيله مخلوط كردن آن با پرمنگنات پتاسيم (4KMnO) توليد خواهد شد .استفاده از يك ظرف لعابي يا سفالي تنيجه كار را خيلي بهتر مي كند، چون هنگام تركيب اين دو ماه جوشش ايجاد مي شود و كف كردن و پراكنده شدن مواد رخ خواهد داد و لذا نبايد از ظروفي كه ترك دارنداستفاده شود.در عمل بايد ظرف حاوي پرمنگنات را در محل مورد نظر براي بخار دادن قرار داده و سپس فرمالين را بيفزايند .
توجه . هگر پرمنگنات را به فرمالين اضافه نكنيد .هنگام تركيب دو ماده شيميايي حرارت زيادي توليد مي شود كه بايد مراقب باشيد .گاز فرمالدئيد بسرعت توليد مي شود، مراقب باشيد اين گاز به چشم برخورد نكند .
توصيه هائي براي تركيب فرمالين و پرمنگنات
دو قسمت حجمي فرمالين را بايك قسمت وزني پرمنگنات پتاسيم تركيب مي كنند .به اين ترتيب يك انفجارگازي كامل بوجود مي آيد و وقتي واكنش كامل باشد يك پودر خشك قهوه اي برجاي مي ماند .اگر باقيمانده خيس باشد پرمنگنات بكار برده نشده است، ولي اگر باقيمانده ارغواني باشد پرمنگنات زيادي بكار برده شده است . براي بخار دادن مكانهاي مختلف، غلظتهاي متفاوتي از گاز فرمالين لازم مي شود .غلظت معمولي با تركيب 40 سي سي فرمالين با 20 گرم پرمنگنات پتاسيم براي هر 83/2 متركعب فضا استفاده گرديده كه اين غلظت بعنوان ×1 گفته مي شود .غلظتهاي ديگر ×2 )دو برابر مقادر بالا) ×3 و ×5 هستند .
توصيه هائي براي استفاده از پارا فرمالدئيد
براي رهايي فرمالدئيد از پودر پارا فرمالدئيد بايد اين پودر روي يك تاوه ته گود و يا صفحه الكتريكي با ترموستات Cº 232 قرار داده شود .براي تهيه غلظت ×1، 10 گرم پارا فرمالدئيد را به ازاء هر 80/2 مترمكعب فضا بكار مي برند .گرم كردن 450 گرم پارا فرمالدئيد روي يك تاوه باعث آزاد شده فرمالدئيد بمدت 20 دقيقه خواهد شد .
درجه حرارت و رطوبت براي حداكثر ضدعفوني كنندگي فرمالدئيد
تأثير گاز فرمالدئيد در حضور حرارت و رطوبت افزايش مي يابد .چنانچه حرارت محل بخار دادن كمتر از Cº 24 و رطوبت نسبي آن كمتر از 75 درصد باشد هيچگاه به نتيجه مطلوب نخواهيم رسيد .
خنثي كردن گاز Cº 2 با ئيدروكسيد آمونيوم
در موارد خاصي لازم است كه عمل گاز فرمالدئيد را پس از پالان دوره بخاردهي قطع نمائيم .
معمولاًاين عمل از طريق باز كردن راههاي ورودي و خروجي هواي انكوباتور و يا اتاقها انجام مي گردد، و اين عمل به آهستگي صورت مي گيرد.براي سرعت عمل مي توان از محلول 26 تا 29 درصد هيدروكسيد آمونيوم استفاده كرد .براي اينكار بايد به همان ميزان فرمالدئيد مصرف شده از هيدروكسيد آمونيوم، روي سطح بخار داده شده بپاشند وبراي هرگرم پارا فرمالدئيد بايد 4 سي سي هيدروكسيد آمونيوم استفاده شود .به هر حال در هر دو مورد، هيدروكسيد آمونيوم گاز فرمالدئيد باقيمانده را خنثي مي كند .
قدرت بخار فرمالدئيد
درمكانهاي مختلف غلظتهاي متفاوت گاز فرمالدئيد لازم مي گردد، و طول زمان بخار دادن نيز فرق مي كند .اين گاز براي جنين زنده و جوجه هاي تازه ازتخم درآمده مضر است و بايد دقت فراوان بعمل آيد كه غلظت گاز و طول بخار دادن، تمام ارگانيسم هاي بيماري زا را در حد ممكن از بين ببرد و در عين حال براي جنين و جوجه ها كشنده نباشد .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است)
بستر پوشال
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
بستر پوشال
معمولاً كف سالن را با موادي به عمق حدود 5 سانتيمتر مي پوشانند ذرات بستر پوسال بايد به اندازه كافي بزرگ باشند تا از سوراخ 6/0 سانتيمتر ي عبور ننمايند .
از پوشال آلوده نبايد استفاده شود .از پوشالهايي كه در معرض موادحشره كش، علفكش ، مواد جلوگيري كننده از فساد و ديگر مواد شيميايي قرار گرفته باشند نبايد استفاده گردد .
اخطار هنگام تحويل جوجه .توجه داشته باشيد كه محدوده داخل مجتمع پرورش طيور و سالن دوران پرورش بايد بطور كامل ضد عفوني شده باشد .كاميونها قبل از انتقال پوشال به سالن بايد تميز شوند .بخاطر تميز نگه داشتن سالن نبايد از ورود كاميونهاي كثيف جلوگيري كرد بلكه بايد با احداث حوضچه ضد عفوني در مدخل ورودي مجتمع پرورش طيور كاميونها مجبور شوند كه ازمحلول ضد عفوني عبور نمايند .
مدريت بستر پوشال . در خلال سه هفته اول زندگي جوجه ها، بستر پوشال تنها بايد داراي رطوبت كمي بوده و بعد از آن بايد حدود 25 درصد رطوبت داشته باشد .تا يك روز قبل از ورود جوجه ها مادرهاي مصنوعي را روشن ننمائيد، در غير اينصورت بستر به ميزان زيادي خشك مي شود و اگر جوجه ها در سالني ريخته شوند كه بي نهايت خشك باشد مقدار زيادي از آب بدنشان را از دست خواهند داد .بعد از ورود جوجه ها مدفوعشان باعث افزايش رطوبت پوشال مي شود .اگر بستر پوشال خيلي مرطوب شود بايد ميزان تهويه سالن را افزايش داد در صورتيكه تهويه بستر پوشال را خشك نكرد مي توان مقداري پوشال تازه به پوشال قديمي افزود و پوشال قديمي و تازه را با هم مخلوط نمود، ولي بايد توجه داشت كه اغلب قارچها زير بستر پوشال مرطوب رشد نموده و بهم زدن پوشال باعث انتشار قارچها در محيط سالن مي شود .در ضمن بايد پوشال كپكي شده و خيلي مرطوب را از سالن خارج نمود .
پردرآوري و شرايط بستر پوشال . در سالن مرغداري بايد قدري رطوبت وجود داشته باشد زيرا جوجه ها در هواي خشك رشد مناسبي نداشته يا بخوبي پر در نمي آورند .رطوبت بستردر ميزان رطوبت هوا موثر خواهد بود . بهر حال منطقه نزديك منبع حرارتي زودترمرطوب مي شود، زيرا منطقه گرم نسبتاً كوچك است و جوجه ها بيشتر درآن ناحيه رفت و آمد مي كنند، در حاليكه بقيه سالن بسيار خشك مي باشد .هر دوناحيه مشكل ايجادمي كند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
ظرفيت مادر مصنوعي
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
ظرفيت مادر مصنوعي
ظرفيت مادر مصنوعي به ميزان سطحي كه توسط هركدام از آنها گرم مي شود بستگي دارد .با وجود اينكه بعضي از طرحها اندازه چترهاي مادر مصنوعي پخش حرارت در سطح وسيعتري را نشان داده است، ولي بطور كلي اندازه چتر تأثير ناچيزي در ظرفيت مادر مصنوعي دارد .نوع جوجه باعث تغيير ظرفيت مادر مصنوعي مي گردد بدين ترتيب كه :
پولتهاي تجاري و مادر گوشتي .اكثر مادرهاي مصنوعي نوع چتردار ظرفيتي در حدود 500 قطعه جوجه دارند و معمولا همين تعداد در زير هر مادر مصنوعي قرار داده مي شود، هر چند مادر هاي مصنوعي با ظرفيت 750 قطعه جوجه نيز وجود دارد .بهرحال بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه در سن 4 تا 5هفتگي تعداد جوجه هاي زير هر مادر مصنوعي بيش از ظرفيت آن نباشد .
جوجه خروسهاي گله مادر تخمگذار .در زير هر مادر مصنوعي 400 جوجه خروس قرار ميگيرد .
جوجه خروسهاي گله مادر گوشتي .در زير هرمادر مصنوعي 350 جوجه خروس قرارمي گيرد .
مادر مصنوعي با سيستم حرارت مركزي . در شرايطي كه سيستم حرارتي از آب گرم استفاده مي كند به ازاء هر جوجه پولت 38 سانتيمتر مربع و به ازاء هر جوجه خروس 52 سانتيمتر مربع فضا مورد نياز است .براساس ارتفاع لوله از سطح بستر اين ميزان متفاوت خواهد بود .
هر چه ارتفاع كمتر باشدمساحت بيشتري براي هر جوجه لازم مي شود، زيرا نزديك بودن به منبع حرارتي باعث مي شودكه جوجه ها از آن دوري نمايند و در نتيجه فضاي زير لوله هاي آب گرم بدون استفاده خواهد ماند .
سيستم گرم كننده زميني .وقتي از يك تخته سنگ سيماني گرم بعنوان منبع حرارتي كمكي استفاده مي شود به ازاء هر جوجه حدود 163-129 سانتيمتر تخته سنگ مورد نياز مي باشد .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
اقدامات لازم هنگام ورود جوجه ها به سالن
آماده سازي سالن براي ورود جوجه ها از اهميت ويژه اي برخوردار است و هنگام ورود جوجه ها به مجتمع پرورشي كارهاي مديريتي مختلفي بايد صورت گيرد .
تعداد اين عوامل زيادند ولي توجه كامل به هركدام از آنها ضروري بوده و ازوظايف مديريت است .
بستن سالن
درخلال دوران پاكسازي و بعد از آن بايد محدوده مجتمع پرورش طيور و سالن ها بسته نگه داشته شوند .هيچ بازديد كننده اي حق ورود به مجتمع پرورش را نداشته باشد، مگر اينكه دوش گرفته و لباس خود را تعويض كند . بستن درب به معناي بستن خود سالن مرغداري است .حسن اين عمل در آن است كه هنگام نظافت و بعد از آن افراد متفرقه نمي توانند وارد سالن بشوند .
تحويل جوجه
انهدام كارتن هاي حمل جوجه .
به غيراز كارتن هاي حمل جوجه ايكه از پلاستيك يا مواد مشابه ديگر ساخته شده اند و قابل شستشو هستند، بقيه كارتن ها بايد در محل مجتمع پرورش طيور منهدم شوند .امرزوه بدليل مشخص شدن نقش كارتن هاي حمل جوجه در انتقال بيماري هاي بندرت آنها را به هچري بر مي گردانند .
زمان ورود جوجه
كنترل جوجه ها . تعداد از كارتن ها از نظر تلفات كيفيت و جنب و جوش جوجه ها كنترل گردند. فرم مخصوصي كه معمولاً در آن تعداد و شرايط حمل جوجه ذكر شده از راننده دريافت نموده و پس از بررسي به امضاء خريدار و راننده حمل جوجه برسد .
تخليه سريع جوجه ها .سرپوش كارتن ها را برداشته و سپس كارتن ها را به سرعت در نزديكي گرماي مادر مصنوعي سرازير نمائيد .
واكسيناسيون جوجه هاي يكروزه .ممكن است لازم باشد كه در يك روزگي برخي از واكسنها مصرف گردند .گاهي اوقات اين عمل در كارخانه جوجه كشي انجام شده و گاهي نيز در سالن مرغداري صورت مي گيرد .در اين موارد تخليه جوجه ها بايد بكندي صورت گيرد و پس از واكسينه كردن به اطراف مادر مصنوعي انتقال داده شوند و اين خود دليل ديگري است بر اينكه جوجه ها صبح زود به مجتمع پرورش طيور آورده شوند .اگر گروه واكسيناتور عمل واكسيناسيون را داخل سالن انجام مي دهند بايد قبل از ورود به سالن دوش گرفته ولباس تميز بپوشند .
توجه . بعد از واكسيناسيون، كل شيشه هاي خالي بايد معدوم گردد .به اين منظور مي توان آنها را در يك محلول ضد عفوني قرار داده يا سوزاند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
اقدامات لازم هنگام ورود جوجه ها به سالن
آماده سازي سالن براي ورود جوجه ها از اهميت ويژه اي برخوردار است و هنگام ورود جوجه ها به مجتمع پرورشي كارهاي مديريتي مختلفي بايد صورت گيرد .
تعداد اين عوامل زيادند ولي توجه كامل به هركدام از آنها ضروري بوده و ازوظايف مديريت است .
بستن سالن
درخلال دوران پاكسازي و بعد از آن بايد محدوده مجتمع پرورش طيور و سالن ها بسته نگه داشته شوند .هيچ بازديد كننده اي حق ورود به مجتمع پرورش را نداشته باشد، مگر اينكه دوش گرفته و لباس خود را تعويض كند . بستن درب به معناي بستن خود سالن مرغداري است .حسن اين عمل در آن است كه هنگام نظافت و بعد از آن افراد متفرقه نمي توانند وارد سالن بشوند .
تحويل جوجه
كاميونهاي مخصوص حمل جوجه در مجتمع هاي پرورشي مختلف رفت و آمد مي كنند .طبيعتاً بعد از هر تحويل جوجه، كاميونها مجدداً در كارخانه جوجه كشي نظافت شده و بخار داده مي شوند،ولي براي اطمينان بايد از راننده سئوال شود ، بعلاوه نظافت خود راننده و تميزي لباسهاي او نيز مسئله است .
اگر در اين موضوع شك داريد بهتر است به راننده اجازه نزديك شدن به مجتمع پرورش داده نشود و جوجه ها توسط كارگران مجتمع پرورش طيور كه دوش گرفته اند و لباس تميز پوشيده اند به داخل سالن منتقل گردند .
انهدام كارتن هاي حمل جوجه .
به غيراز كارتن هاي حمل جوجه ايكه از پلاستيك يا مواد مشابه ديگر ساخته شده اند و قابل شستشو هستند، بقيه كارتن ها بايد در محل مجتمع پرورش طيور منهدم شوند .امرزوه بدليل مشخص شدن نقش كارتن هاي حمل جوجه در انتقال بيماري هاي بندرت آنها را به هچري بر مي گردانند .
زمان ورود جوجه
بهتر است جوجه ها صبح زود به مجتمع پرورش طيور منتقل شوند .زيرا اين امر باعث مي شود تا در تمام مدت روز دان خوردن و آب نوشيدن را ياد گرفته و تحت نظارت دقيق باشند .اين موضوع را مي توان از كارخانه جوجه كشي درخواست نمود .در خلال هواي گرم بهتر است جوجه ها را در ساعات خنك شب حمل نمايند تا صبح زود به مجتمع پرورش طيور وارد گردند .
كنترل جوجه ها . تعداد از كارتن ها از نظر تلفات كيفيت و جنب و جوش جوجه ها كنترل گردند. فرم مخصوصي كه معمولاً در آن تعداد و شرايط حمل جوجه ذكر شده از راننده دريافت نموده و پس از بررسي به امضاء خريدار و راننده حمل جوجه برسد .
تخليه سريع جوجه ها .سرپوش كارتن ها را برداشته و سپس كارتن ها را به سرعت در نزديكي گرماي مادر مصنوعي سرازير نمائيد .
واكسيناسيون جوجه هاي يكروزه .ممكن است لازم باشد كه در يك روزگي برخي از واكسنها مصرف گردند .گاهي اوقات اين عمل در كارخانه جوجه كشي انجام شده و گاهي نيز در سالن مرغداري صورت مي گيرد .در اين موارد تخليه جوجه ها بايد بكندي صورت گيرد و پس از واكسينه كردن به اطراف مادر مصنوعي انتقال داده شوند و اين خود دليل ديگري است بر اينكه جوجه ها صبح زود به مجتمع پرورش طيور آورده شوند .اگر گروه واكسيناتور عمل واكسيناسيون را داخل سالن انجام مي دهند بايد قبل از ورود به سالن دوش گرفته ولباس تميز بپوشند .
توجه . بعد از واكسيناسيون، كل شيشه هاي خالي بايد معدوم گردد .به اين منظور مي توان آنها را در يك محلول ضد عفوني قرار داده يا سوزاند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
لوازم دوران پرورش
تأمين سوخت مادر مصنوعي
روشهاي تأمين حرارت مادرهاي مصنوعي
استفاده از حضار در اطراف مادر مصنوعي
آبخوري
آبخوري براي جوجه هاي جوان
آبخوري بعد از يك هفتگي
دانخوري
دانخوريهاي اوليه
دانخوريهاي ثانويه
دانخوريهاي دستي
دانخوريهاي اتوماتيك
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
دانلود فایل
لوازم دوران پرورش
تأمين سوخت مادر مصنوعي
حرارت مادرمصنوعي در دوران پرورش بوسيله تعداد زيادي از انواع مواد سوختني تأمين مي شود .تقريباً همه انواع مواد سوختني موجود مي توانند جهت تأمين حرارت مورد استفاده قرار گيرند .مواد سوختي عبارتند از :
گاز . از گاز مي توان براي گرم نمودن بخاريها و يا سيستم حرارت مركزي استفاده نمود گاز به سه شكل موجود است :
1 – گاز طبيعي
2 – گازمايع .دو نوع گاز مايع وجود دارد : الف – پروپان، ب – بوتان .
3 – گاز متان
در حال حاضر گاز متان از تجزيه پس مانده گوارشي خشك طيور توليد شده و به طرق مختلف از جمله بخاري و سيستم حرارت مركزي استفاده مي شود .
نفت چراغ . اين ماده سوختي در بخاري و سيستم حرارت مركزي استفاده مي شود .
زغال سنگ. ترجيح بر اين است كه در صورت موجود بودن زغال سنگ خشك، ديگر از زغال سنگ قيري شكل بعنوان سوخت بخاري استفاده نشود،چون مواد فرار و دود حاصل از سوختن زغال سنگ خشك كمتراست.
مازوت . بطور معمول در بعضي از نقاط دنيا مازوت را بعنوان سوخت بخاري يا سيستم حرارت مركزي بكار مي برند .
چوب . براي گرم كردن سالنهاي پرورش استفاده ميشود و به اين ترتيب احتياج به مواد سوختي ديگر براي گرم كردن سالن پرورش كاهش مي يابد .يك ماشين دمنده، اكسيژن رابطرف محل حرارت مي برد و دمنده اي ديگر هواي گرم شده را به سالن هدايت مي كند .
برق . از برق بعنوان تأمين سوخت بعضي از وسايل گرم كننده از قبيل بخاري برقي، لامپهاي روشنائي، لامپهاي مادون قرمز و غيره استفاده مي شود.
انرژي خورشيدي . درحال حاضر اختراعات زيادي انجام شده كه اشعه خورشيدي را به انرژي هاي ديگر تبديل مي نمايد . در بعضي موارد انرژي خورشيدي تبديل به انرژي حرارتي شده و براي تأمين حرارت سالن مرغداري بكار مي رود و گاهي اوقات براي راه اندازي دستگاههاي حرارتي خاص كه حرارت كمكي لازم را جهت سالنهاي پرورش تأمين مي كنند از انرژي خورشيدي استفاده مي شود .
روشهاي تأمين حرارت مادرهاي مصنوعي
مادر هاي مصنوعي واحدهايي هستند كه باعث گرم نگهداشتن جوجه ها مي شوند.معمولاً براي انعكاس حرارت آنها به طرف جوجه ها شرايط خاصي لازم است .انواع مادرهاي مصنوعي عبارتند از :
1 – مادرهاي آويز : مادرهاي آويز معمولترين نوع مادرمصنوعي هستند .قسمت گرم كننده توسط يك ورقه فلزي گرد يا زاويه دار پوشيده شده كه باعث انعكاس حرارت به طرف كف سالن مي شود .
مادرهاي گازي معمولاً به طريقي توسط طناب ياكابل به سقف آويزان مي شوند تا بتوان آن را بالا و پائين برد، وقتي كاربرد ندارند مي توان آنها را از سالن خارج كرد و يا اينكه تا حد امكان بالا كشيده مي شوند تا براي جوجه هاي سري بعد مورد استفاده قرار گيرند .روش هاي متعددي براي گرم كردن مادرهاي آويز وجود دارد كه اين مسئله باعث طبقه بندي آنها شده است ؛
مادر گازي معمولي . اين نوع مادر گازي 8/1 تا 4/2 متر قطر داشته و قسمت گاز سوز در بالاي گنبد قرار دارد بوسيله تعويض شير گاز هم با گاز طبيعي و هم با گاز مايع قابل استفاده است .هركدام بين 500 تا 750 جوجه يكروزه را در بر گرفته و در هر ساعت نسبت به اندازه شان بين 12000 تا 20000 BTU حرارت توليدمي نمايند .
مادر گازي سر تخت .اين نوع مادر گازي داراي سر تقريباً پهن بوده و در آن وسيله گاز سوز مخصوصي استفاده شده كه باعث تابش گرما مي شود .قطر آن حدود 2/1 متر بوده و در ارتفاع 61 سانتي متري ازكف سالن آويزان مي شود. معمولاً زير هر مادر گازي حدود 500 جوجه قرار گرفته و ميزان گرماي آنها بين 25000 تا 50000 BTU در ساعت متغير است . گرماي تابشي قابل اندازه گيري با دما سنج نيست، بلكه فقط راحتي جوجه ها بعنوان ملاك و معيار صحت مقدار حرارت استفاده مي شود .
كاتاليزوري . نوعي مادر گازي وجود دارد كه در آن از يك كاتاليزور براي انجام واكشنهاي شيميايي و توليد حرارت استفاده مي شود .سوخت كاتاليزوري باعث توليد حرارت تميز و بدون شعله شده و گرد و خاك و رطوبت تأثيري دركاربرد آن ندارد .وسيله گرم كننده داراي دماي سطحي پائين بوده و باعث آتش گرفتن گرد و خاك يا بستر پوشال نمي شود .ورقه فلزي در آن بكارنرفته وگرما مستقيماً از آن منعكس مي شود. ميزان حرارت حدود 22000 BUT در ساعت بوده و گفته مي شود كه حدود 20 درصد كمتر از مادرگازي استاندارد سوخت مصرف مي نمايد .
اشعه مادون قرمز . وسيله گرم كننده مخصوص اين نوع مادر مصنوعي زير آجر نسوزي قرار گرفته كه پس از گرم شدن اشعه مادون قرمز توليد مي كند .انواع مختلفي از اين نوع مادر مصنوعي وجود دارد .بعضي ها داراي چتر بوده و بعضي ديگر چترندارند .ميزان گرماي توليدي نسبتاً پايين است .
نفت چراغ معمولي . اين نوع مادر مصنوعي داراي چتر بزرگ و وسيله گرم كننده مخصوصي است كه سوخت آن نفت چراغ مي باشد و معمولاً در مناطقي كه مواد سوختي ديگر كمياب است مورد استفاده قرار مي گيرد .
برق معمولي . در جائيكه برق ارزانتر از بقيه مواد سوختي است از مادر مصنوعي كه توسط جريان برق گرما توليد مي نمايد استفاده مي شود . مولد حرارت برقي در زير چتر مادر مصنوعي قرار داده شده و توسط ترموستات جريان برق قطع و وصل مي شود . در بعضي از مدلها پنكه برقي كوچكي در زير مخروط چتر مادر مصنوعي نصب شده و هواي تازه را از بالاي مادر مصنوعي روي سطح جوجه ها به جريان مي اندازد .يك مادر مصنوعي برقي امكان دارد تا 2500 وات برق لازم داشته باشد .
2 – مادرهاي مصنوعي كه با آب داغ كار مي كنند .در اين روش لوله هاي آب داغ در ارتفاع 30 سانتيمتري كف سالن قرار داشته و توليد حرارت مي كنند .ديگ بخاري كه در يك طرف سالن قرار دارد آب گرم را در لوله ها به جريان مي اندازد . در ديگ بخار ترموستاتي قرار دارد كه باعث مي شود درجه حرارت آب بطور يكنواخت حفظ شود .ترموستات اضافي ديگري در زير لوله وسط سالن قرار دارد .اين ترموستات براي كنترل كار پمپ آب گرم است و زمانيكه حرارت سالن كاهش يابد، پمپ شروع به كار نموده تا دماي سالن به حد مطلوب برسد .حدود 4 تا 8 لوله آب گرم در وسط سالن كار گذاشته شده و بالاي آنها پوششي قراردارد كه باعث مي شود گرما به سمت كف سالن هدايت شود .
3 – مادرهاي زميني . در اين روش بجاي تأمين گرماي مورد نياز جوجه ها از بالاي سرشان، امكانات حرارتي را بر روي زمين قرار مي دهند .براي اين كار ديگ بخار همراه با ترموستات در يك طرف سالن قرار گرفته و توسط لوله هائي كه در آن ها آب گرم جريان دارد كف سيماني گرم مي شود .در بعضي موارد كف سالن توسط سيمهاي برقي كه در سيمان كف كار گذاشته شده گرم مي شود .معمولاً در چنين شرايطي از پوشال يا تراشه هاي نجاري براي بستر استفاده مي شود .
توجه . هيچگاه كل سالن پرورش را با اين روش گرم نكنيد، بلكه فقط قسمت وسط به عرض 8/1 تا 4/2 متر در تمام طول سالن بايد گرم شود .درصورت گرم نمودن كل سالن با اين سيستم، پر درآوري جوجه ها خوب نخواهد بود.
نكته مهم . هيچگاه نبايدلوله هاي آبگرم را در نزديكي ديوارهاي جلو و عقب سالن قرار داد، بلكه لازم است براي تأمين تهويه كافي در زير پوشش در وسط سالن نصب گردند .
4 – گرم كردن كل سالن . وقتيكه براي دوران پرورش از سالن بسته استفاده مي شود اين امكان وجود دارد كه براي تأمين حرارت لازم، كل سالن را گرم نمود .طبيعتاً حرارت توليد شده در اين روش كمتر از مقدار حرارت لازم در سيستم مادر مصنوعي است . در بدو ورود جوجه ها حرارت لازم در كف سالن حدود c°29 مي باشد .اين حرارت توسط سيستم حرارت مركزي تأمين مي شود و بوسيله كانالي به سالن راه مي يابد .روش ديگر بكار بردن مادر مصنوعي دائمي به ارتفاع حدود 8/1 متر از كف سالن مي باشد، ولي معمولاً اين روش اقتصادي نيست . روش گرم كردن كل سالن در فارمهائي كه از قسمتي از سالن استفاده مي كنند مناسب است .
استفاده از حضار در اطراف مادر مصنوعي
براي اينكه جوجه ها زياد از منبع حرارتي دور نشوند، در اطراف مادر مصنوعي حصاربندي ميكنند .حصار در فاصله حدود 76 سانتيمتري از سطح مادر مصنوعي بطور دايره وار نصب مي گردد .با بزرگ شدن جوجه ها حصار را نيز بزرگتر ميكنند تا جوجه ها سطح كافي داشته باشند .مواديكه بعنوان حصار بكار مي رود ممكن است توپر يا توري باشند .از مواد توپر در هواي سرد و از توري در هواي گرم استفاده مي شود معمولاً حصارهاي توپر از مواد قابل انحناء كه 40تا 60 سانتيمتر عرض دارند ساخته و در اطراف مادر مصنوعي قرار مي دهند . اين حصارها توسط سنجاقهاي بزرگ لباس به يكديگر متصل مي گردند .از كارتن هاي مقوائي موجدار نيز مي توان استفاده نمود ولي چون قابل شستشو و تميز كردن نيستند، بعد از استفاده بايد دور ريخته شوند .
آبخوري
آبخوري براي جوجه هاي جوان
آبخوري براي جوجه هاي جوان تقريباً به نوع كله قندي محدود مي شود .براي اينكه آب به آساني در دسترس جوجه ها قرار گيرد لازم است در داخل حصار و اطراف مادر مصنوعي تعدادي آبخوري كوچك قرار داده شود و آبخوري كله قندي عملي ترين نوع آبخوري است . انواع آبخوري ها عبارتند از :
1- كله قندي
2- پلاستيكي
3- تمام شيشه اي
4- فلزي
5- پلاستيكي و فلزي
هر آبخوري كوچك تقريباً بايد به ميزان 1 گالن (8/3 ليتر) ظرفيت داشته باشد .تعداد زياد آبخوري كوچك بهتر از تعداد كم آبخوري بزرگ است .
آبخوري بعد از يك هفتگي
به مجرد اينكه جوجه ها ياد گرفتند چگونه آب بنوشند و حصار وسيعتر شده يا برداشته شد، لازم است كه آبخوريهاي بزرگ جانشين آبخوريهاي كوچك شوند .اكثر آبخوريهايي كه بعد از 1 هفتگي بكار مي روند تا مرحله بلوغ قابل استفاده بوده و در بعضي ها در زمان توليد نيز مورد استفاده قرار مي گيرند .معمولاً اين نوع سيستم آبخوري اتوماتيك بوده و داراي انواع زير مي باشد :
ترافهاي اتومات . تراف معمولاً به شكل V بوده و براي ارتفاع 5 سانتيمتر تا حدود 41 سانتيمتر و همچنين طول 8 فوت (4/2متر) قابل تنظيم است .سه نوع آبخوري ترافي وجود دارد كه اختلافشان در نوع سوپاپي است كه در آن بكار رفته است .
1-سوپاپ معللق . در اين نوع آبخوري يك انتهاي تراف به چهارچوب متصل بوده و انتهاي ديگر روي سوپاپي آويزان است .وزن آب موجود در تراف باعث قطع و وصل شدن جريان آب مي گردد .
2-سوپاپ شناور .در اين نوع آبخوري تراف بطور محكم به چهارچوب متصل است . در يك انتهاي تراف يك بشقاب در بسته اي است كه در آن سوپاپ شناوري قرار دارد و براساس ارتفاع آب در داخل بشقاب و تراف جريان آب قطع و وصل مي شود .
3-سوپاپ برقي . در اين نوع آبخوري سوپاپ برقي باعث قطع و وصل جريان آب در داخل تراف مي شود .
آبخوري آويز . اين نوع آبخوري معمولاً گرد و از جنس پلاستيك يا فلز بوده و از سقف آويزان مي شود .يك گنبد زنگي شكل كه مجاور سوپاپي قرار دارد باعث مي شود آب به ميزان معين در بشقاب وجود داشته باشد .ارتفاع آنها بوسيله طناب، كابل يا زنجير كم و زياد مي شود .
آبخوري فنجاني . آبخوريهاي كوچكي هستند كه 15 - 5 سانتيمتر قطر داشته و عمق آنها 6/7 – 5/2 سانتيمتر است .بر اساس روشي كه آب در داخل آنها وارد مي شود تقسيم بندي مي شوند .
نوع معلق . يك فنجان نسبتاً بزرگي به انتهاي يك لوله عمودي يا لوله خرطومي متصل است .در داخل فنجان سوپاپي قرار دارد كه براساس وزن آب داخل فنجان باز و بسته مي شود .
نوع ماشه اي . معمولاً فنجانها در قسمت بالاي يك لوله افقي در طول يالن قرار دارند سوپاپي در قسمت پائين فنجان وجود دارد كه توسط ماشه اي باز و بسته مي شود . ماشه توسط پرنده عمل مي كند .فنجان اين نوع آبخوري بسيار كوچك است .لوله افقي توسط كابل و وينچ بالا و پائين كشيده مي شود و از اينرو براساس سن جوجه ارتفاع آن تغيير مي يابد .
توجه . براي استفاده از آبخوري فنجاني بايد فشار سنجي در ابتداي خط ورودي آب نصب گردد .
آبخوري پستانك چكمه اي . اين نوع آبخوري سوپاپ كوچكي است كه از پائين توسط طيور كار مي كند .وقتي پرنده گردنش را دراز نموده و به آب نوك مي زند باعث مي شود كه آب از دهانه بطرف پائين جريان يابد .اين نوع آبخوري براي جوجه هاي قبل از سن يك هفتگي قابل استفاده نمي باشد .
دانخوري
دانخوريهاي اوليه
براي اينكه جوجه ها در سنين ابتدائي ياد بگيرند كه چگونه دان مصرف نمايند بايد در روزهاي اول تعداد زيادي دانخوري در اختيار آنها گذاشته شود .معمولاً دانهاي اوليه در سيني هاي بزرگ كم عمق كه 5- 5/2 سانتيمتر ارتفاع دارند ريخته مي شوند .چنين سيني هايي را مي توان به روشهاي ذيل تهيه كرد .
1-سرپوش كارتن حمل جوجه هاي يكروزه .
2-سرپوش دانخوري – اين نوع سرپوش به اندازه سرپوش كارتن حمل جوجه هاي يكروزه بوده و مخصوص همين كار در كارخانه ساخته مي شود .
3-دانخوري پلاستيكي – اين نوع دانخوري به اندازه سرپوش كارتن حمل جوجه هاي يكروزه بوده كه از مواد پلاستيكي يا مواد مشابه ديگر ساخته مي شود .حسن آنها در اين است كه قابل شستشو بوده و پس از شستشو مجدداً قابل استفاده اند .
دانخوريهاي ثانويه
وقتي جوجه به سن پنج روزگي مي رسند دانخوريهاي اوليه قابل استفاده نيستند و بايددانخوريهاي بزرگتري جايگزين آنها شوند .در اكثر موارد دانخوريهاي ثانويه را آنقدر بزرگ در نظر مي گيرند كه تا پايان عمر گله قابل استفاده باشند .بعضي از اين دانخوريها اتوماتيك بوده و بعضي ديگر بايد با دست پر شوند .انواع دانخوريهاي ثانويه عبارتند از :
دانخوريهاي دستي
دانخوريهاي ترافي . اين دانخوريها ترافهايي هستند كه 8/1- 2/1 متر طول داشته و با دست پر مي شوند .استفاده از پنجره مشبك يا چوب گردان در روي تراف باعث مي شود كه جوجه ها نتوانند داخل تراف بروند و به اين ترتيب دان به هدر نميرود .
دانخوريهاي استوانه اي (لوله اي). اين نوع دانخوري، استوانه هاي بزرگي به قطر 40 – 20 سانتيمتر و به طول 6/0 مترمي باشند .دان از استوانه به بشقاب بزرگي كه در قسمت پائين قرار دارد مي ريزد و مورد مصرف طيور قرار مي گيرد . معمولاً دانخوريهاي استوانه اي را به سقف آويزان مي كنند .
دانخوريهاي اتوماتيك
دانخوريهاي اتوماتيك شامل بشقاب ياتراف بوده كه دان در آن به مصرف طيور مي رسد و مكانيزمي باعث مي شود تا دان بطور اتوماتيك از مخزن (هاپر) به بشقابها يا ترافها انتقال يابد .اين نوع دانخوريها داراي انواع زيادي مي باشند ولي تقسيمات اصلي آن بشرح ذيل است .
تراف و زنجير . در اين سيستم تراف بزرگي در سرتاسر سالن قرار دارد كه بوسيله زنجير مخصوصي دان در داخل آن به حركت در مي آيد .هاپري كه در يك انتهاي سالن يا پن قرار دارد بعنوان ذخيره دان عمل مي نمايد .
سيستم نقاله و بشقاب . در اين سيستم دان در داخل تراف يالوله توسط آگر يا زنجير به حركت در مي آيد . سوراخهائي كه در فاصله هاي معيني روي لوله تعبيه شده اند باعث ريزش دان در داخل بشقاب مي شوند .وقتي ظروف دان بقدر كافي پر شدند مي توان توسط دستگاههاي اتوماتيك جريان دان را قطع نمود .
سيستم لوله و تراف .دان در داخل لوله اي كه ترافي به آن متصل است عبور مي كند . سوراخهاي لوله باعث ريزش دان داخل ترافي كه در زير آن قرار دارد مي شود .
سيستم دانخوري لوله اي . يك آگر يا كابل ديسك دار كهدر داخل لوله قرار دارد باعث انتقال دان در سراسر سالنمي شود .لوله هاي كوچك ديگري در فاصله هاي معين به لوله اصلي متصل هستند .از طريق اين لوله هاي كوچك دان در داخل دانخورهاي بشقابي ريخته مي شود .
نوع دانخوري و سن مرغ . دانخورهاي ثانويه بايد در اندازه و انواعي انتخاب گردند كه براي جوجه هاي سنين قبل از يك هفتگي مناسب باشند .اگر تراف خيلي بزرگ باشد بايد بعد از حذف دانخوري اوليه وقبل از استفاده از دانخوري ثانويه بزرگ از دانخوريهاي مناسب ديگري استفاده نمود كه اين عمل باعث افزايش هزينه ها مي شود .جوجه ها وقتي كوچك هستند بجاي اينكه در اطراف دانخوري بايستند و دان بخورند به داخل دانخوري مي روند، اين مسئله نه تنها بعنوان يك عدم مزيت بشمار نمي آيد بلكه باعث تشويق و ترغيب آنها به دان خوردن مي شود . با افزايش رشد گله، ارتفاع دانخوريها به نحوي افزايش داده مي شود كه هميشه ارتفاع دان در حد پشت جوجه ها باشد . براي جلوگيري از استراحت مرغها در روي تراف دانخوري، از سيم شوك دهنده برقي استفاده مي نمايند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
رطوبت در سالن مرغداري
رطوبت سالن مرغداري يكي از بزرگترين مسائل در سيستم بسته مي باشد .اين رطوبت ناشي از مدفوع و همچنين رطوبت هواي تنفسي مي باشد .تقريباً تنها راه نجات از رطوبت سالن، افزودن جريان هوا در آن مي باشد. رطوبت نسبي تعيين كننده ميزان جذب رطوبت توسط هواست .هنگاميكه رطوبت نسبي پايين تر باشد جذب رطوبت هواي سالن بيشتر است .كل رطوبت سالن مرغداري در هوا نيست، بلكه قسمت اعظم آن در بستر پوشال و يا مدفوع قرار گرفته است .مدفوع تازه داراي 80-75 درصد آب است در حاليكه ميزان رطوبت بستر پوشال بسيار متغير مي باشد، بطور مثال در آب و هواي گرم اين ميزان به 10 – 5 ردصد و در آب و هواي مرطوب به 80-70 درصد مي رسد .تعيين رقمي بعنوان رطوبت طبيعي بستر پوشال مشكل به نظر مي رسد، ولي براي جوجه هاي در حال رشد رطوبت بستر پوشال 40-20 درصد و براي پرندگان مسن تر بين 30-10 درصد مناسب است .وقتي رطوبت نسبي هواي سالن به 50 درصد مي رسد، رطوبت بستر پوشال نزديك به 25 درصد خواهد شد .
ميزان آب در مدفوع
عوامل بوجود آورنده رطوبت در سالن مرغداري
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
دانلود فایل
رطوبت در سالن مرغداري
رطوبت سالن مرغداري يكي از بزرگترين مسائل در سيستم بسته مي باشد .اين رطوبت ناشي از مدفوع و همچنين رطوبت هواي تنفسي مي باشد .تقريباً تنها راه نجات از رطوبت سالن، افزودن جريان هوا در آن مي باشد. رطوبت نسبي تعيين كننده ميزان جذب رطوبت توسط هواست .هنگاميكه رطوبت نسبي پايين تر باشد جذب رطوبت هواي سالن بيشتر است .كل رطوبت سالن مرغداري در هوا نيست، بلكه قسمت اعظم آن در بستر پوشال و يا مدفوع قرار گرفته است .مدفوع تازه داراي 80-75 درصد آب است در حاليكه ميزان رطوبت بستر پوشال بسيار متغير مي باشد، بطور مثال در آب و هواي گرم اين ميزان به 10 – 5 ردصد و در آب و هواي مرطوب به 80-70 درصد مي رسد .تعيين رقمي بعنوان رطوبت طبيعي بستر پوشال مشكل به نظر مي رسد، ولي براي جوجه هاي در حال رشد رطوبت بستر پوشال 40-20 درصد و براي پرندگان مسن تر بين 30-10 درصد مناسب است .وقتي رطوبت نسبي هواي سالن به 50 درصد مي رسد، رطوبت بستر پوشال نزديك به 25 درصد خواهد شد .
ميزان آب در مدفوع
يك پرنده در دماي c°21 به ازاء مصرف يك كيلوگرم غذا حدود دو كيلوگرم آب مي نوشد كه65-60 درصد از اين آب بصورت رطوبت مدفوع دفع مي گردد .در حرارت محيطي بالاتر ميزان آب مصرفي و دفع شده بطور قابل ملاحظه اي افزايش مي يابد .خارج نمودن رطوبت سالن مرغداري در هواي سرد به مراتب مشكلتر از خارج نمودن آن در هواي گرم است، زيرا در زمستان براي ابقاء حرارت سالن بايستي جريان هوا را كم نمود و از طرفي رطوبت هوا افزايش يافته، در نتيجه تبخير كاهش مي يابد و باعث مرطوب شدن بستر پوشال مي شود .
عوامل بوجود آورنده رطوبت در سالن مرغداري
تحت شرايطي كه ذيلاً به آنها اشاره مي گردد رطوبت سالن افزوده مي شود ،مگر اينكه اين رطوبت از سالن مرغداري خارج گردد :
1 – زمانيكه مصرف آب توسط طيور افزايش يابد .
2 – زمانيكه حرارت سالن كاهش يابد .كاهش حرارت سالن توانائي حفظ رطوبت در هوا را مي كاهد، و در نتيجه رطوبت كمتري از بستر پوشال دفع مي گردد. هوا ميزان كمتري از رطوبت حاصل از تنفس را در خود نگهداشته و بيشترين مقدار جذب بستر مي شود .وقتي هواي سالن گرمتر شود، رطوبت بيشتري جذب خواهد كرد و به اين ترتيب حرارت توليد شده توسط طيور كمك بزرگي به خروج و حذف رطوبت از سالن مي كند .
3 – زمانيكه رطوبت نسبي هواي سالن افزايش يابد.افزايش رطوبت نسبي باعث كاهش جذب رطوبت شده و قسمت اعظم رطوبت حاصل از تنفس و مدفوع جذب بستر پوشال مي گردد .
4 – زمانيكه مقدار نمك جيره افزايش يابد .طيور با افزايش نمك در دان، آب بيشتري مصرف مي نمايند .
5 – زمانيكه ميزان انرژي جيره كاهش يابد .
6 – زمانيكه دان بصورت پلت باشد .وقتي دان بصورت پلت يا كرامبل باشد مصرف آب افزايش مي يابد .
7 – زمانيكه آب مصرفي آلوده به ميكروارگانيسم ها باشد .
8 – زمانيكه طيور در قفس نگهداري شوند .طيوري كه در قفس پرورش داده مي شوند نسبت به آنهائيكه در بستر نگهداري مي گردند آب بيشتري مصرف مي نمايند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
تهيه آب ومسائل مرتبط با آن
قابل دسترس بودن و درجه حرارت آب
حرارت آب .حدود 4 ساعت قبل از ورود جوجه هابايد آبخوريها پر شوند .اين عمل باعث مي شود كه گرماي مادر مصنوعي آب را گرم كند .درجه حرارت آب بايد بيش از °c 18 باشد .از آب كهنه و مانده نبايد استفاده نمود و آب مصرفي جوجه ها همواره بايد تازه باشد .
فراهم نمودن آب آشاميدني تميز
تميز و ضد عفوني نمودن آبخوريها . آبخوريهاي مخصوص جوجه هاي يك روزه و ساير آبخوريها بايد روزانه بوسيله برس تميز شوند سپس آب كهنه به خارج از سالن منتقل شود .براي انهدام ميكرو ارگانيزم ها و جلوگيري از قارچها بايد ماده ضد عفوني كننده اي به آب آلوده اضافه نمود .
بهداشتي نمودن آب مصرفي .اكثر مرغداران براي اطمينان از عدم آلودگي آب از مواد ضد عفوني كننده استفاده مي نمايند .اين عمل ممكن است در كاهش بيماري كمك نمايد و يا اينكه تأثيري نداشته باشد ، ولي زمانيكه واكسن آشاميدني داده مي شود اينكار خطرناك خواهد بود زيرا مواد ضدعفوني كننده قدرت واكسن را كم نموده و گاهي آنها را كاملاً بي اثر مي نمايد .
آب شيرين .شواهدي دال برآنند كه افزدون ساكارز (شكر) به اولين آب آشاميدني جوجه ها باعث كاهش مرگ و مير در دوران رشد خواهد شد، ولي وزن جوجه ها را تغيير نمي دهد .معمولاً در 15 ساعت اول ورود جوجه ها به سالن پرورش، محلول 8 درصد آب همراه با شكر در اختيارشان قرار مي دهند .
افزودن ويتامينهاي محلول در آب و الكتروليتها به آب آشاميدني .اگر جوجه ها تا هنگام رسيدن به سالن پرورش دچار استرس گردند، مي توان ويتامينهاي محلول در آب و الكتروليتها را به مدت 3 يا 4 روز به آب آشاميدني آنها افزود .براي افزودن هر مخلوطي با مشاور خود تماس بگيريد .
مصرف آب قبل از دان
اطمينان از نوشيدن آب . فقط تأمين تعداد مناسب آبخوري كافي نيست زيرا جوجه ها بايد بلافاصله پس از ورود به سالن آب بنوشند و بايد مطمئن شويد كه كل جوجه ها آب نوشيده اند، اغلب اوقات نگاه ظاهري مشخص كننده اين است كه همه آب مي نوشند، در صورتيكه مشاهده دقيق خلاف اين موضوع را ثابت مي نمايد و اگر اين مسئله در كل مجتمع پرورش عموميت داشته باشد بايد تعداد آبخوريها را افزايش داده در ضمن دقت نمود كه در دو روز اول شدت نور سالن كافي باشد.
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
( استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
تهيه آب ومسائل مرتبط با آن
قابل دسترس بودن و درجه حرارت آب
تعداد آبخوري، در2هفته اول زندگي براي هر 100 قطعه جوجه پولت تعداد 2 عدد آبخوري مخصوص جوجه ها لازم است .بنابراين براي هرمادر مصنوعي با ظرفيت 500 جوجه تعداد 10 عدد آبخوري لازم مي گردد .آبخوري ها بايد درست در لبه خارجي چتر مادر مصنوعي و روي بستر بنحوي قرار داده شوند كه جوجه ها بتوانند به آساني از آنها آب بنوشند .بعد از 2 روز بايد آبخوريها را روي سكوهائي به ارتفاع 5/2 سانتيمتر قرار داد تا پوشال داخل آنها نرود .براي جوجه هاي يك روزه دسترسي به آب در سطح وسيع ضروري تر ازميزان آب داخل آبخوري است ، از اينرو تعداد زياد آبخوري كوچك بهتر ازتعداد كم آبخوري بزرگ مي باشد .
حرارت آب .حدود 4 ساعت قبل از ورود جوجه هابايد آبخوريها پر شوند .اين عمل باعث مي شود كه گرماي مادر مصنوعي آب را گرم كند .درجه حرارت آب بايد بيش از °c 18 باشد .از آب كهنه و مانده نبايد استفاده نمود و آب مصرفي جوجه ها همواره بايد تازه باشد .
فراهم نمودن آب آشاميدني تميز
تميز و ضد عفوني نمودن آبخوريها . آبخوريهاي مخصوص جوجه هاي يك روزه و ساير آبخوريها بايد روزانه بوسيله برس تميز شوند سپس آب كهنه به خارج از سالن منتقل شود .براي انهدام ميكرو ارگانيزم ها و جلوگيري از قارچها بايد ماده ضد عفوني كننده اي به آب آلوده اضافه نمود .
بهداشتي نمودن آب مصرفي .اكثر مرغداران براي اطمينان از عدم آلودگي آب از مواد ضد عفوني كننده استفاده مي نمايند .اين عمل ممكن است در كاهش بيماري كمك نمايد و يا اينكه تأثيري نداشته باشد ، ولي زمانيكه واكسن آشاميدني داده مي شود اينكار خطرناك خواهد بود زيرا مواد ضدعفوني كننده قدرت واكسن را كم نموده و گاهي آنها را كاملاً بي اثر مي نمايد .
آب شيرين .شواهدي دال برآنند كه افزدون ساكارز (شكر) به اولين آب آشاميدني جوجه ها باعث كاهش مرگ و مير در دوران رشد خواهد شد، ولي وزن جوجه ها را تغيير نمي دهد .معمولاً در 15 ساعت اول ورود جوجه ها به سالن پرورش، محلول 8 درصد آب همراه با شكر در اختيارشان قرار مي دهند .
افزودن ويتامينهاي محلول در آب و الكتروليتها به آب آشاميدني .اگر جوجه ها تا هنگام رسيدن به سالن پرورش دچار استرس گردند، مي توان ويتامينهاي محلول در آب و الكتروليتها را به مدت 3 يا 4 روز به آب آشاميدني آنها افزود .براي افزودن هر مخلوطي با مشاور خود تماس بگيريد .
مصرف آب قبل از دان
حدود 3 ساعت قبل از مصرف غذا بايد آب در اختيار جوجه ها قرار داده شود .بهترين كار اين است كه جوجه ها قبل از مصرف غذا آب بنوشند ، زيرا اين عمل باعث كاهش از دست رفتن آب بدن آنها مي شود .
اطمينان از نوشيدن آب . فقط تأمين تعداد مناسب آبخوري كافي نيست زيرا جوجه ها بايد بلافاصله پس از ورود به سالن آب بنوشند و بايد مطمئن شويد كه كل جوجه ها آب نوشيده اند، اغلب اوقات نگاه ظاهري مشخص كننده اين است كه همه آب مي نوشند، در صورتيكه مشاهده دقيق خلاف اين موضوع را ثابت مي نمايد و اگر اين مسئله در كل مجتمع پرورش عموميت داشته باشد بايد تعداد آبخوريها را افزايش داده در ضمن دقت نمود كه در دو روز اول شدت نور سالن كافي باشد.
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
( استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
نوك چيني
همديگر خواري در بين طيور در همه سنين وجود داشته و امري اجتناب ناپذيراست . روشهائي براي جلوگيري از اين امر وجود دارد .معمولي ترين روش نوك چيني جوجه هاست ولي بايد نوك چيني در سني انجام شود كه زياني به جوجه ها نرسد .نوك چيني حتي تا قبل از شروع توليد نيز مي تواند انجام پذيرد ولي بهترين نتيجه از نوك چيني در سنين پايين بدست مي آيد .
محسنات و معايب نوك چيني
محسنات نوك چيني
معايب نو چيني
نوك چيني با تيغه داغ
روشهاي نوك چيني
نوك چيني انسدادي در سن 6 تا 8 روزگي. اين روش يكي از بهترين طرق نوك چيني پولتهائي است كه بعداً بعنوان تخمگذار نگهداي خواهند شد .ولي تأثير آن در نژادهاي مختلف لگهرون يكسان نيست .در اين سن به راحتي مي توان جوجه ها را گرفت و سرعت عمل هم خوب خواهدبود .ولي در اين روش تميز بودن بي نهايت اهميت دارد، بطوريكه اغلب اين روش را نوك چيني ظريف مي نامند .
نوك چيني يك طرفه در سن 6 تا 8 روزگي .در اين روش نوك چيني از تيغه هاي مخصوص استفاده مي شود . پرنده بطور جانبي نگه داشته مي شود و هر دونوك آن بطور همزمان قطع و داغ ميگردد .يك شيب داخلي سبب مي گردد كه بخش داخلي نوك بالائي و پايين كوتاهتر گردد .تيغه بايد يك ثانيه در تماس با منقار قرار گيرد .براساس اين تئوري عدم توانائي پرنده در بستن محكم منقارش سبب مي گردد كه نتواند بر پرها نوك بزند و يا دچار همديگر خواري گردد .اين روش مورد قبول همگان نيست چون مزاياي كمي نسبت به نوك چيني انسدادي دارد و در اغلب موارد منجر به توليد منقار بهم چسبيده مي گردد .
نوك سوزي سريع در يك روزگي .در اين روش از يك قوس الكتريكي با ولتاژ زياد در بين دو الكترود استفاده مي شود كه باعث سوراخ كوچكي در نوك بالائي مي گردد .در هر ساعت بيش از 2000 جوجه را مي توان با اين روش نوك سوزي كرد .چند روز بعد نوك بالائي شروع به افتادن مي كند و تا 10 روز بعد اين عمل كامل گشته و پس از 14 روز كاملاً بهبود مي يابد .فقط قسمت بين سوراخ شده و سر جوجه باقي خواهد ماند .
نوك سوزي جوجه يكروزه با تيغه داغ . روش خاصي از نوك سوزي است كه بيشتر براي جوجه هاي يكروزه و در كارخانه جوجه كشي استفاده مي شود .در اين روش بجاي قطع نوك، جلوي نوك بالائي را توسط تيغه كند مخصوصي مي سوزاند .اين تيغه طوري ساخته شده كه يك لايه نازك از نوك بالائي را مي سوزاند، به اين ترتيب جوجه مي تواند بدون حساسيت و به آرامي نوك زده و دان مصرف نمايد .انتهاي نوك بالائي بدتريج مي افتد، به اين ترتيب نوك پايين جوجه طبيعي بوده و فقط نوك بالائي سوزانده شده است .
نوك چيني بين سنين 6 تا 12 هفتگي .خيلي از روشهائي كه براي پولتهاي نژاد تخمگذار استفاده مي شوند .نمي توانند تا پايان عمر از همديگر خواري جلوگيري نمايند، در نتيجه نياز به نوك چيني مجدد در سنين 6 تا 12 هفتگي خواهدبود .نوك چيني در اين مرحله موجب مي شود تا نوكها به وضعيت دائمي خود در آيند ولي استرس زياد روي وزن آنها تأثير مي گذارد .هركدام از روشهاي نوك چيني بر روي وزن بدن تأثير متفاوتي دارند ولي برتري يك روش بر نوع ديگر براساس كاهش نوك زدنها، همديگر خواري و عملكرد دوران توليد گله ارزيابي مي شود . تحقيقاتي كه در دانشگاه كاليفرنيا انجام شده، برتري كامل عملكرد گله را در سن 6 هفتگي نسبت به نوك چيني در 12 هفتگي نشان مي دهد .
طرز كار در نوك چيني سنين 6 تا 12 هفتگي .از يك ماشين نوك چين الكتريكي استفاده گردد .در مورد پرندگان بين 6تا 12 هفته نوك بالائي و پائيني را از فاصله حدود 45/0 سانتيمتري از جلوي سوراخهاي بيني قطع مي نمايند، نوك پاييني بايد به مقدار ناچيزي بلندتر از نوك بالائي در نظر گرفته شود .در هر مرحله فقط يك نوك قطع مي گردد .محل قطع نوك را بايد داغ كرد تا قسمت شاخي كاملا گرد شود .
نوك چيني در 18 هفتگي . با توجه به آنچه قبلاً گفته شد، پرندگان ممكن است 2 هفته قبل از شروع به توليد تخم مرغ نوك چيني شوند ولي در اين روش قسمت كمتري از نوك برداشته خواهد شد .هر فك بطور جداگانه نوك چيني خواهد شد و نوك پاييني بايد حداقل 3/0 سانتيمتر بلندتر از نوك بالائي باشد .
نوك چيني مجدد .اگر نوك چيني قبلي بطور صحيح انجام نگرفته باشد، نوك خيلي از طيور 8 هفته بعد از نوك چيني و يا بيشتر مجدداً رشد خواهد كرد و احتياج به نوك چيني مجدد خواهد داشت .بطور معمول هرگاه طيور را به هر منظوري گرفتند نوك آنها را كنترل مي كنند و در صورت لزوم مجدداً نوك چيني مي نمايند .
نوك چيني جوجه خروسها . جوجه خروسهائي كه براي گله مادر نگهداري مي شوند نيز بايد نوك چيني گردند ولي روش نوك چيني آنها با آنچه تا بحال گفته شد فرق مي كند و بستگي به سن آنها دارد .
نوك چيني 6 تا 8 روزگي .نوك چيني انسدادي همانند آنچه درباره پولتها توضيح داده شد انجام مي گيرد ، ولي نوك بالائي و پايين به يك اندازه مساوي قطع مي گردند .
نوك چيني6 تا 10 هفتگي . بيش 2/1 نوك نبايد قطع گردند .در پن گله مادر نبايد نوك خروسهاي بالغ را سوزاند .
اجتناب از عواقب نامطلوب نوك چيني
داروهاي سولفوره باعث ازدياد خونريزي ميشوند .مشخص شده كه بخصوص در مواردي كه نوك چيني در سنين 5روزگي به بالا بوسيله تيغه انجام مي گيرد، داروهاي سولفوره (بخصوص سولفوناميدها) منجر به طولاني شدن زمان خونريزي مي شوند .براي حل چنين مشكلي بايد 2 روز قبل از نوك چيني ويتامين Kمحلول در آب مصرف شود .
ماشين هاي نوك چيني منبع آلودگي هستند . براي جلوگيري از انتشار آلودگي پس از عمل نوك چيني بايد ماشينهاي نوك سوزي تميز و ضدعفوني گردند .اگر چه تيغه داغ كل ميكروارگانيسم ها را مي كشد، ولي مناطق ديگر دستگاه نوك چين خيلي زود آلوده مي گردد .حدود 10 تا 12 روز بعد از نوك چيني تلفات افزايش مي يابد (بخصوص وقتيكه نوك چيني در يك روزگي انجام شود.) ارگانيزمهائي كه در دستگاه نوك چين ضد عفوني نشده وجود دارند شامل سالمونلا، استافيلوكوكها، آسپرژيلوس و كليفرم مي باشند .براي جلوگيري از رشد باكتري ها و ارگانيزم هاي ديگر بهتر است آلودگي دستگاه نوك چين را مرتباً بررسي كنيم .
وسايل آبخوري ممكن است مناسب نباشند . جوجه هاي تازه نوك چيني شده در هنگام نوشيدن آب از آبخوريهاي فنجاني نوع سوزني و گاهي آبخوري هاي چكه اي دچار مشكل مي شوند، از اينرو بايد آبخوريهاي مخصوص جوجه هاي كوچك را تا چند روز پس از نوك چيني در پن نگه داشت .
افزودن عمق دان در تراف دانخوري . اينكار باعث مي شود كه هنگام دان خوردن، نوك تازه سوزانده شده پرنده به كف دانخوري برخورد ننمايد .مسلماً برخورد نوك مجروح با دانخوري باعث كاهش مصرف غذا خواهد شد .
توجه : وقتي پرندگان در سنين بيش از 10 هفتگي هستند مطمئن شويد كه : نوك چيني در زمان واكسيناسيون انجام نمي گيرد ، بلافاصله پس از نوك چيني طيور تغذيه ننمايند، پس ازنوك چيني ميزان آب و غذا را افزايش دهيد، نوك چيني در زماني از روز كه خنك تر است انجام گيرد، در آب و هواي گرم ويتامين Kبه جيره بيفزائيد يا اگر پيش بيني مي كنيد كه خونريزي زياد خواهد بود 2 روز قبل از نوك چيني ويتامين K به جيره بيافزائيد هربار تعداد كمي از طيور را بگيريد .
دقت شود : كارگران نوك چين بايد بدقت آموزش ببينند .نوك چيني كار طاقت فرسائي بوده و انجام صحيح آن نياز به دقت زياد دارد .تيغه ها بايد كاملاً تميز بوده و حرارت كافي داشته باشند .ميزان نوك سوزانده شده در تمام جوجه ها يكسان و تيغه ها بطور يكنواخت داغ گردند .پولتها بطور ثابت در خلال نوك چيني و گهگاهي نيز در دوره توليد مورد ارزيابي قرار گيرند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
نوك چيني
همديگر خواري در بين طيور در همه سنين وجود داشته و امري اجتناب ناپذيراست . روشهائي براي جلوگيري از اين امر وجود دارد .معمولي ترين روش نوك چيني جوجه هاست ولي بايد نوك چيني در سني انجام شود كه زياني به جوجه ها نرسد .نوك چيني حتي تا قبل از شروع توليد نيز مي تواند انجام پذيرد ولي بهترين نتيجه از نوك چيني در سنين پايين بدست مي آيد .
مقصود از نوك چيني خوب انجام دو كار است:
1- تا حد امكان با استرس كمي همراه باشد .
2- نوك طيور طوري قطع گردد كه مجدداً رشد نكند .
نوك چيني بايد بدقت انجام شود براي صحت اينكار تجربه كافي لازم است .محل صحيح و دقيق قطع و داغ نمودن نوك از اهميت ويژه اي برخوردار است .اغلب وقتي نوك چيني به دقت انجام نمي گيرد ، استرس بيش از حد توليد شده و نوك جوجه زياد يا كم قطع مي گردد، در صورتيكه نوك جوجه كم قطع گردد منقار مجدداًٌ رشد كرده و بالاخره به اندازه طبيعي (يا نزديك به اندازه طبيعي) خواهد رسيد .
محسنات و معايب نوك چيني
نوك چيني داراي محسنات و معايبي است ولي مطمئناً محسنات آن بيش از معايبش مي باشد .همديگر خواري در گله بصورت كشيدن پر و يا كندن پر يا نوك زدن به مخرج و يا حتي گاهي جنگيدن شروع شده و در نهايت منجر به فاجعه خواهد گرديد. اين موضوع بصورت عادت در مي آيد، زيرا طيور مبتلا به اين معضل عادت خود را به طيور ديگر القاء نموده و خيلي زود همديگرخواري در گله شايع مي شود .
محسنات نوك چيني
1- نوك زدن به انگشت پا كاهش مي يابد .
2- استرس كمتري به گله وارد مي نمايد .
3- باعث جلوگيري از پركني و همديگر خواري در سنين اوليه مي شود .
4- راندمان غذائي بعلت كاهش ريخت و پاش دان بهتر مي شود .
5- چون تعداد كمتري از طيور گله حذف خواهند شد، درصد زنده ماني بالاتر خواهد بود .
6- يكنواختي گله بهتر مي شود .
معايب نو چيني
1- وزن جوجه ها براي مدت 1 تا 2 هفته پس از نوك چيني كاهش خواهد يافت .
2- پس از نوك چيني براي مدت طولاني رشد كاهش خواهد يافت، حدود 10تا 20 هفته طول مي كشد تا با مصرف غذاي تمام وقت، جوجه ها به وزني مشابه وزن جوجه هاي نوك چيني نشده برسند .
3- نوك چيني ممكن است باعث تأخير دربلوغ جنسي شده، وزن بدن در هنگام بلوغ كاهش يافته و توليد تخم مرغ را نيز كاهش دهد، ولي نوك چيني هيچ تأثيري براندازه تخم مرغ نخواهد داشت .
نوك چيني با تيغه داغ
براي انجام نوك چيني مناسب بر روي يك پرنده ، بخشي از فك بالائي و پائيني بوسيله يك دستگاه الكتريكي قطع كننده با حرارت ºc815 برداشته مي شود .دستگاه اتوماتيك بوده وبا فشار نوك جوجه ها به ماشه آن، تيغه اي پائين آمده ونوك جوجه را قطع مينمايد .تيغه داغ نه تنها نوك را قطع مي كند بلكه بعنوان يك وسيله داغ كننده عملكرده و بافتهاي مولد نوك را معدوم مي نمايد .در نوك چيني با تيغه داغ بايد دقت نمود كه زبان جوجه سوزانيده نشود .
روشهاي نوك چيني
روشهاي متعدد و سنين مختلفي براي نوك چيني موثر وجود دارد .در اغلب موارد سن جوجه ها تعيين كننده روش نوك چيني خواهد بود .
نوك چيني انسدادي در سن 6 تا 8 روزگي. اين روش يكي از بهترين طرق نوك چيني پولتهائي است كه بعداً بعنوان تخمگذار نگهداي خواهند شد .ولي تأثير آن در نژادهاي مختلف لگهرون يكسان نيست .در اين سن به راحتي مي توان جوجه ها را گرفت و سرعت عمل هم خوب خواهدبود .ولي در اين روش تميز بودن بي نهايت اهميت دارد، بطوريكه اغلب اين روش را نوك چيني ظريف مي نامند .
تجارب انجام شده نشان مي دهد كه براي انجام اين روش مهارت خيلي مهم است و خيلي ها در انجام آن با شكست مواجه شده اند .بهرحال وقتي كه با اين روش نوك جوجه قطع و داغ مي گردد مجدداً رشد نخواهد كرد و نوك چيني بعدي لازم نخواهد شد .جوجه ها بوسيله يك ماشين نوك چيني الكتريكي كه داراي يك صفحه راهنما و يك سوراخ به قطر 44/0 سانتيمتر است نوك چيني ميشوند . درجات بيشتر عمق سوراخ در موارديكه جوجه ها بزرگتر از حد طبيعي باشند استفاده مي گردند .جوجه را طوري نگه ميدارند كه انگشت شست پشت سر او قرار گرفته و انگشت نشانه زير گلويش باشد .منقار بسته را در داخل سوراخ دستگاه قرار مي دهيم و فشار ناچيزي برگلوي جوجه وارد مي نمائيد تا زبان او به عقب بازگردد .نوك منقار با ماشه دستگاه برخورد كرده، تيغه پايين آمده و نوك جوجه بطور اتوماتيك قطع مي شود .بين محل قطع نوك بالائي و سوراخهاي بيني بايد به اندازه ضخامت يك سكه پنج ريالي (2 ميليمتر) فاصله وجود داشته باشد .
نوك پايين بايد كمي بلندتر از نوك بالائي باشد براي اين منظور هنگام قرار دادن نوك جوجه در داخل دستگاه بايد سر اورا مقداري بطرف پايين شيب داد .منقارهاي سخت بايد دقيقاً 2 ثانيه در تماس با تيغه داغ قرار گيرند و اين كار توسط تايمركه بر روي دستگاه نوك چين نصب شده انجام مي شود .اگر بيش از اين مدت نگه داشته شوند استرس زيادي به آنها وارد مي شود و اگر زمان كوتاهتر از اين باشد منقار مجدداً رشد خواهد كرد .در يك نوك چيني خوب بايد در هر دقيقه 15 جوجه نوك چيني شوند .پس از سوزاندن نوك 3000 جوجه ، تيغه را بايد تعويض كرد .مراقب باشيد كه هنگام نوك چيني چشم جوجه ها داغ نشود .
وقتي جوجه ها بالغ شدند نوك بالائي و پايين بخوبي گرد خواهد شد، ولي باز هم نوك بالائي مقداري كوتاهتر از نوك پايين خواهد بود .اين روش نوك چيني تنها در مورد جوجه هاي سنين 6 تا 10 روزه قابل اجراست .
نوك چيني يك طرفه در سن 6 تا 8 روزگي .در اين روش نوك چيني از تيغه هاي مخصوص استفاده مي شود . پرنده بطور جانبي نگه داشته مي شود و هر دونوك آن بطور همزمان قطع و داغ ميگردد .يك شيب داخلي سبب مي گردد كه بخش داخلي نوك بالائي و پايين كوتاهتر گردد .تيغه بايد يك ثانيه در تماس با منقار قرار گيرد .براساس اين تئوري عدم توانائي پرنده در بستن محكم منقارش سبب مي گردد كه نتواند بر پرها نوك بزند و يا دچار همديگر خواري گردد .اين روش مورد قبول همگان نيست چون مزاياي كمي نسبت به نوك چيني انسدادي دارد و در اغلب موارد منجر به توليد منقار بهم چسبيده مي گردد .
نوك سوزي سريع در يك روزگي .در اين روش از يك قوس الكتريكي با ولتاژ زياد در بين دو الكترود استفاده مي شود كه باعث سوراخ كوچكي در نوك بالائي مي گردد .در هر ساعت بيش از 2000 جوجه را مي توان با اين روش نوك سوزي كرد .چند روز بعد نوك بالائي شروع به افتادن مي كند و تا 10 روز بعد اين عمل كامل گشته و پس از 14 روز كاملاً بهبود مي يابد .فقط قسمت بين سوراخ شده و سر جوجه باقي خواهد ماند .
نوك سوزي جوجه يكروزه با تيغه داغ . روش خاصي از نوك سوزي است كه بيشتر براي جوجه هاي يكروزه و در كارخانه جوجه كشي استفاده مي شود .در اين روش بجاي قطع نوك، جلوي نوك بالائي را توسط تيغه كند مخصوصي مي سوزاند .اين تيغه طوري ساخته شده كه يك لايه نازك از نوك بالائي را مي سوزاند، به اين ترتيب جوجه مي تواند بدون حساسيت و به آرامي نوك زده و دان مصرف نمايد .انتهاي نوك بالائي بدتريج مي افتد، به اين ترتيب نوك پايين جوجه طبيعي بوده و فقط نوك بالائي سوزانده شده است .
نوك چيني بين سنين 6 تا 12 هفتگي .خيلي از روشهائي كه براي پولتهاي نژاد تخمگذار استفاده مي شوند .نمي توانند تا پايان عمر از همديگر خواري جلوگيري نمايند، در نتيجه نياز به نوك چيني مجدد در سنين 6 تا 12 هفتگي خواهدبود .نوك چيني در اين مرحله موجب مي شود تا نوكها به وضعيت دائمي خود در آيند ولي استرس زياد روي وزن آنها تأثير مي گذارد .هركدام از روشهاي نوك چيني بر روي وزن بدن تأثير متفاوتي دارند ولي برتري يك روش بر نوع ديگر براساس كاهش نوك زدنها، همديگر خواري و عملكرد دوران توليد گله ارزيابي مي شود . تحقيقاتي كه در دانشگاه كاليفرنيا انجام شده، برتري كامل عملكرد گله را در سن 6 هفتگي نسبت به نوك چيني در 12 هفتگي نشان مي دهد .
طرز كار در نوك چيني سنين 6 تا 12 هفتگي .از يك ماشين نوك چين الكتريكي استفاده گردد .در مورد پرندگان بين 6تا 12 هفته نوك بالائي و پائيني را از فاصله حدود 45/0 سانتيمتري از جلوي سوراخهاي بيني قطع مي نمايند، نوك پاييني بايد به مقدار ناچيزي بلندتر از نوك بالائي در نظر گرفته شود .در هر مرحله فقط يك نوك قطع مي گردد .محل قطع نوك را بايد داغ كرد تا قسمت شاخي كاملا گرد شود .
نوك چيني در 18 هفتگي . با توجه به آنچه قبلاً گفته شد، پرندگان ممكن است 2 هفته قبل از شروع به توليد تخم مرغ نوك چيني شوند ولي در اين روش قسمت كمتري از نوك برداشته خواهد شد .هر فك بطور جداگانه نوك چيني خواهد شد و نوك پاييني بايد حداقل 3/0 سانتيمتر بلندتر از نوك بالائي باشد .
نوك چيني مجدد .اگر نوك چيني قبلي بطور صحيح انجام نگرفته باشد، نوك خيلي از طيور 8 هفته بعد از نوك چيني و يا بيشتر مجدداً رشد خواهد كرد و احتياج به نوك چيني مجدد خواهد داشت .بطور معمول هرگاه طيور را به هر منظوري گرفتند نوك آنها را كنترل مي كنند و در صورت لزوم مجدداً نوك چيني مي نمايند .
نوك چيني جوجه خروسها . جوجه خروسهائي كه براي گله مادر نگهداري مي شوند نيز بايد نوك چيني گردند ولي روش نوك چيني آنها با آنچه تا بحال گفته شد فرق مي كند و بستگي به سن آنها دارد .
نوك چيني 6 تا 8 روزگي .نوك چيني انسدادي همانند آنچه درباره پولتها توضيح داده شد انجام مي گيرد ، ولي نوك بالائي و پايين به يك اندازه مساوي قطع مي گردند .
نوك چيني6 تا 10 هفتگي . بيش 2/1 نوك نبايد قطع گردند .در پن گله مادر نبايد نوك خروسهاي بالغ را سوزاند .
اجتناب از عواقب نامطلوب نوك چيني
هنگاميكه طيور در استرس هستند نبايد نوك چيني شوند .هنگاميكه طيور به هر دليل تحت استرس مي باشند نبايد نوك چيني انجام گيرد بلكه بايدصبر نمود تا پس از بهبود و برگشت طيور بحالت طبيعي آن را انجام داد .
داروهاي سولفوره باعث ازدياد خونريزي ميشوند .مشخص شده كه بخصوص در مواردي كه نوك چيني در سنين 5روزگي به بالا بوسيله تيغه انجام مي گيرد، داروهاي سولفوره (بخصوص سولفوناميدها) منجر به طولاني شدن زمان خونريزي مي شوند .براي حل چنين مشكلي بايد 2 روز قبل از نوك چيني ويتامين Kمحلول در آب مصرف شود .
ماشين هاي نوك چيني منبع آلودگي هستند . براي جلوگيري از انتشار آلودگي پس از عمل نوك چيني بايد ماشينهاي نوك سوزي تميز و ضدعفوني گردند .اگر چه تيغه داغ كل ميكروارگانيسم ها را مي كشد، ولي مناطق ديگر دستگاه نوك چين خيلي زود آلوده مي گردد .حدود 10 تا 12 روز بعد از نوك چيني تلفات افزايش مي يابد (بخصوص وقتيكه نوك چيني در يك روزگي انجام شود.) ارگانيزمهائي كه در دستگاه نوك چين ضد عفوني نشده وجود دارند شامل سالمونلا، استافيلوكوكها، آسپرژيلوس و كليفرم مي باشند .براي جلوگيري از رشد باكتري ها و ارگانيزم هاي ديگر بهتر است آلودگي دستگاه نوك چين را مرتباً بررسي كنيم .
وسايل آبخوري ممكن است مناسب نباشند . جوجه هاي تازه نوك چيني شده در هنگام نوشيدن آب از آبخوريهاي فنجاني نوع سوزني و گاهي آبخوري هاي چكه اي دچار مشكل مي شوند، از اينرو بايد آبخوريهاي مخصوص جوجه هاي كوچك را تا چند روز پس از نوك چيني در پن نگه داشت .
افزودن عمق دان در تراف دانخوري . اينكار باعث مي شود كه هنگام دان خوردن، نوك تازه سوزانده شده پرنده به كف دانخوري برخورد ننمايد .مسلماً برخورد نوك مجروح با دانخوري باعث كاهش مصرف غذا خواهد شد .
توجه : وقتي پرندگان در سنين بيش از 10 هفتگي هستند مطمئن شويد كه : نوك چيني در زمان واكسيناسيون انجام نمي گيرد ، بلافاصله پس از نوك چيني طيور تغذيه ننمايند، پس ازنوك چيني ميزان آب و غذا را افزايش دهيد، نوك چيني در زماني از روز كه خنك تر است انجام گيرد، در آب و هواي گرم ويتامين Kبه جيره بيفزائيد يا اگر پيش بيني مي كنيد كه خونريزي زياد خواهد بود 2 روز قبل از نوك چيني ويتامين K به جيره بيافزائيد هربار تعداد كمي از طيور را بگيريد .
دقت شود : كارگران نوك چين بايد بدقت آموزش ببينند .نوك چيني كار طاقت فرسائي بوده و انجام صحيح آن نياز به دقت زياد دارد .تيغه ها بايد كاملاً تميز بوده و حرارت كافي داشته باشند .ميزان نوك سوزانده شده در تمام جوجه ها يكسان و تيغه ها بطور يكنواخت داغ گردند .پولتها بطور ثابت در خلال نوك چيني و گهگاهي نيز در دوره توليد مورد ارزيابي قرار گيرند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
بخار دادن در جوجه كشي ها
تخم مرغها را بلافاصله پس ازتخمگذاري بخار دهيد .غلظت ×3 فرمالئيد براي 20 دقيقه در حدود 5/97 تا 5/99 درصد ازارگانيسم هاي روي تخم مرغهاي با پوسته قهوه اي و95 تا 5/98 درصد از ارگانيسم هاي روي تخم مرغهاي با پوسته سفيد را مي كشد .احتمالاً اين اختلاف بخاطر ضخيم تر بودن كوتيكول تخم مرغهاي قهوه اي است كه گاز بيشتري را به خود جذب مي نمايند .
چون جمعيت ارگانيسم هاي روي پوسته تخم مرغ در تابستان بيش از زمستان است، در فصول مختلف غلظت گاز مورد استفاده بايد متفاوت باشد.در تابستان درصد بيشتري ارگانيسم بايد كشته شوند و همچنين نوع ارگانيسم ها در اين دو فصل با هم متفاوت است .
بخاردادن سترها . تخم مرغهاي طبيعي احتياج به بخاردادن در ستر(1 تا 19 روزگي) ندارند، ولي اگردر ستر تخم مرغي شكسته باشد، بخاردادن لازم مي شود .ولي بعضي مالكين هچري بطور منظم بخش انكوباتو را حدوداً يكبار در هفته بخارمي دهند .گاز فرمالدئيد براي جنين رشد يافته (بخصوص بين سنين 96-24 ساعت و در زمانيكه جوجه بر پوسته نوك مي زند) سمي است .اولين ساعات رشد، دوره بحراني زندگي جنين است .
براي جلوگيري از ضعيف شدن جنين تخم مرغها فقط يا بار و بلافاصله پس از قرار گرفتن در ستر بايد بخار ببينند .وقتي در يك ستر چندين تخم مرغ مي گذارند، يكبار بخار دادن اوليه تخم مرغها در ستر نبايد بين 96-24 ساعت تخم مرغهاي قبلي باشد . تخم مرغها بايد با قدرت ×2 بمدت 20 دقيقه در شرايظ خاموش بودن تهويه بخار ببينند .
بخاردادن جوجه ها .عموماً بخاردادن جوجه ها توصيه نمي شود ولي با شيوع عفونت بندناف در هچري ممكن است براي كنترل بيماري بخاردادن لازم شود، بخار فرمالدئيد رنگ كرك بدن جوجه ها را پرتقالي تيره مي كند كه خريدار متوجه آن خواهد شد .بخاردادن جوجه ها تنهادر موارد اضطراري و لازم بايد انجام شود .
بخار دادن بين هچها . بعد از برداشت جوجه ها، هچرها و سيني ها و سالن هچر و سالن شستشو بايد با گاز فرمالدئيد با غلظت معين شده در جدول 2-9 بخار داده شود .
بخار دادن كاميونهاي حمل جوجه . چون بالا بردن درجه حرارت و رطوبت كاميون حامل جوجه ها در زمان بخار دان مشكل است بايد در اين موارد غلظت گاز فرمالدئيد رابه ×5 افزايش داد .تمام قسمتهاي ماشين را بايدابتداتميزنمايند وتوصيه مي شودكه يك چادر روكش براي ماشين بسازند كه همه ماشين و شاسي را بپوشاند .بخاردادن را مي توان با كشيدن چادر روي كاميون كامل كرد .ضد عفوني كردن واگن سرپوشيده بايد با دقت و بطور كامل انجام گيرد .بعضي هچريها پاركينگ سرپوشيده خاصي براي كاميون دارند كه بعنوان محل بخار دادن كاميون نيزاستفاده ميشود .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده از مطالب فوق با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
راهنمائي هاي خاص براي بخار دادن در جوجه كشي ها
تخم مرغها را بلافاصله پس ازتخمگذاري بخار دهيد .غلظت ×3 فرمالئيد براي 20 دقيقه در حدود 5/97 تا 5/99 درصد ازارگانيسم هاي روي تخم مرغهاي با پوسته قهوه اي و95 تا 5/98 درصد از ارگانيسم هاي روي تخم مرغهاي با پوسته سفيد را مي كشد .احتمالاً اين اختلاف بخاطر ضخيم تر بودن كوتيكول تخم مرغهاي قهوه اي است كه گاز بيشتري را به خود جذب مي نمايند .
چون جمعيت ارگانيسم هاي روي پوسته تخم مرغ در تابستان بيش از زمستان است، در فصول مختلف غلظت گاز مورد استفاده بايد متفاوت باشد.در تابستان درصد بيشتري ارگانيسم بايد كشته شوند و همچنين نوع ارگانيسم ها در اين دو فصل با هم متفاوت است .
بخاردادن سترها . تخم مرغهاي طبيعي احتياج به بخاردادن در ستر(1 تا 19 روزگي) ندارند، ولي اگردر ستر تخم مرغي شكسته باشد، بخاردادن لازم مي شود .ولي بعضي مالكين هچري بطور منظم بخش انكوباتو را حدوداً يكبار در هفته بخارمي دهند .گاز فرمالدئيد براي جنين رشد يافته (بخصوص بين سنين 96-24 ساعت و در زمانيكه جوجه بر پوسته نوك مي زند) سمي است .اولين ساعات رشد، دوره بحراني زندگي جنين است .
براي جلوگيري از ضعيف شدن جنين تخم مرغها فقط يا بار و بلافاصله پس از قرار گرفتن در ستر بايد بخار ببينند .وقتي در يك ستر چندين تخم مرغ مي گذارند، يكبار بخار دادن اوليه تخم مرغها در ستر نبايد بين 96-24 ساعت تخم مرغهاي قبلي باشد . تخم مرغها بايد با قدرت ×2 بمدت 20 دقيقه در شرايظ خاموش بودن تهويه بخار ببينند .
بخاردادن جوجه ها .عموماً بخاردادن جوجه ها توصيه نمي شود ولي با شيوع عفونت بندناف در هچري ممكن است براي كنترل بيماري بخاردادن لازم شود، بخار فرمالدئيد رنگ كرك بدن جوجه ها را پرتقالي تيره مي كند كه خريدار متوجه آن خواهد شد .بخاردادن جوجه ها تنهادر موارد اضطراري و لازم بايد انجام شود .
بخار دادن بين هچها . بعد از برداشت جوجه ها، هچرها و سيني ها و سالن هچر و سالن شستشو بايد با گاز فرمالدئيد با غلظت معين شده در جدول 2-9 بخار داده شود .
بخار دادن كاميونهاي حمل جوجه . چون بالا بردن درجه حرارت و رطوبت كاميون حامل جوجه ها در زمان بخار دان مشكل است بايد در اين موارد غلظت گاز فرمالدئيد رابه ×5 افزايش داد .تمام قسمتهاي ماشين را بايدابتداتميزنمايند وتوصيه مي شودكه يك چادر روكش براي ماشين بسازند كه همه ماشين و شاسي را بپوشاند .بخاردادن را مي توان با كشيدن چادر روي كاميون كامل كرد .ضد عفوني كردن واگن سرپوشيده بايد با دقت و بطور كامل انجام گيرد .بعضي هچريها پاركينگ سرپوشيده خاصي براي كاميون دارند كه بعنوان محل بخار دادن كاميون نيزاستفاده ميشود .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده از مطالب فوق با ذكر منبع بلامانع است)
دان ومسائل مربوط به آن
اكثر مرغداران اطلاعات زيادي در مورد فرمول داني كه به طيور ميدهند ندارند و مسئوليت اصلي شان تنها نظارت برتميز بودن دان و مقدار كافي آن مي باشد .اين مسئله در نوع خود موضوعي مهم است و فاكتورهاي متعددي بر آن موثرند .
حمل دان .توصيه مي شود كه هميشه از دان تازه استفاده گردد .بهتر است دان هفته اي يكبار به مرغداران تحويل شود .سيلوهاي دان بايد ظرفيتي به اندازه مصرف يك هفته طيور به اضافه 2 روز ذخيره داشته باشند . سيلوهاي ذخيره دان بايد در بيرون سالن نصب شود تا رانندگان تانكر حمل دان وارد سالن نگردند .
تميز بودن كاميون حمل دان . در طرح مرغداري برنامه هاي متعددي براي پاكيزگي كامل و عاري بودن طيور از بيماريها در نظر گرفته شده اند .هر شخص قبل از ورود به سالن بايد دوش گرفته و لباس تميز بپوشد ولي چگونه مي توان كاميون حمل دان را تا هنگام تحويل دان بطور كامل ضدعفوني كرد ؟
يكي ازمهمترين مشكلات مديريت مرغداري حل همين مسئله است .براي ضد عفوني نمودن چرخها، كاميون بايد از حوضچه ضدعفوني كه داراي آب به اضافه محلول ضدعفوني كننده بادوام است عبورنمايد .اگر چه ضد عفوني نمودن كامل كاميون حمل دان غير ممكن مي باشد، ولي بايد فوق العاده دقت شود كه ضد عفوني كاميون در حدامكانات موجود به نحو احسن انجام گيرد و عوامل بيماري زا به مرغداري راه نيابد .
دان اوليه . در 6هفته اول دوران پرورش لازم است كه دان در تمام اوقات در اختيار جوجه ها قرار گيرد . در خلال چند روز اول زندگي بايد دان به آساني در دسترس جوجه ها باشد و اين موضوع از اهميت ويژه اي برخوردار است .معمولاً در اين دوره از درب كارتن حمل جوجه ها بطور وارونه و يا از سيني هاي مشابه به عنوان دانخوري استفاده مي شود، چون دانخوريهاي پهن و بزرگ مناسب ترين دانخوري در اين شرايط مي باشند .هركدام از اين دانخوريها براي 100 قطعه جوجه كافي است .گاهي از شانه هاي حمل تخم مرغ نيز استفاده مي شود .تعداد 2 عدد شانه تخم مرغ براي 100 قطعه جوجه كافي است .دان اوليه بايد تقريباً 3 ساعت پس از ورود جوجه ها در تمام سطح دانخوري پاشيده شود .دان بايد تمير باشد، از اينرو بهتر است درروزهاي اول مرتباً مقادير كم دان در داخل سيني ها ريخته شود .
كل جوجه ها بايد دان بخورند . بايدمراقب بود كه در مرحله شروع پرورش، كل جوجه ها دان بخورند .به اين منظور بايد روي دانخوريها نور كافي وجود داشته باشد تا جوجه هاي جوان بتوانند به آساني دان مصرف نمايند . دماي سالن بايد به اندازه كافي بالا باشد تا جوجه ها براي گرم شدن به زير مادر مصنوعي تجمع نكنند و بتوانند دان مصرف نمايند .دانخوريها را در خارج از لبه چتر مادر مصنوعي قرار مي دهند تا نور كافي به آنان تابيده شود و دان نيز خشك نگردد .
كنترل جوجه هاي گرسنه . بعضي از جوجه ها در يادگيري طرز مصرف دان دچار اشكال هستند و اين امر باعث پيدايش جوجه هاي گرسنه مي شود .به اين منظور بايد جوجه هائي را كه ترسو بنظر مي رسند كنترل كرد كه چينه دانشان پر از دان باشد .در روز اول چند ساعت پس از شروع مصرف دان بايد چينه دان بزرگ و پر از دان باشد .اگر همه جوجه ها دان مصرف نمي كنند بايد دقت نمود كه اشكال در چيست و آنرا رفع نمود .
پيشگيري از چسبندگي مقعد . در بعضي از مجتمع هاي پرورش طيور و در خلال بعضي از فصول سال مدفوع جوجه ها آبكي بوده و طي چندروز اول مصرف دان به عارضه چسبندگي مقعد دچار مي شوند .اغلب اوقات اين مشكل را مي توان بامصرف ذرت خرد شده (گندم يا مايلو خرد شده) بعنوان بخشي از اولين جيره غذايي حل نمود .بهتر است كه ذرت ابتدا بوسيله يك غلطك خرد شود، سپس الك گردد تا ذرات خرد شده بمانند و آرد اين مجموعه حذف شود .ذرت خرد شده بايد روي دان اوليه ريخته شود .هيچگاه از غذاي ذرت خرد شده به تنهائي استفاده نكنيد .تغذيه از ذرت خرد شده فقط براي دو روز است و براي هر 100 قطعه جوجه در مدت 2 روز ميزان 5/4 كيلوگرم ذرت خرد شده لازم مي شود .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
دان ومسائل مربوط به آن
اكثر مرغداران اطلاعات زيادي در مورد فرمول داني كه به طيور ميدهند ندارند و مسئوليت اصلي شان تنها نظارت برتميز بودن دان و مقدار كافي آن مي باشد .اين مسئله در نوع خود موضوعي مهم است و فاكتورهاي متعددي بر آن موثرند .
حمل دان .توصيه مي شود كه هميشه از دان تازه استفاده گردد .بهتر است دان هفته اي يكبار به مرغداران تحويل شود .سيلوهاي دان بايد ظرفيتي به اندازه مصرف يك هفته طيور به اضافه 2 روز ذخيره داشته باشند . سيلوهاي ذخيره دان بايد در بيرون سالن نصب شود تا رانندگان تانكر حمل دان وارد سالن نگردند .
تميز بودن كاميون حمل دان . در طرح مرغداري برنامه هاي متعددي براي پاكيزگي كامل و عاري بودن طيور از بيماريها در نظر گرفته شده اند .هر شخص قبل از ورود به سالن بايد دوش گرفته و لباس تميز بپوشد ولي چگونه مي توان كاميون حمل دان را تا هنگام تحويل دان بطور كامل ضدعفوني كرد ؟
يكي ازمهمترين مشكلات مديريت مرغداري حل همين مسئله است .براي ضد عفوني نمودن چرخها، كاميون بايد از حوضچه ضدعفوني كه داراي آب به اضافه محلول ضدعفوني كننده بادوام است عبورنمايد .اگر چه ضد عفوني نمودن كامل كاميون حمل دان غير ممكن مي باشد، ولي بايد فوق العاده دقت شود كه ضد عفوني كاميون در حدامكانات موجود به نحو احسن انجام گيرد و عوامل بيماري زا به مرغداري راه نيابد .
دان اوليه . در 6هفته اول دوران پرورش لازم است كه دان در تمام اوقات در اختيار جوجه ها قرار گيرد . در خلال چند روز اول زندگي بايد دان به آساني در دسترس جوجه ها باشد و اين موضوع از اهميت ويژه اي برخوردار است .معمولاً در اين دوره از درب كارتن حمل جوجه ها بطور وارونه و يا از سيني هاي مشابه به عنوان دانخوري استفاده مي شود، چون دانخوريهاي پهن و بزرگ مناسب ترين دانخوري در اين شرايط مي باشند .هركدام از اين دانخوريها براي 100 قطعه جوجه كافي است .گاهي از شانه هاي حمل تخم مرغ نيز استفاده مي شود .تعداد 2 عدد شانه تخم مرغ براي 100 قطعه جوجه كافي است .دان اوليه بايد تقريباً 3 ساعت پس از ورود جوجه ها در تمام سطح دانخوري پاشيده شود .دان بايد تمير باشد، از اينرو بهتر است درروزهاي اول مرتباً مقادير كم دان در داخل سيني ها ريخته شود .
كل جوجه ها بايد دان بخورند . بايدمراقب بود كه در مرحله شروع پرورش، كل جوجه ها دان بخورند .به اين منظور بايد روي دانخوريها نور كافي وجود داشته باشد تا جوجه هاي جوان بتوانند به آساني دان مصرف نمايند . دماي سالن بايد به اندازه كافي بالا باشد تا جوجه ها براي گرم شدن به زير مادر مصنوعي تجمع نكنند و بتوانند دان مصرف نمايند .دانخوريها را در خارج از لبه چتر مادر مصنوعي قرار مي دهند تا نور كافي به آنان تابيده شود و دان نيز خشك نگردد .
كنترل جوجه هاي گرسنه . بعضي از جوجه ها در يادگيري طرز مصرف دان دچار اشكال هستند و اين امر باعث پيدايش جوجه هاي گرسنه مي شود .به اين منظور بايد جوجه هائي را كه ترسو بنظر مي رسند كنترل كرد كه چينه دانشان پر از دان باشد .در روز اول چند ساعت پس از شروع مصرف دان بايد چينه دان بزرگ و پر از دان باشد .اگر همه جوجه ها دان مصرف نمي كنند بايد دقت نمود كه اشكال در چيست و آنرا رفع نمود .
پيشگيري از چسبندگي مقعد . در بعضي از مجتمع هاي پرورش طيور و در خلال بعضي از فصول سال مدفوع جوجه ها آبكي بوده و طي چندروز اول مصرف دان به عارضه چسبندگي مقعد دچار مي شوند .اغلب اوقات اين مشكل را مي توان بامصرف ذرت خرد شده (گندم يا مايلو خرد شده) بعنوان بخشي از اولين جيره غذايي حل نمود .بهتر است كه ذرت ابتدا بوسيله يك غلطك خرد شود، سپس الك گردد تا ذرات خرد شده بمانند و آرد اين مجموعه حذف شود .ذرت خرد شده بايد روي دان اوليه ريخته شود .هيچگاه از غذاي ذرت خرد شده به تنهائي استفاده نكنيد .تغذيه از ذرت خرد شده فقط براي دو روز است و براي هر 100 قطعه جوجه در مدت 2 روز ميزان 5/4 كيلوگرم ذرت خرد شده لازم مي شود .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
(استفاده با ذكر منبع بلامانع است)
لوازم دوران توليد
معمولاً وسايل دانخوري و آبخوري كه براي طيور در حال رشد به كار مي رود براي طيور در حال توليد نيز مناسب است .اين مسئله خصوصاً در سالنهاي پرورش – رشد – توليد صحت دارد .ولي وسايلي هستند كه فقط به دوران توليد اختصاص دارند و عبارتند از :
لانه هاي تخم گذاري
لانه هاي تخمگذاري انفرادي . عرض كف لانه را براي پولتهاي نژاد تخمگذار 30 سانتيمتر و براي گله مادر تخمگذار گوشتي 35 سانتيمتر در نظر مي گيرند .طول لانه براي هر دو نوع 35 سانتيمتر كافي است .براي هر 4 مرغ تخمگذار يك لانه در نظر گرفته مي شود .جنس اغلب لانه ها فلزي است و در يك پهناي پنج لانه اي در دو يا سه طبقه ساخته مي شوند .سقف محكم و شيبدار ساخته مي شود كه از پريدن و نشستن مرغها بر روي آن جلوگيري نمايد . براي سهولت تميز كردن ، كف لانه بايد قابل برداشت باشد . در مناطق گرم بهتر است ديوار پشتي لانه از تور سيمي مشبك باشد .بهتر است سكوي پرش جلو لانه قابل برداشت باشد تا هنگام شب درب لانه ها را ببندند .
لانه هاي تخمگذاري مشترك . جعبه هائي بدون حدفاصل با عرض 6/0 متر و طول 4/2 متر هستند كه در هر انتها دو دريچه براي ورود و خروج پرندگان دارند .اينها هركدام سرپوشي قابل برداشت دارند كه از اين طريق مي توان تخم مرغها را جمع آوري كرد .اگر هوا گرم باشد مي توان دريچه پشتي را با توري پوشانيد .
لانه هاي تخمگذاري كه تخم مرغ در آنها غلت مي خورد . در اين سيستم، تخم مرغها با روش جمع آوري مكانيكي از لانه خارج مي شوند .كف لانه ها توري سيمي يا پلاستيكي شيبدار است .بدليل شيب كف لانه، تخم مرغها بطرف تسمه متحركي كه در پشت لانه قرار دارد رفته و بوسيله آن تسمه به انتهاي سالن حمل مي گردند .معمولاً بخاطر استفاده از تسمه، دو رديف از اين لانه ها را پشت به پشت هم با فاصله 10 سانتيمتر قرار مي دهند . در كف لانه ها بايد كف پوش كلش يا كاه قرار داده شود، در غيراينصورت ممكن است طيور آن را قبول نكنند .اينگونه لانه ها يك طبقه مي باشند .
لانه هاي تخمگذاري تله اي . اين لانه ها انفرادي بوده و هركدام داراي درب تله اي هستند كه با ورود مرغ به داخل لانه درب آن بسته مي شود .مرغ بايد بعد از حبس شدن بوسيله كارگران آزاد گردد. لانه هاي تله اي براي ركورد گيري تعداد تخم مرغي كه يك مرغ توليد مي كند، استفاده مي شود و هر مرغ يك باند شماره دار بر روي پاي خود دارد .شماره مرغ بر روي تخم مرغي كه مي گذارد ثبت مي گردد تا از نظر شجره نامه اي و نژادي مطالعه و بررسي آنها آسان گردد .براي هر سه قطعه مرغ يك لانه تله اي كافي است .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
دانلود فایل
لوازم دوران توليد
معمولاً وسايل دانخوري و آبخوري كه براي طيور در حال رشد به كار مي رود براي طيور در حال توليد نيز مناسب است .اين مسئله خصوصاً در سالنهاي پرورش – رشد – توليد صحت دارد .ولي وسايلي هستند كه فقط به دوران توليد اختصاص دارند و عبارتند از :
لانه هاي تخم گذاري
لانه ها بايد از نتظر اندازه كافي، گشادي، سهولت تميز كردن ، تهويه خوب و تاريك بودن مناسب باشند .
لانه هاي تخمگذاري انفرادي . عرض كف لانه را براي پولتهاي نژاد تخمگذار 30 سانتيمتر و براي گله مادر تخمگذار گوشتي 35 سانتيمتر در نظر مي گيرند .طول لانه براي هر دو نوع 35 سانتيمتر كافي است .براي هر 4 مرغ تخمگذار يك لانه در نظر گرفته مي شود .جنس اغلب لانه ها فلزي است و در يك پهناي پنج لانه اي در دو يا سه طبقه ساخته مي شوند .سقف محكم و شيبدار ساخته مي شود كه از پريدن و نشستن مرغها بر روي آن جلوگيري نمايد . براي سهولت تميز كردن ، كف لانه بايد قابل برداشت باشد . در مناطق گرم بهتر است ديوار پشتي لانه از تور سيمي مشبك باشد .بهتر است سكوي پرش جلو لانه قابل برداشت باشد تا هنگام شب درب لانه ها را ببندند .
لانه هاي تخمگذاري مشترك . جعبه هائي بدون حدفاصل با عرض 6/0 متر و طول 4/2 متر هستند كه در هر انتها دو دريچه براي ورود و خروج پرندگان دارند .اينها هركدام سرپوشي قابل برداشت دارند كه از اين طريق مي توان تخم مرغها را جمع آوري كرد .اگر هوا گرم باشد مي توان دريچه پشتي را با توري پوشانيد .
لانه هاي تخمگذاري كه تخم مرغ در آنها غلت مي خورد . در اين سيستم، تخم مرغها با روش جمع آوري مكانيكي از لانه خارج مي شوند .كف لانه ها توري سيمي يا پلاستيكي شيبدار است .بدليل شيب كف لانه، تخم مرغها بطرف تسمه متحركي كه در پشت لانه قرار دارد رفته و بوسيله آن تسمه به انتهاي سالن حمل مي گردند .معمولاً بخاطر استفاده از تسمه، دو رديف از اين لانه ها را پشت به پشت هم با فاصله 10 سانتيمتر قرار مي دهند . در كف لانه ها بايد كف پوش كلش يا كاه قرار داده شود، در غيراينصورت ممكن است طيور آن را قبول نكنند .اينگونه لانه ها يك طبقه مي باشند .
لانه هاي تخمگذاري تله اي . اين لانه ها انفرادي بوده و هركدام داراي درب تله اي هستند كه با ورود مرغ به داخل لانه درب آن بسته مي شود .مرغ بايد بعد از حبس شدن بوسيله كارگران آزاد گردد. لانه هاي تله اي براي ركورد گيري تعداد تخم مرغي كه يك مرغ توليد مي كند، استفاده مي شود و هر مرغ يك باند شماره دار بر روي پاي خود دارد .شماره مرغ بر روي تخم مرغي كه مي گذارد ثبت مي گردد تا از نظر شجره نامه اي و نژادي مطالعه و بررسي آنها آسان گردد .براي هر سه قطعه مرغ يك لانه تله اي كافي است .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
سالن مرغداري با سيستم بسته
سالن بسته به سالني گفته مي شود كه در آن كليه شرايط تا آنجا كه امكان دارد در حد طبيعي نگهداشته شود وكاملاً بسته وهيچگونه پنجره اي نداشته باشد . در اين نوع سالنها هواي تازه از طريق كانالهايي وارد سالن شده و از طريق هواكشهاي خروجي خارج مي شود .براي روشنائي بجاي نور طبيعي روز از نور مصنوعي استفاده ميشود . درجائيكه حرارت محيطي بالاست براي خنك كردن داخل سالن بايد روشهاي خاصي را بكار برد . معمولاً درماههاي خنك سال براي گرم كردن از سيستم هاي گرم كننده استفاده نمي كنند، زيراگرماي خود طيور حرارت سالن را به حد مناسب مي رساند .اساس كلي سالنهاي بسته و باز شبيه به هم است و پايه ريزي و شيرواني مناسبي بايد داشته باشند .عايق بندي يك ضرورت است و ديوارهاو سقف بايد عايق بندي شوند .لزومي ندارد كه سايه بان شيرواني زياد باشد زيرا ديوارها كاملاً پوشيده هستند ولي تهويه سالن كاملاً بسته مشكل است .جزئيات امر بايد به دقت مورد توجه قرار گيرد تا جريان هواي كافي و يكنواخت هم در هواي گرم و هم در هواي سرد وجود داشته باشد .
عرض سالن
جريان مكانيكي هوا
كاربرد هواكش
خنك نمودن سالن مرغداري
هواكش هاي خروجي
دانلود فایل
سالن مرغداري با سيستم بسته
سالن بسته به سالني گفته مي شود كه در آن كليه شرايط تا آنجا كه امكان دارد در حد طبيعي نگهداشته شود وكاملاً بسته وهيچگونه پنجره اي نداشته باشد . در اين نوع سالنها هواي تازه از طريق كانالهايي وارد سالن شده و از طريق هواكشهاي خروجي خارج مي شود .براي روشنائي بجاي نور طبيعي روز از نور مصنوعي استفاده ميشود . درجائيكه حرارت محيطي بالاست براي خنك كردن داخل سالن بايد روشهاي خاصي را بكار برد . معمولاً درماههاي خنك سال براي گرم كردن از سيستم هاي گرم كننده استفاده نمي كنند، زيراگرماي خود طيور حرارت سالن را به حد مناسب مي رساند .اساس كلي سالنهاي بسته و باز شبيه به هم است و پايه ريزي و شيرواني مناسبي بايد داشته باشند .عايق بندي يك ضرورت است و ديوارهاو سقف بايد عايق بندي شوند .لزومي ندارد كه سايه بان شيرواني زياد باشد زيرا ديوارها كاملاً پوشيده هستند ولي تهويه سالن كاملاً بسته مشكل است .جزئيات امر بايد به دقت مورد توجه قرار گيرد تا جريان هواي كافي و يكنواخت هم در هواي گرم و هم در هواي سرد وجود داشته باشد .
عرض سالن
چون در سالنهاي بسته هوا توسط وسايل مكانيكي خارج مي شود، عرض سالنهاي بسته مي تواند بيش از آنچه در مورد سالنهاي باز گفتيم در نظر گرفته شود .اين سالنها بايد حدود 5/16 – 2/12 متر عرض داشته باشند .اكثر سيستمهاي تهويه هواي كافي را از اين عرض خارج مي نمايند ولي در عرضهاي بزرگتر اينكار با اشكال روبرو مي شود .
جريان مكانيكي هوا
در سالنهاي مرغداري بسته براي تأمين اكسيژن و خارج نمودن رطوبت و گاز آمونياك و تأمين حرارت مناسب بايد جريان هوا وجود داشته باشد .جريان هوا بايد از بالا به پايين و از پهلو به پهلو يكنواخت باشد .براي اينكار دستگاههاي تهويه مخصوص لازم ميگردند .
معمولاً هوا از طريق دريچه هاي ورودي كه در ناحيه لبه شيرواني قرار دارند، دريچه هاي نوري ايجاد شده در روي ديوار يا انتهاي سالن، و يا از طريق روزنه هاي سيستم خنك كننده وارد سالن مي شود .ميزان هواي خروجي تعيين كننده اندازه و تعداد هواكش خواهد بود ولي بايد مطمئن باشيم كه تيغه هاي هواكش و پشت پنجره ها كاملاً تميز هستند، چون وقتي اينها كثيف باشند عملاً جريان هوا كاهش خواهد يافت .اغلب هواكشهاي تهويه اي كه در سالنهاي مرغداري استفاده مي شوند 9/0 متر قطر دارند كه بايك موتور با نيروي نيم اسب كار مي كنند و در هر دقيقه حدود 10000 فوت مكعب (283مترمكعب) هوا را جابجا مي نمايند . هواكشهاي بزرگتر با قطر 4/1 متر نيز موجود مي باشند كه مي توانند در هر دقيقه حدود 30000فوت مكعب (850 مترمكعب) هوا را جابجا كنند.
كاربرد هواكش
ظرفيت هواكش بايدبه اندازه نياز در مواقع حداكثر دما و حداكثر تراكم باشد . كل ظرفيت هواكش در سالن مرغداري بايد بنحوي باشد كه بتواند زمانيكه دماي محيط بالاترين حد است، گرماي سالن راخارج نمايد .در دماي پائين تر كه نياز به هواي كمتري است روشهائي جهت كاستن جريان هوا وجود دارد :
1 – نصب رئوستا در هواكش .بعضي از هواكشها دستي تنظيم مي شوند و بعضي ديگر با تغييرات دماي سالن بطور اتوماتيك كار مي كنند .رئوستا قادر است سرعت موتور هواكش راتغييردهد .
2 – بكار بردن تعدادي از هواكشها . از آنجائيكه هواكشها در فاصله هاي معيني در طول سالن نصب مي گردند از اينرو زمانيكه احتياج به هواي كمتري است ميتوان بعضي از آنها را خاموش كرد يا اينكه معمولاً هواكشها در گروههاي 2 يا 3تايي پهلوي هم نصب مي شود كه كوچكترين آنها مي تواند بطور دائم كاركند و بقيه زمانيكه نياز به هواي كمتري است خاموش باشند .هواكشهاي اخير مي توانند متناوباً كار كنند، يعني 10 دقيقه روشن و 5 دقيقه خاموش باشند .
.سيستم تهويه باهواي فشرده
روش ديگري كه در تهويه سالنهاي بسته بكار مي رود ولي خيلي كم متداول است، سيستم هواي فشرده يا فشار مثبت است در اين سيستم پنكه ها هوا را با قدرت بداخل سالن مي فرستند و محلهاي خروجي طوري تنظيم شده اند كه مقدار كمي فشار مثبت هوا در ساختمان ايجاد مي شود .معمولاً در اين سيستم، هوا از طريق كانالهائي كه در سرتاسر سالن تعبيه شده اند پخش مي شود .
خنك نمودن سالن مرغداري
در سالنهاي بسته زمانيكه حرارت محيط خارج به c°4/29 ميرسد بوسيله انتقال هواي بيشتر به داخل سالن نمي توان محيط مناسبي براي طيور فراهم نمود، بلكه بهترين راه خنك كردن هواست .چهار روش متداول مورد قبول براي خنك كردن به قرار ذيل است :
1 – سيستم مه پاش با فشار كم. در اين روش سوراخهاي مه پاش كه فشار آب موجود در لوله ها را تنظيم مي نمايد، در سرتاسر سالن مرغداري و يا بالاي سر پرندگان داخل قفس، نصب مي گردد .
2 – سيستم پوشال و هواكش . هواكشهاي سالن مرغداري هوا را از طريق يك پوشال مرطوب و خيس مي كشند .بخار مرطوب حاصل منجر به كاهش درجه حرارت هواي ورودي خواهد شد .
3 – سيستم مه پاش و هواكش . اين روش مشابه سيستم پوشال و هواكش است، به استثناء اينكه هواي ورودي از طريق يك كلاهك كه در آن مه پاش با فشار قوي نصب گرديده كشيده مي شود .همزمان با كشيده شدن هوا از مه پاش درجه حرارت آن كاهش مي يابد .
4 – سيستم مه پاش با فشار قوي .در اين سيستم روزنه ريز مخصوصي بر روي لوله ها، آب را به بخار تبديل ميكند .اين تغيير تأثير خنك كنندگي بسيار زيادي بر هواي مورد تماس با آن دارد .
هواكش هاي خروجي
در دورترين نقطه ديوار مقابل پوشال تبخيري، هواكشها نصب مي گردند .تعداد يك يا چند هواكش براي خروج ميزان معيني هوا لازم است كه اين بستگي به تعداد و وزن طيور و طول سالن دارد .از هواكشهاي با قطر زياد و سرعت كم كه مقدار زيادي را منتقل مي كند بايد استفاده كرد .ميزان جريان هوا در سالن داراي سيستم خنك كننده پوشال و هو اكش به عوامل ذيل بستگي دارد :
1 – تعداد طيور
2 – سن و وزن طيور
3- نوع عايق بندي سالن
4 – حداكثردماي محيط
سالنهايي كه توسط سيستم هاي فوق خنك ميشوند نسبت به سالنهايي كه فقط با جريان هوا خنك مي گردند احتياج به جريان هواي بيشتري دارند .ميزان جريان هوا در سالن به ازاء هر كيلوگرم پرنده از04/0 تا 06/0 مترمكعب در دقيقه متغير است .
قاعده عملي . به ازاء هر كيلوگرم پرنده ميزان 11/0 مترمكعب جريان هوا در دقيقه در سالن بايد توليد شود .
مثال . در يك سالن تعداد 10000 قطعه پولت لگهورن كه وزن هركدام 82/1 كيلوگرم و جمعاً 18200 كيلوگرم مي باشد نگهداري مي شوند .با نسبت 11/0 متر مكعب هوا در دقيقه به ازاء هر كيلوگرم پرنده مقدار 2000 مترمكعب هوا در دقيقه بايد از سالن خارج شود . اين ميزان مساوي 2/0 مترمكعب در دقيقه براي هر پرنده است .
تجمع گرما در سالن .هواي خنك كه از يك طرف وارد سالن مي شود، از روي طيور عبور كرده و از طرف ديگر سالن خارج مي گردد .گرماي بدن طيور باعث گرم شدن هواي مي شودكه اين افزايش درجه حرارت نبايد از c°5/4 تجاوز نمايد .اگر درجه حرارت هوا حين عبور از سالن مرغداري بيش از اين مقدار افزايش يابد، بايد بوسيله افزودن سرعت جريان، هواي بيشتري را در سالن تأمين كرد .در اكثر موارد چنين افزايشي در دجه حرارت هوا ناشي از كافي نبودن مقدار فضاي پوشال و يا هواي كافي است .بايد توجه داشت تا پوشالها هميشه تميز و مرطوب باشند . پوشالهاي كثيف موجب كندي جريان هوا و پوشالهاي خشك باعث مي شوند تا هواي ورودي خنك نگردد .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
سالن مرغداري با سيستم باز
در اكثر مرغداري هاي دنيا از سيستم باز استفاده مي شود، يعني تهويه سالن متكي به جريان طبيعي هوا است .كسانيكه از اين سيستم استفاده مي نمايند براي تأمين تهويه مناسب نياز به ابزار مطمئني دارند، مسائل ذيل بايد در حين احداث تأسيسات مورد توجه وافع شوند .
عرض سالن . عرض سالنهاي باز بايد در حدود 8/9 متر و بيشتر از 2/12 متر نباشد . سالنهائيكه عريض تر از اين باشند در آب و هواي گرم بخوبي تهويه نشده و در عين حال نياز به تجهيزات بيشتر دارند كه آن نيز در رابطه با وسائل موجود در سالن و يا تخليه كود مشكلاتي ايجاد مي نمايد .اين عرض توصيه شده براي كليه طيور در حال رشد، گوشتي و تخمگذار قابل اجرا است .
ارتفاع سالن . اكثر سالنهاي مرغداري با سيستم باز داراي ارتفاعي در خدود 4/2 متر بوده كه اين ميزان فاصله بين پايه تاسقف مي باشد .در مناطقي كه طي سال حرارت فوق العاده زياد است مي توان ارتفاع را حدود 3 متر درنظر گرفت .
طول سالن . طول سالن تقريباً مي تواند هر طول مناسبي باشد .زميني كه در آن تأسيسات احداث مي شود تعيين كننده طول سالن خواهد بود .قبل از اقدام به تأسيس سالن بايد زمين را غلتك زد تا هموار گردد .گاهي محدوديت طول سالن بخاطر نصب دانخوريهاي اتوماتيك است و بايد قبل از احداث سالن در مورد طول زنجيري كه در سالن حركت مي كند مشورت نمود .در اكثر مواقع جهت توزيع بهتر دان (هاپر) در وسط سالن تعبيه مي شود .
شكل سقف . عملاً كليه سالنهاي مرغداري كه امروزه ساخته مي شوند داراي شيرواني بوده و شيب خيمه آن از 4/1 تا3/1 متغير است .در اكثر مواقع سايه بان مناسبي ساخته ميشود كه علاوه بر تأمين سايه كمك به سزائي در جلوگيري از ورود باران به داخل ساختمان مي كند .
هواكشهاي سقفي . براي خارج نمودن گرما بايد در منتهي اليه سقف سالنهاي مرغداري هواكشهاي. پوشيده نصب نمود .سيستمهاي متعددي براي حفظ گرما در خلال ماههاي سرد وجود دارد
عايق . حتي در سيستم باز نيز استفاده از بعضي از انواع عايق لازم است .بطور مثال براي عايق بندي سقف يا اتاق زير شرواني بايد از عايقهاي مخصوص استفاده شود .اتاقهاي زير شيرواني بايد توسط گنبدهاي مكشي يا راه خروجي هوا تهويه گردند .
مصالح ساختماني . براي احداث سالنهاي با سيستم باز و يا بسته، از مصالح ساختماني متعددي استفاده مي گردد .استحكام مورد نياز، ارزش عايقي مصالح، فراواني مصالح و قيمت آنها در انتخاب نوع مصالح موثرند .معمولاً براي پوشش سقف و نماي خارجي ديوارها از ورقهاي استيل گالوانيزه و يا آلومينيومي استفاده مي كنند .براي اسكلت ساختمان نيز چوب يا استيل و اخيراً ديوارهاي سيماني شيبدار بكار مي رود .قفس و ساير تجهيزات مي توانند در سقف و يا روي زمين تعبيه گردند .در حال حاضر اكثر قفسهاي چند طبقه بعلت سنگيني وزن بر روي زمين نصب ميگردند .
فونداسيون (پايه ريزي) . پايه ريزي سخت و محكم و كافي باعث دوام بيشتر ساختمان مي شود .براي اينكار ميتوان ازسيمان، بلوك سيماني، آجر و يا مواد ديگري كه محكم و ضد موريانه هستند استفاده نمود .هموار بودن پايه بسيار مهم است زيرا همواري كل ساختمان به آن بستگي دارد .
كف . براي كنترل بيماري هاي خاص بايد از كف بتوني و يا مواد مشابه استفاده شود . حتي زمانيكه خاك متراكم بوده و طبقات پائيني رطوبت را جذب مي نمايند نيز اينكار ضرورت دارد .در بعضي مناطق كه زمين شني است براي نگهداري طيور گوشتي تجاري ويا تخمگذار تجاري و يا مادر از سنگهاي سيماني استفاده نمي شود .
درب ها . دربهاي خروجي سالن بايد به اندازه اي بزرگ باشد تا هنگام نظافت كاميون يا تراكتور بتواند از آن عبور كند .
جهت قرار گرفتن سالنها . سالنها بايد درجهتي احداث شوند كه حداكثر استفاده از جريان طبيعي باد و در عين حال گرماي نسبي خورشيد بوسيله تابش از طريق سقف و يا ديوارها بعمل آيد .
ديوارهاي جلو و عقب
جوجه هاي گوشتي و جوجه هاي جوان. در مورد اينگونه طيور 2/1 تا 3/1 از هر ديوار باز است و ميزان دقيق بر اساس دماي تابستان و زمستان تعيين مي گردد .وقتيكه هم گرما و هم سرما در منطقه وجود دارد، اندازه قسمت باز بايد متوسط باشد .جائيكه گرما بطور مداوم وجود دارد قسمت باز بزرگتر بوده و گاهي اوقات لازم است كه تقريباً همه قسمت جلو و عقب باز باشد .
گله در حال رشد و تخمگذار . با مسن تر شدن گله لازم است كه اندازه قسمت باز بزرگتر شود، زيرا تراكم بيشتر شده و جهت تهويه احتياج به هواي بيشتري مي باشد .
سيستم قفس . سالنهايي كه سيستم قفس در آنها تعبيه شده بيشترين جريان هوا را نياز دارند .در اين شرايط تراكم طيور نسبت به روشهاي ديگر پرورش بيشترين حد را دارد . از اينرو اغلب بايد تمام ديوارهاكاملاً باز باشند .
استفاده از پرده در هواي سرد . جوجه هاي جوان و طيور مسن در خلال هواي سرد و بادهاي شديد بايد محفوظ نگهداشته شوند و براي اينكار از پرده هاي پلاستكي بادوام استفاده مي نمايند .نحوه استفاده بدين ترتيب است كه پرده ها را در امتداد سالن توسط وينچ و قرقره و كابل و يا وينچهاي اتوماتيك بالا و پائين مي برند .به اين ترتيب با توجه به شرايط جوي مي توان با تنظيم قسمت باز هواي سالن را كنترل نمود .
خنك نمودن سالنهاي باز
دانلود فایل
سالن مرغداري با سيستم باز
در اكثر مرغداري هاي دنيا از سيستم باز استفاده مي شود، يعني تهويه سالن متكي به جريان طبيعي هوا است .كسانيكه از اين سيستم استفاده مي نمايند براي تأمين تهويه مناسب نياز به ابزار مطمئني دارند، مسائل ذيل بايد در حين احداث تأسيسات مورد توجه وافع شوند .
عرض سالن . عرض سالنهاي باز بايد در حدود 8/9 متر و بيشتر از 2/12 متر نباشد . سالنهائيكه عريض تر از اين باشند در آب و هواي گرم بخوبي تهويه نشده و در عين حال نياز به تجهيزات بيشتر دارند كه آن نيز در رابطه با وسائل موجود در سالن و يا تخليه كود مشكلاتي ايجاد مي نمايد .اين عرض توصيه شده براي كليه طيور در حال رشد، گوشتي و تخمگذار قابل اجرا است .
ارتفاع سالن . اكثر سالنهاي مرغداري با سيستم باز داراي ارتفاعي در خدود 4/2 متر بوده كه اين ميزان فاصله بين پايه تاسقف مي باشد .در مناطقي كه طي سال حرارت فوق العاده زياد است مي توان ارتفاع را حدود 3 متر درنظر گرفت .
سالنهاي بلند كه در آنهاي سيستم نرده بكار رفته و يا اينكه محلي براي نگهداري كود در زير قفس احداث شده باشد بايد ارتفاعي معادل 3/4 متر يا بيشتر نسبت به لبه بام داشته باشند .
طول سالن . طول سالن تقريباً مي تواند هر طول مناسبي باشد .زميني كه در آن تأسيسات احداث مي شود تعيين كننده طول سالن خواهد بود .قبل از اقدام به تأسيس سالن بايد زمين را غلتك زد تا هموار گردد .گاهي محدوديت طول سالن بخاطر نصب دانخوريهاي اتوماتيك است و بايد قبل از احداث سالن در مورد طول زنجيري كه در سالن حركت مي كند مشورت نمود .در اكثر مواقع جهت توزيع بهتر دان (هاپر) در وسط سالن تعبيه مي شود .
شكل سقف . عملاً كليه سالنهاي مرغداري كه امروزه ساخته مي شوند داراي شيرواني بوده و شيب خيمه آن از 4/1 تا3/1 متغير است .در اكثر مواقع سايه بان مناسبي ساخته ميشود كه علاوه بر تأمين سايه كمك به سزائي در جلوگيري از ورود باران به داخل ساختمان مي كند .
هواكشهاي سقفي . براي خارج نمودن گرما بايد در منتهي اليه سقف سالنهاي مرغداري هواكشهاي. پوشيده نصب نمود .سيستمهاي متعددي براي حفظ گرما در خلال ماههاي سرد وجود دارد
عايق . حتي در سيستم باز نيز استفاده از بعضي از انواع عايق لازم است .بطور مثال براي عايق بندي سقف يا اتاق زير شرواني بايد از عايقهاي مخصوص استفاده شود .اتاقهاي زير شيرواني بايد توسط گنبدهاي مكشي يا راه خروجي هوا تهويه گردند .
مصالح ساختماني . براي احداث سالنهاي با سيستم باز و يا بسته، از مصالح ساختماني متعددي استفاده مي گردد .استحكام مورد نياز، ارزش عايقي مصالح، فراواني مصالح و قيمت آنها در انتخاب نوع مصالح موثرند .معمولاً براي پوشش سقف و نماي خارجي ديوارها از ورقهاي استيل گالوانيزه و يا آلومينيومي استفاده مي كنند .براي اسكلت ساختمان نيز چوب يا استيل و اخيراً ديوارهاي سيماني شيبدار بكار مي رود .قفس و ساير تجهيزات مي توانند در سقف و يا روي زمين تعبيه گردند .در حال حاضر اكثر قفسهاي چند طبقه بعلت سنگيني وزن بر روي زمين نصب ميگردند .
فونداسيون (پايه ريزي) . پايه ريزي سخت و محكم و كافي باعث دوام بيشتر ساختمان مي شود .براي اينكار ميتوان ازسيمان، بلوك سيماني، آجر و يا مواد ديگري كه محكم و ضد موريانه هستند استفاده نمود .هموار بودن پايه بسيار مهم است زيرا همواري كل ساختمان به آن بستگي دارد .
كف . براي كنترل بيماري هاي خاص بايد از كف بتوني و يا مواد مشابه استفاده شود . حتي زمانيكه خاك متراكم بوده و طبقات پائيني رطوبت را جذب مي نمايند نيز اينكار ضرورت دارد .در بعضي مناطق كه زمين شني است براي نگهداري طيور گوشتي تجاري ويا تخمگذار تجاري و يا مادر از سنگهاي سيماني استفاده نمي شود .
معمولاً كف سالنهاي با سيستم قفس را براي راحتي حمل و نقل گاريهاي مخصوص حمل تخم مرغ و دان سيمان مي كنند .سيمان نمودن محوطه زير قفسها بستگي به برنامه و روش خارج كردن كود دارد .
درب ها . دربهاي خروجي سالن بايد به اندازه اي بزرگ باشد تا هنگام نظافت كاميون يا تراكتور بتواند از آن عبور كند .
جهت قرار گرفتن سالنها . سالنها بايد درجهتي احداث شوند كه حداكثر استفاده از جريان طبيعي باد و در عين حال گرماي نسبي خورشيد بوسيله تابش از طريق سقف و يا ديوارها بعمل آيد .
ديوارهاي جلو و عقب
در سيستم باز در اكثر مناطق قسمتهاي جلو و عقب باز است .ارتفاع قسمت باز به شرايط آب و هوائي دو نوع طيوري كه پرورش داده مي شوند بستگي دارد، از قبيل :
جوجه هاي گوشتي و جوجه هاي جوان. در مورد اينگونه طيور 2/1 تا 3/1 از هر ديوار باز است و ميزان دقيق بر اساس دماي تابستان و زمستان تعيين مي گردد .وقتيكه هم گرما و هم سرما در منطقه وجود دارد، اندازه قسمت باز بايد متوسط باشد .جائيكه گرما بطور مداوم وجود دارد قسمت باز بزرگتر بوده و گاهي اوقات لازم است كه تقريباً همه قسمت جلو و عقب باز باشد .
گله در حال رشد و تخمگذار . با مسن تر شدن گله لازم است كه اندازه قسمت باز بزرگتر شود، زيرا تراكم بيشتر شده و جهت تهويه احتياج به هواي بيشتري مي باشد .
سيستم قفس . سالنهايي كه سيستم قفس در آنها تعبيه شده بيشترين جريان هوا را نياز دارند .در اين شرايط تراكم طيور نسبت به روشهاي ديگر پرورش بيشترين حد را دارد . از اينرو اغلب بايد تمام ديوارهاكاملاً باز باشند .
استفاده از پرده در هواي سرد . جوجه هاي جوان و طيور مسن در خلال هواي سرد و بادهاي شديد بايد محفوظ نگهداشته شوند و براي اينكار از پرده هاي پلاستكي بادوام استفاده مي نمايند .نحوه استفاده بدين ترتيب است كه پرده ها را در امتداد سالن توسط وينچ و قرقره و كابل و يا وينچهاي اتوماتيك بالا و پائين مي برند .به اين ترتيب با توجه به شرايط جوي مي توان با تنظيم قسمت باز هواي سالن را كنترل نمود .
خنك نمودن سالنهاي باز
اگر چه در شرايط هواي گرم وجود جريان ملايم باد در سالنهاي باز باعث خنك شدن طيور مي شود ولي در هواي خيلي گرم، نسيم ايجاد شده به طيور آسيب مي رساند و مشكل زماني شروع مي شود كه جريان هوا متوقف شود . در اين شرايط گرما خيلي سريع بالا رفته و حرارت داخل سالن به c°35و حتي بيشتر مي رسد كه باعث اضطراب طيور گشته در نتيجه دماي بدن از حدقابل تحمل تجاوز نموده و خفگي پيش مي آيد .براي پيشگيري از اين مخاطرات ميتوان از يك يا چند روش زيراستفاده نمود .
1 – قرار دادن آب پاش در سقف سالن .براي اينكار مي توان از آب پاشهاي گردان استفاده نمود .جهت دستيابي به حداكثر راندمان، بايد تمام سقف مرطوب نگهداشته شود .
2 – آب پاشي نمودن محوطه بيرون سالن . اين عمل باعث خنك شدن هواي بيرون سالن مي شود، ولي رطوبت نسبي را نيز بالا مي برد كه اين مسئله براي خنك نمودن طيور زيان آور است.
3 – استفاده از مه پاش در سالن مرغداري . تعداد متعددي مه پاش وجود دارد كه مي توانند با توليد قطرات درشت باعث مرطوب شدن مرغها و يا در اثر فشار بالا موجب كاهش دما از طريق تبخير گردند .انواع دومي مي توانند دما را در مناطقي كه رطوبت نسبي پائين است بيش از c°11 كاهش دهند .
4 – استفاده از هواكش . بدون شك جريان طبيعي هوا باعث كاهش دماي بدن طيورمي شود، زيرا خيلي سريع دماي بدن رطوبت حاصل ازتنفس را خارج مي كند .معمولاً در هواي خيلي گرم خصوصاً زمانيكه جريان طبيعي هوا متوقف است به جريان درآوردن هوا ضرورت دارد .هواكشها معمولاً در جهت جريان باد نصب مي شوند تا باعث جريان هوا گردند، ولي زمانيكه حرارت محيط بطور غيرعادي بالاست بهتر است كه هواكشها در داخل سالن طوري نصب گردند تا جريان باد در جهت طول سالن باشد .بدون در نظر گرفتن محل نصب، هواكشهاي باسرعت زياد بهتر از انواع با سرعت كم خواهند بود .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
لوازم دوران رشد
اكثر وسايلي كه در دوران رشد بكار مي رود مشابه وسايلي است كه در دوران توليد استفاده مي شود . در انتخاب وسايل بايد دقت كافي شود تا در حد امكان لوازم دوبار تهيه نشود . وسايل مختلفي براي دوران رشد بكار مي روند كه در مورد آنها بحث خواهد شد .
آبخوري
دانخوري براي طيور در حال رشد
دانخوريهاي ويژه محدوديت غذائي . محدوديت غذايي براي طيور در حال رشد امري عادي شده است هنگام استفاده از دانخوريهاي اتوماتيك اين كار قدري مشكل است زيرا دانخوري متناوباً و بطور اتوماتيك قطع و وصل مي شود .وقتي دانخوري بكار افتد و دان تازه وارد سيستم گردد، طيور نزديك هاپر نسبت به طيور انتهاي سالن زودتر و زمان طولاني تري دان مصرف مي نمايند .اين مشكل وقتي از يك دستگاه دانخوري براي چندين پن در يك سالن استفاده مي شود پيچيده تر مي گردد . براي حل اين مشكل بعضي از سازندگان دستگاه دانخوري اتوماتيك ترتيبي داده اند تا دان پس از پر شدن در لوله در تمام پن ها بطور همزمان به داخل بشقاب ها ريخته شود و همه طيور در يك لحظه شروع به مصرف دان نمايند .
دانخوريهاي مخصوص ديگر . وقتي مرغها و خروسها در دوران رشد و توليد با هم نگهداري مي شوند از دانخوريهاي بشكه اي (لوله اي) براي تغذيه خروسها استفاده مي شود .اين دانخوريها با دست پر شده و ارتفاع آنها در حدي است كه فقط خروسها مي توانند از دان آنها استفاده نمايند .اين نوع دانخوري بنام دانخوري خروس موسوم است . از دانخوريهاي بشكه اي مشابهي براي مصرف صدف يا سنگريزه استفاده مي شودكه به نام دانخوري صدف و سنگريزه موسوم است .ارتفاع اين دانخوريها بايد در حدي باشدكه هم مرغها و هم خروسها بتوانند از آنها استفاده كنند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
دانلود فایل
لوازم دوران رشد
اكثر وسايلي كه در دوران رشد بكار مي رود مشابه وسايلي است كه در دوران توليد استفاده مي شود . در انتخاب وسايل بايد دقت كافي شود تا در حد امكان لوازم دوبار تهيه نشود . وسايل مختلفي براي دوران رشد بكار مي روند كه در مورد آنها بحث خواهد شد .
آبخوري
در حال حاضر اكثر سيستمهاي آبخوري كه ساخته مي شوند هم براي طيور در حال رشد و هم براي طيور در حال توليد قابل استفاده است . سيستمهايي كه داراي بشقاب يا تراف عميق باشند براي جوجه هاي جوان قابل استفاده نيست چون براحتي نمي توانند آب مصرف نمايند .نحوه پخش آبخوريها و سوپاپ شناور نيز در مصرف آب تأثير دارد . ترافهاي آبخوري كم عمق و طويق كه آب بطور مرتب در آن جريان دارد نيز براي جوجه هاي جوان مناسب نيست، در حاليكه براي طيور در حال رشد و طيور در حال توليد قابل استفاده مي باشد .
دانخوري براي طيور در حال رشد
اكثر دانخوريهايي كه در دوران رشد بكار مي رود مشابه دانخوريهاي دوران توليد است . اين مسئله خصوصاً وقتي از دانخوري اتوماتيك استفاده مي شود واقعيت دارد، ولي بعضي از سيستم ها را اگر بخواهيم براي دو دوره استفاده كنيم مشكل ايجاد ميكنند .گاهي بشقاب يا ترافي كه براي طيور در حال رشد بكار مي رود خيلي كوچك بوده و براي طيور در حال توليد بايد از بشقاب يا ترافي بزرگتر استفاده كرد .بنابراين بهتر است انواعي كه براي هر دو سن قابل استفاده باشد بكار روند .
دانخوريهاي ويژه محدوديت غذائي . محدوديت غذايي براي طيور در حال رشد امري عادي شده است هنگام استفاده از دانخوريهاي اتوماتيك اين كار قدري مشكل است زيرا دانخوري متناوباً و بطور اتوماتيك قطع و وصل مي شود .وقتي دانخوري بكار افتد و دان تازه وارد سيستم گردد، طيور نزديك هاپر نسبت به طيور انتهاي سالن زودتر و زمان طولاني تري دان مصرف مي نمايند .اين مشكل وقتي از يك دستگاه دانخوري براي چندين پن در يك سالن استفاده مي شود پيچيده تر مي گردد . براي حل اين مشكل بعضي از سازندگان دستگاه دانخوري اتوماتيك ترتيبي داده اند تا دان پس از پر شدن در لوله در تمام پن ها بطور همزمان به داخل بشقاب ها ريخته شود و همه طيور در يك لحظه شروع به مصرف دان نمايند .
دانخوريهاي مخصوص ديگر . وقتي مرغها و خروسها در دوران رشد و توليد با هم نگهداري مي شوند از دانخوريهاي بشكه اي (لوله اي) براي تغذيه خروسها استفاده مي شود .اين دانخوريها با دست پر شده و ارتفاع آنها در حدي است كه فقط خروسها مي توانند از دان آنها استفاده نمايند .اين نوع دانخوري بنام دانخوري خروس موسوم است . از دانخوريهاي بشكه اي مشابهي براي مصرف صدف يا سنگريزه استفاده مي شودكه به نام دانخوري صدف و سنگريزه موسوم است .ارتفاع اين دانخوريها بايد در حدي باشدكه هم مرغها و هم خروسها بتوانند از آنها استفاده كنند .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
مزاياي تغذيه طيور گوشتي با پلت و شرايط استفاده از آن
دكتر سيد رضا ديباور
دانلود فایل
مزاياي تغذيه طيور گوشتي با پلت و شرايط استفاده از آن
دكتر سيد رضا ديباور
( رئيس شبكه دامپزشكي شهرستان هشترود ، آذربايجان شرقي )
پلت ، دان آماده اي است كه پس از آسياب شدن نهاده هاي عمده مانند ذرت ، كنجاله سويا و گندم و افزوده شدن مواد پودري يا آسياب شده و همچنين روغن مايع و اختلاط آنها در ميكسر[1] يا مخلوط كن ، مواد اختلاط يافته يا ميكس شده در اثناي عبور از دستگاهي بنام كانديشنر[2] با بخار آب و گاهي با ملاس مخلوط شده و در دماي 80 – 70 درجه سانتي گراد مي پزند و با عبور از قسمتي سوراخدار بنام داي [3] كه متعلق به دستگاه پلت ساز [4] مي باشد ، به شكل استوانه هاي نازك و كوچك شبيه چوب كبريت هاي شكسته و كوتاه در مي آيند كه به آنها پلت مي گويند. سپس پلت در دستگاه خنك كننده [5] سرد شده و بخش زيادي از آب خود را از دست مي دهد تا رطوبت آن به 12 – 10 درصد برسد و بعد از تجمع در مخزن و عبور از غربال ، كيسه گيري مي شود. اگر پلت از ميان دو غلطك متقابل دستگاه مخصوصي عبور كند ، به قطعات ريزتر مي شكند كه به آن كرام [6] يا كرامبل مي گويند. اين نوع دان كه در واقع پلت شكسته مي باشد ، براي تغذيه جوجه هاي كم سن ، مثلاً جوانتر از دو هفته مناسب است .
خوراك پلت شده مزايايي دارد كه اهم آنها به قرار ذيل مي باشد :
1 – جيره اي يكدست و يكنواخت كه هر واحد آن حاوي همه نهاده هاي پرمصرف و ريز مغذي هاي كم مقدار مي باشد ، در اختيار پرنده قرار مي گيرد. به اين ترتيب ، رشد همسان و يكنواختي گله تضمين مي شود.
2 – دان بصورت فشرده و پخته به مصرف طيور مي رسد و از ريزش و اتلاف آن جلوگيري مي گردد.
3 – تغييرات شيميايي ناشي از تأثير حرارت و رطوبت و فشار منجر به افزايش قابليت هضم و جذب دان توسط طيور مي شود.
4 – باكتريها و قارچهاي بيماريزا در اثر حرارت تحت كنترل در طي پلت سازي از بين مي روند و اگر در همه مراحل اين روند ، اصول بهداشتي رعايت شود ، جيره اي عاري از آلودگي يا كمتر آلوده به مصرف پرنده خواهد رسيد.
5 – پرنده زمان كمتري را صرف تغذيه پلت مي كند و انرژي صرفه جويي شده از اين طريق ، در رشد و نمو پرنده به كار گرفته مي شود.
6 – همه عوامل فوق دست به دست هم داده و در نتيجه ضريب تبديل غذايي [7] كاهش مي يابد ؛ به عبارت ديگر با مصرف دان كمتر ، افزايش وزن مشخص حاصل مي گردد يا اينكه با مصرف مقدار مشخصي دان ، افزايش وزن بيشتري به دست مي آيد.
1 – جيره اي يكدست و يكنواخت كه هر واحد آن حاوي همه نهاده هاي پرمصرف و ريز مغذي هاي كم مقدار مي باشد ، در اختيار پرنده قرار مي گيرد. به اين ترتيب ، رشد همسان و يكنواختي گله تضمين مي شود.
2 – دان بصورت فشرده و پخته به مصرف طيور مي رسد و از ريزش و اتلاف آن جلوگيري مي گردد.
3 – تغييرات شيميايي ناشي از تأثير حرارت و رطوبت و فشار منجر به افزايش قابليت هضم و جذب دان توسط طيور مي شود.
4 – باكتريها و قارچهاي بيماريزا در اثر حرارت تحت كنترل در طي پلت سازي از بين مي روند و اگر در همه مراحل اين روند ، اصول بهداشتي رعايت شود ، جيره اي عاري از آلودگي يا كمتر آلوده به مصرف پرنده خواهد رسيد.
5 – پرنده زمان كمتري را صرف تغذيه پلت مي كند و انرژي صرفه جويي شده از اين طريق ، در رشد و نمو پرنده به كار گرفته مي شود.
6 – همه عوامل فوق دست به دست هم داده و در نتيجه ضريب تبديل غذايي [7] كاهش مي يابد ؛ به عبارت ديگر با مصرف دان كمتر ، افزايش وزن مشخص حاصل مي گردد يا اينكه با مصرف مقدار مشخصي دان ، افزايش وزن بيشتري به دست مي آيد.
لازم به توضيح است كه ضريب تبديل غذايي يكي از شاخصه هاي ارزيابي مديريت گله مي باشد و به صورت كسري تعريف مي شود كه صورت آن مقدار دان مصرفي بر حسب واحد مشخص وزني و مخرج كسر ، ميزان افزايش وزن در مدت معين بر حسب همان واحد وزني مي باشد. بديهي است چون واحد سنجش صورت و مخرج كسر يكسان است ، اين كميت واحد ندارد و تنها به صورت يك عدد بيان مي شود. با توجه به تعاريف ياد شده ، هر چه ضريب تبديل غذايي ، عدد كوچكتري باشد ، مطلوبتر است. اين كميت به عوامل متعددي از قبيل نوع مديريت ، تغذيه ، شرايط سالن پرورش ، نژاد جوجه ، وضعيت بهداشتي گله و غير آنها بستگي دارد. مطالعات متعدد نشان داده اند كه در مورد دو گله طيور گوشتي با شرايط مديريتي و بهداشتي يكسان و جوجه هاي هم نژاد كه از انواع يكسان جيره ها در طول دوره پرورش تغذيه نموده اند ، گله اي كه از پلت استفاده نموده ، در مقايسه با گله اي كه دان آردي مصرف كرده ، ضريب تبديل پايين تر و در نتيجه افزايش وزن بالاتري در مدت مشابه داشته است.
همه مطالب پيش گفته ، نشان از ارجحيت پلت بر دان مش[8] يا آسياب شده دارد ولي اين مزايا در سالن هاي استاندارد با تهويه مطلوب ، مصداق مي يابد كه در آنها ، برنامه خاموشي با در نظر گرفتن نژاد جوجه گوشتي يكروزه به دقت اعمال گردد. با توجه به اينكه مرغداري صنعتي و متراكم ، مخصوصاً پرورش جوجه هاي گوشتي ، پرنده را در شرايط فشرده و مدت زمان كوتاه براي دستيابي به وزن بالا ، تحت فشار قرار مي دهد ، اين شرايط در صورت تغذيه طيور با دان آماده ، حساسيت و ظرافت بيشتري مي طلبد و طبعاً مخاطرات بيشتري به همراه خواهد داشت.
يكي از معضلاتي كه سالن هاي پرورش جوجه هاي گوشتي به ويژه در ماههاي سرد سال با آن مواجهند ، سندرم آب آوردگي شكم يا آسيت [9] مي باشد. اين مشكل در صورت تغذيه جوجه ها با دان آماده يا پلت تشديد مي گردد. آسيت يك سندرم بوده و علل متعددي در پيدايش آن دخيلند ولي علايم آن به شكل نارسايي قلبي ، افزايش خون وريدي ، تجمع مايع در كبد و نفوذ آن به حفره شكمي نمود مي يابند. در سالن هايي كه حرارت را با استفاده از مشعل تأمين مي كنند و پنجره ها را براي برقراري جريان هوا كمي باز مي گذارند و هواكش ها تكافوي تعويض هواي آلوده با هواي تميز و تازه را نمي نمايند و به عبارتي سالن داراي تهويه ناقص مي باشد ، تراكم گاز دي اكسيد كربن به ميزان هفتاد پي پي ام و بالاتر ، سبب ايجاد علايم فوق الذكر و پيدايش آسيت مي گردد. مدفوع شل ، بستر مرطوب و افزايش آمونياك در سالن نيز به همين شيوه ، گله را مستعد آسيت مي نمايد .
نظر به اينكه پلت خوراكي متراكم است و پرنده در استفاده از آن دچار پرخوري و رشد سريع مي شود و به تبع آن ، آب بيشتري مصرف مي نمايد ، توصيه شده است كه در شرايط ابتلا به سندرم آسيت ، مصرف پلت قطع شده و دان آسياب شده در اختيار گله گذاشته شود. هرچند علت پيدايش آسيت ، شكل تغذيه نيست و ريشه در آهنگ سريع رشد و نقص تهويه دارد ، اما براي كاستن اثرات سوء آن بايد از ادامه تغذيه گله با پلت خودداري كرد. به كارخانجات توليد خوراك دام و طيور نيز بايد اين آگاهي انتقال يابد كه بدون بررسي وضعيت تهويه سالن و شرايط مديريتي گله ، به همه مرغداري ها دان آماده نفروشند و شايسته است براي چنين سالن هايي دان مش يا آسياب شده با نسبت انرژي به پروتئين پايين تر تدارك ببينند ، چراكه بعد از ابتلاي گله به انواع بيماري هاي متابوليكي ، تشريح علت پيدايش بيماري و قانع نمودن مرغدار ، كاري شاق و شايد محال خواهد بود.
يكي ديگر از مشكلاتي كه در استفاده از دان آماده ، نمود بيشتري پيدا مي كند ، خودخوري يا كانيباليزم [10] است. اين معضل با توجه به تراكم چند هزار قطعه اي طيور در يك واحد پرورشي اهميت مضاعفي پيدا مي كند ، زيرا پرندگان ديگر با ديدن زخم خونين يك پرنده ، آنقدر به آن موضع نوك مي زنند تا پرنده بميرد و گاهي همه بخشهاي مأكول لاشه را مي خورند. در اين موارد ، همنوع خواري به سرعت در گله توسعه مي يابد و به شكل يك پديده لاينحل درمي آيد. گرچه خودخوري يا كانيباليزم علل متعدد ژنتيكي و محيطي دارد ، كمبود سديم و فيبر جيره در ظهور اين معضل ، نقش شاياني ايفا مي كنند. در تغذيه با پلت ، چون پرنده از نوك خود كمتر استفاده مي نمايد و با خوردن يك حبه ، كار چندين بار نوك زدن را انجام مي دهد ، در نتيجه منقار پرنده تيز مي ماند و از طرفي با اتمام دان در دانخوري ها ، طيور بنا به غريزه شروع به نوك زدن به پر و پاي همديگر مي كنند تا عادت نوك زدن آنها به نحوي ارضا شود. براي مقابله با اين مشكل ، چندين راهكار پيشنهاد شده كه اهم آنها به قرار زير است : 1 – اختصاص بيست تا سي درصد جيره به نهاده هاي فيبر دار نظير جو ، گندم ، يولاف و سبوس گندم ؛ به همين منظور در بعضي از مرغداري ها مقداري گندم كامل يا آسياب نشده با پلت مخلوط نموده و در اختيار پرنده قرار مي دهند. البته اين نهاده ها بعلت داشتن الياف و پلي ساكاريد هاي غير نشاسته اي [11] سبب افزايش ويسكوزيته يا گرانروي جيره مي شوند و جيره مدت بيشتري در دستگاه گوارش مي ماند و آب زيادتري جذب مي كند و در نتيجه مدفوع خروجي ، شل و آبكي خواهد بود. بنابراين در بكارگيري گندم ، جو و نظاير آنها در جيره بايد به اين موضوع نيز نظر داشت. 2 – استفاده از چراغهاي قرمز ؛ اين كار با ايجاد نور قرمز از حساسيت طيور به رنگ قرمز خون مي كاهد و باعث كاهش خودخوري مي گردد. 3 – رساندن مقدار نمك جيره به بالاتر از حد متعارف ؛ اين روش بسته به مقدار نمك جيره و آب مصرفي ، متغير است. گاهي براي كسب نتيجه سريعتر ، نمك را به آب آشاميدني مي افزايند و آن را به مدت يك شبانه روز و يا دوازده ساعت در اختيار طيور قرار مي دهند.
يكي ديگر از مشكلات رايج در گله هايي كه با پلت تغذيه مي شوند ، وقوع سندرم مرگ ناگهاني يا SDS [12] مي باشد كه مرغداران از آن با نام سكته ياد مي كنند. همه طيور در سنين متفاوت ، مستعد ابتلا به اين عارضه هستند اما معمولاً در جوجه خروسهاي با سن 4-3 هفته شايعتر است. جوجه هايي كه دقايقي پيش از مرگ ، رفتاري نظير ديگر طيور گله داشتند ، ناگهان بال بال مي زنند ، جيغ مي كشند و به پشت يا سينه مي افتند و مي ميرند. جوجه هاي تلف شده عموماً چاق هستند و چينه دان و سنگدان آنها انباشته از غذاست. طيوري كه قرباني اين بيماري مرگبار مي شوند ، وضعيت ظاهري مناسب و رشد خوبي دارند. يكي از يافته هاي معمول در كالبد گشايي لاشه هاي تلف شده از اين بيماري ، پرخوني و ادم دوطرفي ريه هاست و غالباً بعد از خارج كردن ريه ها از قفسه صدري ، مخلوطي از خون و سرم در ميان دنده ها روئيت مي گردد. با اين حال كالبد گشايي كمك چنداني به تشخيص نمي كند ، چراكه اين بيماري ، يافته اختصاصي كالبد شناسي ندارد.
چشمگيرترين علت اين ضايعه ، جيره نامتعادل است. جيره هايي كه در آنها نسبت انرژي به پروتئين به درستي رعايت نشده باشد و جيره هاي پرانرژي كه سبب تسريع رشد جوجه ها شوند ، وقوع اين بيماري را افزايش مي دهند. همچنين تراكم زياد جوجه ها در واحد پرورشي و تهويه ناقص ، به افزايش وقوع اين بيماري كمك مي كند. عامل مهم ديگر در پيدايش اين ضايعه ، نور است. شواهد متعدد نشان مي دهد كه نور زياد و طولاني مدت ، زمينه ساز وقوع اين بيماري مي باشد. شايد اين عامل بواسطه ايجاد پرخوري در جوجه ها آنها را به سوي سندرم مرگ ناگهاني سوق مي دهد.
براي كاهش تلفات ناشي از اين بيماري ، بهتر است از روشهاي پيشگيرانه مديريتي مانند محدوديت غذايي ، رقيق سازي جيره و اعمال برنامه صحيح خاموشي بهره گرفت. رعايت بعضي از نكات در تغذيه طيور نيز منتهي به كاهش وقوع اين سندرم مي شود. براي مثال جيره هايي كه بر پايه ذرت تنظيم شده باشند ، بعلت داشتن مقادير بالاي اسيدهاي چرب غيراشباع ، از وقوع اين سندرم مي كاهند. اين امر مي تواند مبين تأثير ميزان اسيدهاي چرب غيراشباع و خصوصاً اسيد لينولئيك در كاستن از اثرات اين بيماري باشد. اينكه برخي از دامپزشكان و كارشناسان تغذيه ، به گله مبتلا خوراندن ذرت خالص آسياب شده را به مدت چند روز توصيه مي كنند ، مي تواند بعلت محتواي غني اسيدهاي چرب غيراشباع ذرت باشد. همچنين دامپزشكان مجرب در برخورد با اين بيماري ، جاگشايي را به مرغدار توصيه مي نمايند. ناگفته پيداست كه منظور از اين اقدام ، كاستن تراكم گله و دستيابي به تهويه مطلوب واحد پرورشي ، در راستاي پيشگيري از سندرم مرگ ناگهاني مي باشد.
دان آماده بعلت تسريع رشد جوجه ها مي تواند به نوعي زمينه ساز اين بيماري باشد. چه بسا مصرف پلت ، نياز به تهويه و برخورداري از شرايط ايده آل بهداشتي را ايجاب نمايد كه در صورت عدم تأمين اين شرايط ، انواع بيماري هاي متابوليك ، زمينه بروز خواهند يافت و در اين حالت ، مرغدار افزايش تلفات را به تغذيه با پلت مربوط خواهد نمود ، بي آنكه خود را در ايجاد شرايط نادرست واحد پرورشي مقصر بداند.
براي كسب نتيجه مطلوب از پلت در تغذيه جوجه هاي گوشتي ، بايد به چند نكته كاربردي توجه داشت :
1- به منظور آماده نمودن ذائقه جوجه ها ، بهتر است دفعتاً اقدام به تغيير قطر پلت ننمود بلكه دو سه روز ، اين دو پلت با قطر متفاوت را با هم مخلوط كرد و در اختيار پرنده قرار داد. مثلاً بهتر است در مرحله تغيير دان آغازين به دان رشد ، اين دو نوع دان را به مدت چند روز به صورت مخلوط با همديگر در دانخوري ها ريخت.
2- اگر خودخوري يا كانيباليزم در حال ايجاد است ، توصيه مي شود گندم را به نسبت يكدهم با پلت مخلوط نمود ، براي مثال يكصد كيلوگرم گندم كامل يا آسياب نشده را با نهصد كيلوگرم پلت مخلوط نمود. اين كار به دليل فيبر نسبتاً بالاي گندم از شيوع كانيباليزم جلوگيري مي كند. البته اين روش بايد به شكل حساب شده بكار بسته شود ، چراكه مصرف زياد گندم سبب شلي مدفوع و خيسي بستر و مشكلات بعدي آن خواهد شد.
3- در فارم هايي كه به علت شرايط بد مديريتي يا وضعيت ضعيف تهويه و گرمادهي ، قادر به تغذيه طيور با پلت تا آخر دوره نيستند ، پيشنهاد مي شود با افزايش سن گله كه احتمال ابتلا به آسيت و سندرم مرگ ناگهاني بالا مي رود ، مثلاً از بيست و يك روزگي به بعد ، از دان مش يا آسياب شده استفاده نمايند. البته اين مقطع زماني ممكن است بسته به شرايط ، متغير باشد و به عنوان مثال سالن ديگري توانايي تغذيه گله با پلت را تا سن سي و پنج روزگي داشته باشد. با اين حال كارخانجات توليد خوراك دام و طيور نيز بايد اين قابليت و انعطاف را داشته باشند كه بر حسب شرايط فارم و بنا به سفارش مرغدار ، دان پلت و مش را براي يك فارم توليد نمايند.
4- براي كسب نتيجه ايده آل ، چه در تغذيه با دان پلت و چه دان مش ، بايد برنامه نوري ويژه نژاد جوجه گوشتي دقيقاً رعايت گردد ؛ در غير اين صورت ، حتي با برخورداري از دان سالم و جيره مناسب و شرايط بهداشتي مطلوب ، نتيجه دلخواه به دست نخواهد آمد و چه بسا جوجه ها به دليل برنامه نادرست روشنايي به وزن پيش بيني شده در موعد مقرر نرسند يا برعكس گرفتار پرخوري و رشد بي رويه و افسار گسيخته گرديده و به دليل ابتلا به سكته ، آسيت و انواع بيماري هاي متابوليك تلف شوند. بنابر اين رعايت دقيق برنامه نوري ، جزء جدايي ناپذير مديريت صحيح گله هاي طيور گوشتي است .
كوتاه سخن آنكه براي نيل به اهداف مطلوب توليد و صرفه بالاي اقتصادي ، بهتر است واحدهاي پرورشي را در رسيدن به معيارهاي اين صنعت ياري رساند ، سپس آنها را به استفاده از پلت ترغيب نمود. در غير اين صورت تغذيه گله با دان آماده ، مشكلات ناشي از نقص مديريتي سالن مرغداري را تشديد خواهد كرد و مرغداران را در استمرار استفاده از پلت براي طيور گوشتي ، سرخورده و پشيمان خواهد ساخت. در نهايت امر ، پيدايش چنين وضعيتي در دراز مدت ، نه به نفع مرغدار و نه به سود توليد كنندگان خوراك طيور خواهد بود.
ضرورت تأمين شرايط بهداشتي و رفاهي در سالن پرورش جوجه هاي گوشتي
دكتر سيدرضا ديباور
دانلود فایل
ضرورت تأمين شرايط بهداشتي و رفاهي در سالن پرورش جوجه هاي گوشتي
دكتر سيدرضا ديباور
( رئيس شبكه دامپزشكي شهرستان هشترود ، آذربايجان شرقي )
اولين گام در راه رسيدن به شرايط آرماني در پرورش طيور ، انتخاب مكان مناسب براي احداث مرغداري و رعايت برخي اصول در ساختمان آنست . هدف از رعايت چنين اصولي در احداث ساختمان مرغداري نيز، آن است كه شرايط بهداشتي و رفاهي براي طيور تأمين گردد. برخي از مهمترين اين شرايط به شرح ذيل ميباشد:
الف: مساحت و فضا؛ تعيين مساحت لازم براي پرندگان پرورشي، در بازدهي بهينه توليد، اهميت بسزايي دارد، زيرا تراكم بيش از حد طيور در واحد سطح موجب ميشود كه آنها از آب و دان و هوا و روشنايي به اندازه كافي بهره‌مند نشوند و در نتيجه عدم يكنواختي در گله بوجود بيايد و پرندگان ضعيف و كم جثه، سريعتر به بيماري مبتلا شوند و در صورت اشاعة بيماري در ميان پرندگان، به علت تراكم بالاي طيور، كنترل و مهار بيماري، مشكل و چه بسا ناممكن ميشود. از سوي ديگر، قرار دادن فضاي اضافي در اختيار پرندگان از نظر اقتصادي، مقرون به صرفه نيست و هزينه‌هاي ساختمان و مخارج جاري از قبيل سوخت و آب و برق به مقدار كمتري از وزن زنده، سرشكن شده و در نتيجة هزينة توليد افزايش پيدا ميكند.
مقدار فضايي كه در اختيار طيور پرورشي قرار ميگيرد، بستگي به آب و هواي منطقه، نوع ساختمان و عايق‌بندي آن، نوع سيستم پرورشي و تهويه سالن دارد. در كشور ما كه سيستم پرورشي بر روي بستر رواج دارد و تهويه سالنها ايده‌آل نيست، بهتر است كمي فضاي اضافي در اختيار طيور گذاشت. از اينرو توصيه ميشود در سنين يكروزگي تا شش هفتگي، 20 قطعه جوجه گوشتي در هر مترمربع و در سنين شش هفتگي تا آخر توليد، ده قطعه در هر مترمربع پرورش يابند.
در كشور ما سيستم باز كه در آن، تهويه متكي به جريان طبيعي هواست، براي پرورش طيور گوشتي رواج دارد. در اين نوع سالنهاي مرغداري، پنجره‌ها در دو ديوار طولي سالن و هواكشها در يكي از ديوارهاي عرضي سالن نصب ميشوند. در اينگونه سالنها، بهتر است عرض ساختمان در حدود 12 متر باشد و طول ساختمان، بسته به ظرفيت سالن، متغير است. مثلاً اگر ظرفيت سالن ده هزار قطعه باشد و بخواهيم در هر مترمربع از مساحت سالن، ده قطعه جوجه گوشتي پرورش دهيم، مساحت اين سالن يكهزار مترمربع خواهد بود. چنانچه عرض سالن 12 متر باشد، طول سالن نيز تقريباً 83 متر ميباشد. اما در شرايط ساختماني مرغداري‌هاي كشور ما، كه تهويه به طور كامل انجام نميشود و هواكشها قدرت مكش كافي ندارند و به تعداد لازم در ديوار عرضي سالن، تعبيه نمي‌شوند، بهتر است طول سالن از 65 متر تجاوز ننمايد، در اين صورت ميتوان عرض سالن را تا 15 متر افزايش داد ولي بهتر است عرض سالن، بيشتر از 15 متر نباشد زيرا در اين صورت جريان طبيعي هوا از راه پنجره‌ها، به سختي انجام ميشود. ارتفاع 5/2 متر براي ديوارها مناسب است و وجود سقف گنبدي يا شيرواني، فضاي بيشتري در داخل سالن بوجود مي‌آورد. در مناطق گرمسير ميتوان ارتفاع سقف را بالاتر از اين اندازه در نظر گرفت ولي به طور معمول، بهتر است در مورد سقف‌هاي شيرواني، شيب خيمه تا باشد و يك متر از شيرواني از لبة ديوارها به بيرون تجاوز كند تا هم آب برف و باران به داخل سالن نفوذ ننمايد و هم اينكه با ايجاد سايه‌بان بر روي پنجره‌ها، از تابش آفتاب سوزان تابستان به داخل سالن جلوگيري ميشود.
ساختن سالنهاي بزرگ و پرورش تعداد زيادي پرنده در يك واحد مرغداري، هر چند مقرون به صرفه اقتصادي است ولي چون در كشور ما، اصول مهندسي ساختمان مرغداري، به طور كامل رعايت نميشود و به بهداشت و قرنطينه و امنيت زيستي توجه كامل نمي‌گردد، پرورش تعداد زياد پرنده در يك سالن، اين خطر را دارد كه كنترل بيماري در گله طيور، كاري به مراتب دشوار ميشود. متخصصان صنعت مرغداري، پيشتر معتقد بودند كه ظرفيت 3000 تا 5000 قطعه براي سالنهاي معمولي كشور ما مناسب است، اما امروزه با افزايش سطح آگاهي مرغداران و رعايت بيشتر اصول بهداشتي و مديريتي، ساخت واحدهاي ده هزار قطعه‌اي توصيه ميگردد كه هم پرورش طيور گوشتي در واحد سطح، صرفه بيشتري داشته باشد و هم در صورت بروز بيماري، چه عفوني و چه متابوليك، كنترل و مهار بيماري ممكن باشد و تلفات تا حد امكان كاهش داده شود.
در كشورهاي پيشرفته‌اي كه صنعت مرغداري در آنها توسعه و تكامل يافته است، حتي يكصدهزار قطعه مرغ گوشتي در يك واحد پرورش و زير يك سقف نگهداري ميشوند. بديهي است چنين سالنهايي از نظر اصول مهندسي ساختمان، انتخاب مصالح، عايق كاري، تهويه مكانيكي و الكتريكي، مطابق با استاندارد ساخته ميشوند.
گاهي محدوديت فضاي سالن و به ويژه طول ساختمان مرغداري، به خاطر نصب دانخوريهاي اتوماتيك است. بايد قبل از احداث ساختمان مرغداري، در مورد طول زنجير دانخوري اتوماتيك تصميم گرفت. معمولاً در سالنهايي كه دانخوري اتوماتيك نصب ميشود، هاپر يا مخزن دان در وسط سالن تعبيه ميگردد.
همچنين بايد توجه داشت كه نگهداري تعداد زيادي پرنده در واحد سطح، خطر همنوع‌خواري يا كانيباليسم[1] و خوردن پر[2] را در بين طيور افزايش ميدهد. در مواقعي كه برخي بيماريها مانند آسيت يا آب آوردگي شكم و نيز عارضه همنوع‌خواري در ميان پرندگان شايع ميگردد، براي كاستن از تراكم و تبعات ناشي از آن، تعدادي از طيور را از سالن خارج ميكنند و به اصطلاح «جاگشايي» مينمايند تا مقدار اكسيژن و سطح به ازاي واحد وزن زنده افزايش پيدا كند.
با اين اوصاف، تأمين سطح و فضاي كافي و مناسب، يكي از مهمترين اهدافي است كه در تأسيس سالن مرغداري در نظر گرفته ميشود و شاخصه‌هاي ديگر، از جمله تهويه، حرارت و رطوبت نيز از مؤلفه مهم فضا و تراكم متأثر ميشوند.
ب ـ تهويه؛ با توجه به تراكم بالاي پرندگان در واحد پرورشي، تهويه اهميت بسزايي در بازده مطلوب توليد دارد. متابوليسم يا سوخت و ساز در بدن پرندگان، نسبت به جانوران ديگر، بيشتر است و به همين دليل، مقدار اكسيژن مورد نياز براي واحد وزن، نسبت به دامهاي ديگر، بالاتر ميباشد.
جدول 1ـ مقدار هواي مورد نياز در هر ساعت به ازاي واحد وزن در
انواع مختلف جانوران
انواع مختلف جانوران
|
نوع يا گونه جانور
|
ليتر هواي مورد نياز
براي هر كيلوگرم وزن
|
|
انسان
|
1/0
|
|
بز
|
2/0
|
|
خرگوش
|
4/0
|
|
ماكيان
|
5/0
|
|
خوكچه هندي
|
6/0
|
همانگونه كه از جدول بالا برمي‌آيد، در زمان معين و در واحد وزن، ماكيان پنج برابر بيشتر از انسان نياز به هوا و اكسيژن دارد. ميدانيم كه 21 درصد هواي آزاد از اكسيژن تشكيل شده است. برابر پژوهشي كه در دانشگاه اوترخت[3] كشور هلند انجام شده، يك مرغ تخمگذار نژاد هلندي[4] به وزن سه كيلوگرم، روزانه به 60 ليتر اكسيژن نياز دارد و در مدت 24 ساعت، 48 ليتر دي‌اكسيدكربن و 90 گرم آب دفع ميكند.
در سالنهاي مرغداري، در اثر واكنش باكتريها بر روي مدفوع طيور، گاز آمونياك توليد ميشود كه اين مقدار در سالنهايي كه بستر مرطوب دارند، بيشتر است. در سالنهايي كه رطوبت آنها بيشتر از هفتاد درصد باشد، مقدار آمونياك توليد شده، از حد مجاز فراتر ميرود و چنانچه تهويه سالن به طور كامل انجام نشود، تجمع گاز آمونياك موجب مسموميت و تلفات پرندگان ميشود. اگر آمونياك هواي سالن به 30 قسمت در ميليون (پي‌پي‌ام) برسد، سبب سوزش چشم انسان مي گردد و اگر اين مقدار به پنجاه پي پي ام برسد، موجب ريزش اشك ميشود. بنابراين توصيه شده است كه غلظت آمونياك در هواي مرغداري از 25 پي‌پي‌ام تجاوز ننمايد.
اكسيژني كه از ريه‌ها جذب خون ميشود، براي سوخت و ساز بدن بكار ميرود و در نتيجة فعل و انفعالات انجام شده دي‌اكسيدكربن و آب از بدن دفع ميگردد. آبي كه از بدن تبخير و دفع ميشود و گاز دي‌اكسيدكربن دفع شده، هواي سالن را براي پرندگان، غيرقابل تنفس مينمايد. همچنين تجمع بخار آب در هواي سالن، موجب افزايش رطوبت سالن و بستر ميشود و گاز آمونياك زيادتري توليد ميگردد و اين چرخه معيوب، همچنان ادامه پيدا ميكند. بنابراين بايستي با تهويه مناسب، از توليد و تجمع گازهاي مضر در سالن پيشگيري نمود.
از گازهاي زيانبار ديگر مرغداري، دي‌اكسيدكربن ميباشد كه اگر غلظت آن در هواي سالن به 5/1 درصد برسد، تنفس پرندگان، سريعتر و عميق‌تر خواهد شد و اگر غلظت آن بيشتر از 3 درصد باشد، تنگي نفس در طيور مشاهده ميگردد. بهتر است با انجام تهوية مناسب، غلظت اين گاز را كمتر از يك درصد نگه داشت.
با تهوية طبيعي يعني استفاده از پنجره‌ها و تهوية مكانيكي يعني نصب هواكش، هم ميتوان اكسيژن مورد نياز پرندگان را تأمين نمود و هم از تجمع گازهاي مضري مانند آمونياك، دي‌اكسيدكربن، متان و سولفيد هيدروژن در هواي سالن پيشگيري كرد.
هدف از تهويه نيز آن است كه اكسيژن لازم در اختيار پرندگان گذاشته شود، گازهاي زيان‌آور از محيط سالن خارج گردد، رطوبت بستر و فضاي مرغداري در حد مطلوب نگه داشته شود و بوي ناخوشايند ناشي از تخمير فضولات از سالن بيرون برود.
جدول 2ـ مقدار مجاز اكسيژن و مقدار كشنده گازهاي مضر در مرغداري
|
نوع گاز
|
ميزان كشنده
به درصد
|
ميزان مجاز
به پي‌پي‌ام
|
|
اكسيژن
|
كمتر از 6
|
ــ
|
|
دي‌اكسيدكربن
|
بيشتر از 30
|
10000
|
|
متان
|
بيشتر از 5
|
50000
|
|
سولفيد هيدروژن
|
بيشتر از 05/0
|
40
|
|
آمونياك
|
بيشتر از 05/0
|
25
|
تهويه مناسب در پيشگيري از بيماريهاي تنفسي مانند CRD يا بيماري كمپلكس تنفسي، نقش بسزايي دارد. طبق نتايج يك مطالعه كه مدتها پيش از ده آزمايشگاه تشخيص بيماريهاي طيور واقع در ايالات متحده بدست آمد، مشخص گرديد كه بزرگترين عامل تلفات در ميان طيور، بيماري CRD ميباشد و همانگونه كه ميدانيم تهويه ناقص، مهمترين عامل زمينه ساز اين بيماري است. طبق نتايج اين تحقيق، 17 درصد تلفات طيور مربوط به اين بيماري بوده است. گرچه در كشور ما، پژوهش جامعي در اين خصوص انجام نشده ولي با توجه به نقص تهويه در اغلب مرغداريها، ميتوان حدس زد كه علت نيمي از بيماريهاي كشنده طيور، به تهويه ناقص و غيراصولي سالنهاي پرورش طيور مربوط ميشود. البته بايد بيماريهاي متابوليك ديگر مانند آسيت يا آب آوردگي محوطه بطني را نيز به اين فهرست افزود و آنگاه به اهميت تهويه صحيح و اصولي در كاهش تلفات پرندگان و افزايش راندمان توليد پي برد.
اين نكته را نيز نبايد از نظر دور داشت كه تهويه درست موجب كاهش رطوبت سالن و بستر ميگردد و بيماريهاي ناشي از مرطوب بودن بستر، مانند اسهال شكلاتي پرندگان يا كوكسيديوزيس به اين طريق كنترل ميگردد. همچنين تهوية مناسب موجب تنظيم درجه حرارت سالن ميشود و از بيماريهايي كه زمينه‌ساز پيدايش آنها گرما يا سرماي مفرط هواست، پيشگيري ميگردد. با اين اوصاف و با در نظر داشتن طيف گسترده‌اي از بيماريها كه به وسيلة تهوية صحيح مهار ميشوند يا به واسطة تهوية ناقص به وجود مي‌آيند، ميتوان به جرأت ادعا نمود كه در مرغداري‌هاي گوشتي كشور ما، نيمي از تلفات طيور، به تهويه ناقص سالن مربوط ميشود.
طبق تحقيقات صورت گرفته بر روي ماكيان، به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن، 06/0 مترمكعب هوا در هر دقيقه لازم است. البته مقدار هواي لازم براي پرندگان نژادهاي پرخور و سنگين، كمي بيشتر از اين مقدار ميباشد. همچنين به ازاي بيست مترمربع از مساحت سالن يك مترمربع پنجره در نظر مي‌گيرند. پنجره‌ها بر روي ديوارهاي طولي سالن طوري قرار مي‌گيرند كه درست روبروي هم نباشند تا از ايجاد جريان شديد هوا يا كوران جلوگيري شود، از اينرو بهتر است در ديوار ضلع جنوبي ساختمان، پنجره‌ها را نزديك كف و در ديوار ضلع شمالي، پنجره‌ها را نزديك سقف تعبيه نمود. با اين كار، هم آفتاب بيشتري در طول روز به داخل سالن ميتابد و هم از جريان شديد هوا جلوگيري ميشود. جهت باز شدن پنجره‌ها نيز بايد رو به بالا باشد تا اينكه هواي وارد شده از پنجره‌ها، پس از برخورد به سقف سالن و گرم شدن، پايين برود و در اختيار پرندگان قرار بگيرد. در سالنهاي مرغداري رايج در ايران كه سيستم تهوية باز اجرا ميشود، با افزايش سن پرندگان، متابوليسم بدن آنها زيادتر شده و هواي مورد نياز براي تنفس و سوخت و ساز نيز افزايش پيدا ميكند. در اين صورت، از تهوية مصنوعي يا مكانيكي استفاده ميگردد. طبق محاسباتي كه تجربه و آزمايش، درستي آنها را ثابت نموده است، با تقسيم طول سالن به عرض آن، تعداد هواكشهاي مورد نياز بدست مي آيد و سپس با محاسبه مقدار هواي مورد نياز در سالن، ظرفيت هر هواكش مشخص ميگردد. به عنوان مثال، اگر طول سالن 65 متر و عرض آن 15 متر باشد، تقريباً چهار عدد هواكش براي اين سالن مورد نياز ميباشد. اگر ظرفيت اين سالن، ده هزار قطعه و وزن متوسط هر پرنده، دو كيلوگرم باشد، كل وزن زندة طيور سالن 20000 كيلوگرم خواهد بود. با توجه به اينكه به ازاي هر كيلوگرم وزن زنده ماكيان، 06/0 مترمكعب هوا در هر دقيقه لازم است، براي همه طيور سالن ياد شده 1200 مترمكعب هوا در هر دقيقه مورد نياز ميباشد. بنابراين براي چنين سالني، چهار عدد هواكش كه قدرت مكش هر يك 300 مترمكعب در دقيقه باشد، بايد نصب گردد.
توصيه ميشود كه در تهويه طبيعي، نسبت ورود هوا به خروج آن، كمتر از دو به يك نباشد و همچنين در تهويه مكانيكي نسبت ورود هوا به خروج آن، كمتر از سه به يك نباشد. همچنين رعايت اين نكته كه تعداد هواكشها از تقسيم طول سالن به عرض آن حاصل ميشود، سبب ميگردد كه حداكثر تعداد هواكشها در سالنهاي استانداردي كه نسبت طول به عرض آن، حتي به هشت ميرسد، زياد نباشد و با اين حساب، حداكثر هشت عدد هواكش در سالن تعبيه شود، زيرا هواكشهاي با قطر كم و سرعت زياد، معمولاً صداي بلندي دارند به ويژه در هنگام شروع به كار، غرش ترسناكي ايجاد ميكنند كه موجب ايجاد ترس و تنش در پرندگان ميگردد.
ج ـ حرارت؛ پرندگان، جانوراني خونگرم[5] هستند كه مي‌توانند دماي بدنشان را در محدودة معيني ثابت نگه دارند. دماي بدن طيور از 6/40 تا 7/41 درجه سانتيگراد متغير است. چون طيور بطور پيوسته فعاليت عضلاني و متابوليكي دارند و اين فعاليت‌ها توليد حرارت ميكنند، بنابراين بايد حرارت توليد شده در بدن با حرارت دفع شده از بدن، مساوي باشد، در غير ا ين صورت دماي بدن پرنده بالا ميرود. براي اينكه حرارت بدن دفع شود، بايد دماي محيط، اندكي كمتر از دماي بدن پرنده باشد. توانايي طيور در دفع حرارت بدن، بيشتر تحت تأثير دماي سطح پوست قرار دارد تا دماي داخلي بدن. وقتي دماي محيط كاهش پيدا ميكند، مويرگ‌هاي پوست منقبض شده، جريان خون در آنها كاهش يافته و در نتيجه، دفع حرارت از بدن، تقليل مي‌يابد. در حالي كه اگر حرارت محيط بالا برود، مويرگ‌هاي پوست منبسط ميشوند و جريان خون در آنها افزايش مي‌يابد و در نتيجه حرارت بدن، راحت‌تر دفع ميگردد. اگر دماي محيط، به قدري بالا برود كه حرارت بدن قادر به دفع از راه پوست نباشد، مكانيسم ديگري به نام « له‌له زدن»[6] فعال ميگردد كه طي آن هواي بيشتري در تماس با دستگاه تنفسي و ريه‌ها قرار ميگيرد و چون هواي وارده، رطوبت كمتري نسبت به رطوبت بدن دارد، رطوبت سطح مخاط تنفسي، تبخير شده و سبب ميگردد پرنده احساس خنكي نمايد. در شرايطي كه رطوبت سالن در حد متوسط باشد و دماي هوا از 29 درجه سانتيگراد بالاتر رود، پرنده براي دفع حرارت بدن، شروع به له‌له زدن ميكند. افزايش تعداد تنفس، با از دست دادن آب بدن همراه است و پرنده براي جبران آب دفع شده از بدن، آب بيشتري مي‌نوشد و به اين ترتيب، باز هم با تبخير آب مخاط تنفسي، پرنده احساس خنكي مينمايد.
وقتي با افزايش دماي محيط، درجه حرارت بدن پرنده بالا ميرود، مصرف غذا كاهش پيدا ميكند تا حرارت حاصل از سوخت و ساز مواد غذايي نيز كمتر شود و به اين ترتيب در دماي بالاي محيط و با كاهش مصرف غذا، رشد و توليد پرنده، كاهش پيدا ميكند. همچنين در دماي بالا و در شرايط استرس گرمايي كه اخذ غذا پايين مي‌آيد، سهم چربي جيره را بايد افزايش داد تا از اين طريق، انرژي بيشتري در واحد وزن جيره تأمين گردد و كاهش اشتها، آسيب كمتري به رشد و توليد پرنده وارد نمايد.
در آب و هواي گرم، تحرك پرنده نيز كاهش مي‌يابد تا فعاليت عضلاني و خوردن غذا، منجر به توليد حرارت بيشتر نشود. براي همين، در هواي گرم، پرندگان در سطح سالن، فعاليت كمتري دارند و معمولاً مي‌نشينند.
دماي مناسب براي جوجه‌هاي يكروزه در حدود 32 تا 35 درجه سانتيگراد است و به مرور كه پرها رشد ميكنند، ميتوان هر هفتهc ْ3 از دماي سالن كم كرد تا درجه حرارت محيط به دامنه 13 تا 16 درجه سانتيگراد برسد. به تدريج كه سن پرندگان بالا ميرود، دماي مطلوب محيط براي نگهداري آنها كاهش مي‌يابد، به طوري كه بهترين دما براي مرغان تخمگذار در حال توليد، حدوداً 12 تا 13 درجه سانتيگراد ميباشد. همچنين شبها كه فعاليت پرندگان كاهش مي‌يابد،نياز به دماي بالاي محيط دارند ولي روزها كه تحرك و اخذ غذا بيشتر است، به حرارت محيطي كمتري احتياج دارند. از اينرو توصيه ميشود كه دماي سالن پرورش طيور گوشتي بالغ، شبها در حدود c ْ17 و روزها c ْ15 نگه داشته شود.
جدول 3ـ دماي مناسب سالن براي جوجه‌هاي گوشتي در سنين مختلف
|
سن پرنده
به هفته
|
دماي مناسب سالن به
درجه سانتيگراد
|
|
1
|
35-32
|
|
2
|
30
|
|
3
|
26
|
|
4
|
23
|
|
5
|
20
|
|
6 و بعد
|
16-13
|
در برخي مرغداري‌هاي گوشتي كشور ما، جوجه‌هاي يك روزه را زير يك منبع حرارتي به نام « مادر مصنوعي» گرد هم مي‌آورند و آب و دان را در خارج از محوطة گرمايشي مادر مصنوعي قرار ميدهند. جوجه‌هايي كه براي گرم كردن خود، زير مادر مصنوعي جمع ميشوند، نمي‌توانند به آب و دان دسترسي داشته باشند و چه‌بسا به همين علت مي‌ميرند. در يك مطالعه كه در بخش طيور دانشگاه كمبريج انگلستان انجام شد، نشان داده شد كه در گلة جوجه‌هاي يك روزة گوشتي، علت اصلي مرگ و مير در چند روز اول، محروميت از آب و غذا بوده است. اين نتيجه هم در سيستم پرورش قفس و هم بستر، صادق ميباشد. بنابراين تأمين حرارت مناسب به همراه آب و دان كافي، اولويت اصلي در مورد جوجه‌هاي يك روزه گوشتي است. بر اين اساس، جوجه‌هايي رشد اوليه خوبي خواهند داشت كه فضاي گرم وسيعتري در اختيار داشته باشند، تا بدون واهمة سرما، در جستجوي آب و دان، آزادانه گردش كنند. امروزه نوعي مادر مصنوعي تابشي، وجود دارد كه اين امكان را براي جوجه‌هاي يك روزه فراهم ميكند كه در دامنه گرم وسيعتري به سراغ آب و غذا بروند. از سوي ديگر، آب و دان بايد در ظرف‌هاي متعدد و به تعداد كافي و در فواصل مناسب، در دسترس جوجه‌ها باشد.
در روش قديمي گرمايش سالن براي جوجه‌هاي يك روزه، مادرهاي مصنوعي را در ارتفاع يك متري از كف سالن نصب مي‌كردند تا گرماي نسبتاً يكنواختي در سراسر سالن ايجاد شود. در روش جديد گرمايش، هدف، گرم كردن فضاي بيشتري از سالن و كاستن از سرعت جريان هوا ميباشد. براي اين منظور، از نوع جديد مادر مصنوعي تابشي استفاده ميشود كه دماي آن با ترموستات قابل كنترل بوده و تنظيم ارتفاع آن، سبب راحتي استفاده ميگردد. از اين نوع منبع حرارتي تابشي ميتوان براي بقية دورة پرورشي نيز استفاده كرد ولي در مرغداري‌هاي كشور ما، استفاده از هيتر گازي يا چهارشاخه نفتي يا گازوئيلي رايجتر است كه متأسفانه چهارشاخه با سوختن ناقص و توليد گاز منوكسيدكربن و كاهش اكسيژن هواي تنفسي در سالن، مشكلات عديده‌اي به وجود مي‌آورد. همچنين با خشك كردن هوا و كاستن رطوبت، سبب كژكاري‌ها و اختلالات گوناگون ميشود و زمينه را براي خودخوري و كانيباليسم فراهم ميكند و چه بسا كارشناس ناآگاه را به تشخيص نادرست علت اين پديده، از قبيل كمبود متيونين و پروتئين جيره سوق ميدهد يا اينكه به غلط، دان را در مظان كمبود نمك يا فيبر قرار ميدهد و حال آن كه ريشة اصلي همنوع‌خواري در سطح گله، همانا خشكي هوا يا كمبود رطوبت است كه از چهار شاخة نفتي يا گازوئيلي ناشي ميشود. با وجود اين، دميدن هواي گرم در سالن، به دليل سادگي تجهيزات و راحتي كاربرد و هزينة نسبتاً كم، روش رايج براي گرمايش سالن در طول دوره پرورش جوجه‌هاي گوشتي به شمار ميرود.
بايد توجه داشت كه در كنار هدف اصلي از گرمايش سالن كه بالا بردن دماست، رطوبت از حد مطلوب پايين‌تر نرود. همچنين بايد دقت نمود كه هرگونه تغيير دما، تدريجي باشد تا گله بتواند با آن مطابقت پيدا كند و به دماي جديد، به اصطلاح « آداپته[7]» شود. اگر تهويه سالن، ايده‌آل باشد، با رساندن دماي سالن به دامنة 16-13 درجه سانتيگراد، بهترين راندمان توليد براي طيور گوشتي در سنين سه تا نه هفتگي بدست مي‌آيد.
د ـ رطوبت؛ كنترل رطوبت در سالنهاي پرورش جوجه‌هاي گوشتي، اهميت شاياني در رشد، سلامت و بازده توليد پرندگان دارد. اگر رطوبت از حد معمول كمتر باشد، گردوغبار توليد شده سبب ايجاد بيماريهاي تنفسي و سهولت انتشار بيماريهاي عفوني ديگر در سالن ميگردد. اگر رطوبت هواي سالن، از حد معمول فراتر باشد و به تبع آن، رطوبت بستر نيز زياد باشد، بيماريهاي ميكروبي و انگلي راحت‌تر انتشار مي‌يابند زيرا عوامل اين بيماريها در رطوبت بالا، بهتر رشد ميكنند؛ سرايت كوكسيديوز يا اسهال شكلاتي در بستر مرطوب، نمونه بارزي از اين شرايط است.
رطوبت سالن از دو راه حاصل ميشود، يكي رطوبت مدفوع و ديگري رطوبت هواي تنفسي. تنها راه كاستن از رطوبت هوا و به دنبال آن، كاستن از رطوبت بستر، افزايش سرعت و ميزان تهويه است. علاوه بر تهويه بايد بستر را طوري مديريت كرد تا رطوبت آن، بالا نرود و اين كار به روش صحيح تغذيه طيور و ممانعت از نوشيدن آب زياد و كاستن از رطوبت مدفوع برمي‌گردد. مدفوع تازه 80ـ70 درصد رطوبت دارد. ميدانيم كه طيور پرورشي در شرايط عادي، به ازاي هر واحد وزني دان مصرفي، دو واحد وزني آب مي‌خورند و 65 ـ60 درصد از اين آب، به شكل رطوبت مدفوع، از بدن خارج ميشود. با اين حساب، اگر پرنده‌اي يكصدگرم دان بخورد و دويست گرم آب بنوشد، در دماي c ْ21، تقريباً 130ـ120 گرم آب، از مدفوع آن پرنده در آن مدت معين دفع ميشود.
در زمستان افزايش ميزان و سرعت تهويه، به منظور كاستن از رطوبت هوا، مشكل است، چون اين امر مستلزم باز كردن پنجره‌ها و افزايش سرعت هواكش‌هاست و اين كار، خطر سرما خوردگي پرندگان را به همراه دارد. از سوي ديگر در زمستان، هواي بيرون كه وارد سالن ميگردد ، رطوبت بالايي دارد و كمك چنداني به كاهش رطوبت هواي سالن نمي‌كند. تنها كار مناسب در زمستان، اين است كه براي كم كردن رطوبت هواي سالن، علاوه بر افزايش تهويه، حرارت را نيز بالا برد تا بدين طريق و با گرم شدن هوا و افزايش تبخير، رطوبت سالن كاهش يابد. در زمستان، رطوبت 75 درصد براي هواي سالن مناسب است. مهمترين عواملي كه موجب افزايش رطوبت ميشوند، از اين قرار ميباشند: 1ـ مصرف آب، بالا باشد كه اين امر مي‌تواند علل گوناگوني داشته باشد، از جمله: پايين بودن انرژي جيره و مصرف زياد دان، مصرف دان به صورت پلت، زياد بودن نمك جيره و گرماي هوا. 2ـ رطوبت نسبي هواي سالن بالا باشد كه خود، ناشي از سرما يا افزايش رطوبت بستر به دلايل ذكر شده در بند قبلي است. 3ـ آب آشاميدني، آلودگي ميكروبي داشته باشد كه اين امر سبب اسهال و دفع آب زياد از راه مدفوع و افزايش رطوبت بستر ميگردد. 4ـ طيور در قفس نگهداري شوند كه شايد به دليل دسترسي دائمي به دان و آب، آب بيشتري مصرف كرده و از راه مدفوع دفع ميكنند و همين كار، موجب افزايش رطوبت هواي سالن ميشود.
همانطور كه رطوبت زياده از حدّ هواي سالن و بستر، موجب بروز مشكلاتي ميگردد كه پيشتر برشمرديم، كمبود رطوبت هواي مرغداري نيز، نامطلوب است. جرم‌هاي عفوني در هواي خشك و غبارآلود، مدت طولاني‌تري معلق مي‌مانند. همچنين تحرك پرندگان بر روي بستر خشك، موجب ايجاد گرد و غبار شده و مشكلات تنفسي به وجود مي‌آورد. در مورد طيوري كه دچار اختلالات تنفسي عفوني هستند، رطوبت زير 50 درصد، سبب تشديد عفونت و سرايت بيماري در گله ميشود.
براي بالا بردن رطوبت هواي سالن، روش رايج، پاشيدن قطرات ريز آب در هواست. براي اين منظور، از دستگاههايي به نام مه‌پاش استفاده ميشود. در مناطق گرمسير كه تابستان‌ها، دماي هوا بالا ميرود و هواي سالن خشك ميشود، استفاده از مه‌پاش براي مرطوب كردن هوا، ضروري است.
ه ـ نور؛ اجراي برنامة صحيح نوردهي، منجر به عدم ايجاد تنش در پرندگان شده و دريافت خوراك را توسط آنها افزايش ميدهد. در احداث سالن مرغداري، اين نكته مدنظر قرار ميگيرد كه سالن، حداكثر نورگيري را داشته باشد و براي همين منظور، ساختمان‌هاي مرغداري رو به جنوب يا شرق احداث ميگردند. بهتر است در ضلع جنوبي، پنجره‌ها نزديك كف سالن تعبيه شوند تا اشعه خورشيد به همه كف سالن بتابد و پنجره‌هاي ديوار شمالي، نزديك سقف ساخته شوند تا از ايجاد جريان شديد هوا جلوگيري گردد.
براي دستيابي به حداكثر توليد، علاوه بر نورخورشيد، از نور مصنوعي نيز در اوقات تاريك استفاده ميشود. گرچه مزاياي استفاده از نور قرمز در بالا بردن توليد و پيشگيري از كانيباليسم، به اثبات رسيده است ولي در اغلب مرغداري‌هاي كشور ما، استفاده از نور سفيد رواج دارد. نحوه توزيع لامپ‌ها بايد طوري باشد كه به ازاي هر 37/0 مترمربع از كف سالن، ده لوكس نور بتابد و اين مقدار روشنايي با يك وات تأمين ميگردد؛ بطور مثال، يك لامپ 100 واتي براي تأمين روشنايي مناسب 37 مترمربع كفايت ميكند. فاصلة بين لامپ‌ها بايد 5/1 برابر ارتفاع نصب لامپ‌ها باشد، مثلاً اگر لامپ‌ها در ارتفاع دو متري از كف سالن نصب شده‌اند، بهتر است فاصلة لامپ‌ها از يكديگر سه متر باشد. براي پخش بهتر نور در سالن، بهتر است فاصلة لامپ از ديوار نصف فاصلة لامپ‌ها از يكديگر باشد. براي كسب نتيجة ايده‌آل، بهتر است از لامپهاي 60 واتي استفاده نمود، زيرا در صورت استفاده از لامپهاي قوي‌تر و پرنورتر، يكنواختي پخش نور كمتر و هزينة برق، بالا خواهد بود.
متأسفانه مرغداران ما، به روشنايي مصنوعي سالن، اهميت چنداني نمي‌دهند و چه بسا مشاهده ميشود كه ارتفاع لامپ‌ها از سطح زمين و فاصلة آنها از همديگر و قدرت روشنايي آنها، منطبق با اصول صحيح نيست و يا بعضي از لامپ‌ها سوخته‌اند و روشن نيستند يا لامپ‌ها كثيف و پوشيده از لكه و گرد و غبار هستند و روشنايي كافي ندارند. در چنين سالنهايي نبايد انتظار رشد و بازدهي بهينه از گله داشت. معمولاً برنامه نوردهي گله‌هاي گوشتي در كشور ما به اين ترتيب است كه از روز اول تا پايان هفته سوم، 24 ساعت روشنايي اعمال ميكنند و كمي مانده به تاريكي هوا، چراغهاي داخل سالن را روشن نموده و تا روشن شدن كامل هوا، آنها را خاموش نمي‌نمايند. از هفتة سوم به بعد، هر روز نيم ساعت به مدت خاموشي مي‌افزايند تا در مدت يك هفته، مدت خاموشي در هر شبانه‌روز به چهار ساعت برسد. البته بهتر است مدت اين خاموشي به دو قسمت تقسيم شود و دو ساعت بعد از غروب آفتاب و دو ساعت پيش از طلوع خورشيد، برنامة خاموشي اعمال گردد. خاموشي چهار ساعته تا پايان هفتة پنجم ادامه پيدا ميكند و سپس هر روز، نيم ساعت از مدت خاموشي كاسته ميشود تا مدت خاموشي به يك ساعت در شبانه‌روز برسد و اين مدت خاموشي تا پايان دورة پرورشي ادامه مي‌يابد. در مورد نژاد راس، اين برنامه مناسب است ولي در نژادهاي پرخور مانند كاب، بهتر است علاوه بر تغيير جيره، ساعات خاموشي را نيز افزايش داد و مثلاً در فاصلة هفته‌هاي سوم تا پنجم به شش ساعت در شبانه‌روز رساند. اگر عارضه خودخوري يا كانيباليسم در گله شايع شود، بايد از طول مدت روشنايي كم كرد و نيز از نور قرمز براي روشن كردن سالن استفاده نمود تا پرندگان قادر به ديدن خون زخم‌هاي حاصل از كانيباليسم بر روي طيور زخمي نباشند و به اين طريق، به نوك زدن بيشتر محل زخم‌ها، تحريك نشوند.
همچنين ثابت شده است كه بينايي طيور در نور آبي به شدت كاهش مي‌يابد، به همين جهت، هنگام گرفتن طيور براي فرستادن آنها به كشتارگاه، كه عموماًً شبها انجام ميشود، از نور آبي براي روشنايي سالن استفاده مينمايند تا پرندگان قدرت ديد ضعيفي داشته باشند و گرفتن آنها به آساني انجام شود.
هر چند امروزه با افزودن ويتامين‌ها از جمله ويتامين D به جيره طيور، از ابتلاي پرندگان به كمبود اين ويتامين‌ها جلوگيري ميشود ولي استفاده طيور از اشعه فرابنفش خورشيد، سبب تبديل پيش‌سازهاي اين ويتامين در چربيهاي زيرپوست، به ويتامين D ميگردد، البته براي انجام اين كار، ضرورت دارد كه نورخورشيد، اشعه فرابنفش خود را حفظ كرده باشد. چون عبور آفتاب از شيشه، موجب ميشود كه اشعه فرابنفش جذب شيشه شده و به سالن نرسد، در برخي مرغداريها به جاي شيشه، از صفحات طلق يا نايلون بر روي پنجره‌ها استفاده ميگردد. همچنين بهتر است با قرار دادن سايه‌بان بر روي پنجره‌هاي ديوار جنوبي، از تابش آفتاب سوزان تابستان به داخل سالن جلوگيري نمود.
مطالب اين گفتار، كه تا حدّ امكان به زباني ساده بيان شد، كليد فهم بسياري از سوالاتي است كه به ذهن برخي مرغداران و كارشناسان اين صنعت خطور ميكند. رعايت اصول ذكر شده در اين قسمت، سنگ بناي آغاز و ادامة يك فعاليت موفق در زمينه پرورش جوجه‌هاي گوشتي است.
فهرست منابع:
1ـ بهداشت و مديريت طيور؛ نوشته ديويد ساينزبري؛ ترجمه دكتر محمدحسن بزرگمهري فرد، دكتر حسين حسيني و دكتر ريما مرشدي؛ انتشارات پريور؛ تبريز؛ چاپ اول 1384
2ـ راهنماي كامل پرورش طيور؛ تأليف مك او. نورث و دونالد دي. بل؛ مترجمان دكتر محسن فرخوي، مهندس تقي خليقي سيگارودي و دكتر فريدون نيك نفس؛ انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي بنياد شهيد انقلاب اسلامي؛ تهران 1371
3ـ مباني علمي و عملي تغذيه دام و طيور؛ نوشته دكتر سيدرضا ديباور؛ انتشارات پريور؛ تبريز؛ چاپ اول 1389.
انتخاب صحيح مكان مرغداري گوشتي
دانلود فایل
انتخاب صحيح مكان مرغداري گوشتي
و نكات مهم در احداث ساختمان آن
دكتر سيدرضا ديباور
( رئيس شبكه دامپزشكي شهرستان هشترود ، آذربايجان شرقي )
انتخاب مكان مناسب براي احداث مرغداري، زيربناي رعايت اصول مديريتي و بهداشتي در يك واحد پرورشي ميباشد ، چراكه اگر مكان يابي مرغداري به درستي انجام نشود ، نوردهي مناسب و تهويه صحيح و مهار عوامل بيماريزاي محيطي، مقدور نخواهد بود . از سوي ديگر، بخش بزرگي از هزينه هاي ثابت يك مرغداري، مربوط به ساختمان آن است و ساختمان واحد پرورشي، پس از احداث ، چه بسا به مدت دهها سال مورد استفاده قرار ميگيرد و براي همين، اگر در انتخاب محل، دقت كافي به عمل نيايد، آثار زيانبار اين بي دقتي، سالهاي سال ، گريبانگير مرغدار و پرورش دهنده خواهد شد. در اين زمينه بايستي شرايط جغرافيايي و آب و هوايي، روش و طريقه پرورش و مصالح و امكانات موجود، مد نظر قرار گيرد . دانستن جهت وزش بادهاي موسمي و دائمي ، حداقل و حداكثر دما در زمستان و تابستان و توجه به جهات چهارگانه جغرافيايي ، در تصميم گيري درست براي احداث مرغداري ، نقش مهم و مؤثري دارند.
اگر مرغداري در جايي ساخته ميشود كه ميانگين سالانه دما در آن ، بالاست و به عبارت ديگر ، منطقه اي گرمسير است ، بايد مصالح و تيپ ساختمان براي مهار گرما انتخاب شود و اگر جايي كه مرغداري در آن احداث ميگردد ، منطقه اي سردسير است ، بايستي منظور اصلي معماري ساختمان مرغداري ، مهار سرما باشد و براي گرم نگه داشتن مرغداري ، تدابير لازم اتخاذ گردد .
بايد طول سالن هاي مرغداري ، عمود بر جهت بادهاي موسمي بنا شود ، در اين صورت ، باد بر پشت ساختمان ميخورد و تهويه سالن در تابستان ، آسانتر انجام مي شود . عدم رعايت اين نكته ، سبب ميشود كه تهويه بخوبي صورت نگيرد و وزش بادهاي موسمي سبب انتقال عوامل بيماريزا از يك مرغداري به مرغداري ديگر شود و علاوه بر آن ، بوي نامطبوع واحد پرورشي بسوي منطقه مسكوني سوق داده شود و موجب سلب آسايش اهالي اطراف مرغداري و بروز مشكلات بهداشتي براي آنها گردد .
زمين محل احداث مرغداري نبايد پست و رطوبت گير باشد و همچنين از انتخاب دره و مكان هاي سيل گير بايستي اجتناب نمود . اگر آب و هواي منطقه زياد گرم نباشد ، بهتر است محوطه مرغداري بدون درخت باشد ، زيرا در اينصورت باد بهتر ميوزد و تهويه طبيعي به نحو كامل انجام ميشود . در مناطق گرمسير و بادگير ، ميتوان زمين درختكاري شده را براي ساخت مرغداري برگزيد كه در اينصورت ، بايد درختان بلند و در ضلع جنوبي ساختمان قرار گرفته باشند و شاخ و برگ بخشهاي پاييني درختان ، كوتاه شود تا جلوي پنجره ها را نگيرند و مانع تهويه و نوردهي طبيعي نگردند .
بهتر است مرغداري در موقعيتي بنا شود كه دسترسي به جاده آسان باشد و آوردن جوجه يكروزه ، دان و دارو و همچنين حمل مرغ به كشتارگاه و آمد و شد كاركنان به مرغداري به راحتي صورت پذيرد . از طرفي ، نزديكي زياد مرغداري به منطقه مسكوني و جاده هاي پر رفت و آمد نيز درست نيست ، زيرا ارزش مكاني زمين در چنين مناطقي زياد است و هزينه هاي اوليه ساخت مرغداري را افزايش مي دهد و نيز توسعه آتي شهر يا جاده براي كار مرغداري ايجاد مزاحمت مي كند و از همه مهمتر اينكه موجب وارد آمدن تنش به طيور مي گردد و احتمال شيوع بيماري را بواسطه تردد زياد ، افزايش مي دهد .
نكته مهم ديگر در انتخاب مكان مناسب براي مرغداري ، رعايت فاصله مناسب از مرغداري مجاور ميباشد . به منظور پيشگيري از انتقال برخي عوامل بيماريزا ، به خصوص آنها كه از طريق هوا انتقال پيدا مي كنند ، بايد فاصله دو مرغداري ، حداقل پانصد متر باشد . همچنين بهتر است مرغداري گوشتي و تخمگذار ، فاصله بيشتري داشته باشند ، چون بعضي از عوامل بيماريزا از مرغهاي تخمگذار به گوشتي منتقل ميشوند . براي اينكه نور كافي به داخل سالن ها برسد و عوامل بيماريزا از يك سالن به ديگري انتقال نيابد ، توصيه شده است كه حداقل فاصله دو سالن در يك مرغداري ، 250 متر منظور شود .
مساحت يك سالن نيز بستگي به تعداد جوجه ها دارد . معمولاً براي هر ده قطعه جوجه گوشتي ، يك متر مربع در نظر مي گيرند ، به اين ترتيب ، يك سالن ده هزار قطعه اي ، مساحتي در حدود يكهزار متر مربع دارد . همچنين تراكم جوجه ها در واحد سطح ، بستگي به سن آنها دارد . توصيه شده است كه بيست جوجه يكروزه تا شش هفته در يك متر مربع نگهداري شوند و در سن بالاتر از شش هفتگي ، ده جوجه در يك متر مربع پرورش يابند . البته در شرايط خاص ، مانند بيماري ، دماي بالا و نقص تهويه ، تراكم جوجه ها در واحد سطح را كاهش ميدهند و به اصطلاح ، جاگشايي مي نمايند .
به جرأت ميتوان گفت پرورش طيور ، متراكم ترين نوع پرورش دامهاي اهلي ميباشد و به همين جهت ، مسائل مربوط به رفاه و آسايش طيور و نكات مديريتي و بهداشتي بايستي در ساختمان مرغداري مد نظر قرار بگيرد . بر اساس قوانين حمايت از حقوق حيوانات كه تصميمات اتحاديه اروپايي را تحت تأثير قرار ميدهد ، پيش بيني ميشود كه نگهداري طيور در قفس ، در آينده نزديك ، ممنوع اعلام گردد . البته در كشور ما از سيستم تمام پر ـ تمام خالي براي پرورش جوجه هاي گوشتي استفاده ميشود و فارغ از مسائل حمايت از حقوق جانوران ، بدليل آساني و كم هزينه بودن نگهداري طيور بر روي بستر ، سالهاست كه استفاده از قفس براي پرورش طيور گوشتي اجرا نميشود .
در سيستم تمام پر ـ تمام خالي ، جوجه هاي يكروزه همزمان به سالن مرغداري آورده ميشوند و در پايان دوره پرورش ، طيور گوشتي آماده كشتار ، در حداقل زمان ممكن ، از مرغداري خارج كرده ميشوند . پس از تخليه سالن ، بستر و كود آن برداشته ميشود و سالن ضدعفوني مي گردد و براي مدتي خالي ميماند تا دوباره جوجه ريزي صورت بگيرد . سيستم تمام پر – تمام خالي محاسني دارد كه بعضي از آنها بدين قرار ميباشد :
1- تخليه همزمان پرندگان از سالن و بدنبال آن ، ضدعفوني جايگاه ، عامل مهمي در حذف اكثر عوامل بيماريزا بشمار ميرود . هرچه امكان تخليه سالن به دفعات بيشتري در طول سال وجود داشته باشد ، احتمال شيوع بيماري هاي عفوني ، كمتر خواهد بود .
2- وقتي سالن از پرنده خالي ميشود ، امكان جمع آوري كود و بستر نيز بوجود مي آيد و تميز كردن سالن ، شعله افكني آن و ضدعفوني مرغداري و تجهيزات آن ميسر مي گردد و در اينصورت ، انواع باكتري ، ويروس ، قارچ و انگل ، با بكارگيري مواد ضدعفوني كننده مؤثر و روش درست ضدعفوني ، از ميان ميروند .
3- نگهداري پرندگان همسن به سبب وضعيت ايمني يكنواختي كه دارند ، موجب موفقيت برنامه هاي واكسيناسيون و درمان ميشود و رعايت موارد بهداشتي ، مديريتي و تغذيه پرندگان ، راحت تر صورت مي پذيرد . در سالن هايي كه پرندگاني با سنين مختلف ، مخلوط ميشوند ، كارايي برنامه هاي درماني و مايه كوبي ، چندان رضايت بخش نيست ، زيرا اجراي صحيح برنامه هاي پيشگيرانه و درماني در فارم هاي چندسني دشوار است و برخي پرندگان به اين برنامه ها پاسخ مناسب نمي دهند يا اينكه در زمان هاي نامناسب درمان ميشوند . مخلص كلام اينكه همسني طيور يك واحد پرورشي ، كار درمان و واكسيناسيون را تسهيل مي نمايد .
4- ورود و خروج تقريباً همزمان پرندگان به سالن ، سبب ايراد استرس كمتري به طيور ميشود ، تا اينكه پرندگان به دفعات و بطور مكرر وارد و خارج شوند كه در اينصورت و در هر بار ورود و خروج پرندگان ، به آنها تنش وارد ميشود . بنابراين مزيت مهم سيستم تمام پر ـ تمام خالي اينست كه در يك آن ، جوجه ريزي انجام ميشود و طيور به فاصله كمي ، از سالن خارج ميشوند و اين امر ، كمترين تنش را براي طيور در پي دارد .
5- خالي نگه داشتن سالن در بين دو دوره پرورشي ، از نظر بهداشتي بسيار مفيد است و موجب از ميان رفتن بسياري از عوامل بيماريزا مي گردد . همچنين در فرصت بدست آمده ، ضدعفوني سالن و تجهيزات مرغداري و فروش كود و تميز كردن بستر امكان پذير مي گردد . علاوه بر آن ، مرغدار و كاركنان واحد پرورشي ، اجازه استراحت ذهني و بدني پيدا ميكنند و خود را براي دوره بعدي آماده مي نمايند .
6- پرورش متراكم طيور ، امكان تكثير مگس ها ، موش ها و جانوران موذي را در سالن فراهم مي آورد و كود و بستر مرغداري و مواد آلي موجود در آنها ، زمينه مناسبي براي رشد و تكثير اين جانوران ميشود . تخليه همزمان پرندگان و خالي كردن بستر و كود سالن ، مبارزه با جانوران موذي را مقدور و امكان پذير ميسازد و از انتشار بي رويه بوي نامطبوع كود به اطراف مرغداري جلوگيري مي نمايد .
وجود مزاياي فوق ، سبب رواج سيستم تمام پر ـ تمام خالي براي پرورش طيور گوشتي شده و اغلب مرغداران كشور ما از اين روش استفاده ميكنند . به همين جهت ، نكات مربوط به انتخاب محل و ساختمان مرغداري گوشتي كه در پي مي آيد ، براي تأمين اهداف سيستم تمام پر ـ تمام خالي و پرورش روي بستر تنظيم شده است .
1-وي‍‍‍ژگي هاي خاك و موقعيت زمين ؛ توصيه شده است كه زمين مرغداري ، مسطح و كمي شيبدار باشد ، زيرا در چنين زميني ، نسبت به زمين مرتفع يا پست ، زهكشي بهتر انجام ميشود و خاك محل ، خشك ميماند . در زمين پست ، همواره رطوبت در خاك ميماند و جذب ساختمان مي گردد . جاهاي مرتفع نيز در معرض جريان هوا و وزش بادهاي موسمي هستند ، از اينرو در تابستان گرم و در زمستان سرد بوده ، عمل تهويه نيز در سالن هاي احداث شده بر روي زمين هاي مرتفع به سختي صورت مي پذيرد . بهتر است خاك زمين مورد نظر ، ماسه اي يا رسي باشد ، چون اينگونه خاكها ، رطوبت را به خوبي جذب ميكنند و به آساني ، خشك و زهكشي ميشوند . زمين هايي كه خاك آهكي يا سيليسي دارند ، رطوبت را در خود نگه ميدارند و دير زهكشي ميشوند و در نتيجه ، انگل ها و عوامل بيماريزا در چنين زمين هايي براحتي رشد كرده و تكثير مي يابند .
همچنين كاشت درخت در محوطه سالن مرغداري ، به چند منظور توصيه شده است : اولاً سبب لطافت و تميزي هوا ميشود ، ثانياً باعث جلوگيري از ايجاد باد و طوفان در زمستان مي گردد و ثالثاً با توليد سايه در تابستان ، تا اندازه اي هواي پيرامون سالن مرغداري را خنك مي نمايد . براي اين منظور ، بهتر است از درختان برگريزدار يا خزان دار استفاده نمود ، زيرا در تابستان ، مانع تابش آفتاب شديد به داخل سالن ميشوند و در زمستان كه فاقد برگ هستند ، اجازه تابش نور خورشيد را به داخل سالن ميدهند . همچنين كاشتن درختان بلندي كه شاخه هايشان بالاست ، بهتر از درختان كوتاه قد است ، چون درختان كوتاه ، مانع رسيدن نور به سالن ميشوند و رطوبت خاك را هم زياد ميكنند .
2-جهت جغرافيايي ساختمان ؛ جهت لانه با در نظر داشتن تابش نور خورشيد ، وزش بادهاي موسمي و محل استقرار خانه هاي مسكوني تعيين مي گردد . اصل كلي در مورد جهت استقرار ساختمان مرغداري اينست كه حداكثر آفتاب بويژه در فصل زمستان بداخل لانه بتابد و براي همين ، مناسب ترين جهت ، رو به جنوب يا شرق است . ساختمان هاي جنوبي آفتابگير هستند و اين مزيت ، بخصوص براي آفتاب زمستاني ، درجه اهميت بيشتري دارد . رو به شرق بودن سالن مرغداري نيز اين برتري را دارد كه آفتاب صبح به درون سالن ميتابد و پرندگان اين اشعه را دوست ميدارند و خود را در معرض آن قرار ميدهند و اين كار ، علاوه بر آنكه سبب گرم شدن بدن پرنده ميشود ، موجب ساخت ويتامين D از پيش سازهاي اين ويتامين كه در چربيهاي زيرپوست موجودند ، مي گردد .
چون پرندگان پس از سپري كردن شب ، نياز به گرماي طبيعي دارند و از سوي ديگر ، سرصبح شادابتر و فعالترند ، وقت بيشتري را در برابر آفتاب صبحگاهي مي گذرانند و با توجه به مزايايي كه گفته شد ، ساختمان هاي شرقي هم ، به جهت احداث مرغداري ، مناسب هستند . در سالن هاي رو به شرق ، آفتاب زودتر از سالن خارج ميشود و اين امر در روزهاي گرم تابستان ، امتياز مثبت براي ساختمان تلقي مي گردد .
3- رعايت فاصله با ساير ساختمان ها ؛ سالن مرغداري نبايد به خانه هاي مسكوني ، زياد نزديك باشد زيرا خطر انتقال بيماري هاي عفوني به طيور را افزايش ميدهد و از طرفي ، بوي نامطبوع مرغداري و سر و صداي ناشي از تردد وسايل نقليه به مرغداري ، ساكنان اطراف را ناراحت مي نمايد . اما ساختمان مخصوص كارگران نبايد دور از سالن ها احداث شود ، براي اينكه كارگران براحتي و در كوتاهترين زمان بتوانند به سالن ها سركشي كنند . ساختمان مرغداري بايستي از شهر يا روستا و جاده اصلي دور باشد تا علاوه بر پيشگيري از خطر انتقال عوامل بيماريزا بواسطه تردد بي رويه افراد و وسايط نقليه ، سر و صداي ناشي از رفت و آمد خودروها و آلودگي صوتي مناطق مسكوني مانند صداي بلندگوها و خودروها و موتورسيكلت ها ، موجب ايراد تنش و استرس به پرندگان نشود . همچنين زمين هاي نزديك به مناطق مسكوني و حريم جاده ها گرانترند و هم سبب بالا رفتن هزينه هاي ثابت تأسيس مرغداري مي گردد و هم اينكه در آينده نزديك در معرض توسعه شهر ، روستا يا شهرك صنعتي واقع ميشوند و آسايش ساكنان اطراف و امنيت زيستي ( Biosecurity) پرندگان به مخاطره مي افتد . در عين حال ، محل مرغداري نبايد از شهر و جاده هاي مواصلاتي بقدري دور باشد كه اياب و ذهاب كاركنان و آمد و شد خودروها مشكل شود ، در همين حال بايد مسائل بهداشتي ورود و خروج افراد و وسايل به مرغداري ، با دقتي سختگيرانه و تحليل ناپذير پيگيري شود .
مسئله مهم ديگر ، رعايت فاصله مرغداري با واحدهاي پرورشي ديگر ، اعم از دام و طيور است . جوجه هاي گوشتي ، جزء حساس ترين جانوران به عوامل بيماريزا و تنش هاي محيطي ميباشند و چه بسا انواع ويروس ، باكتري ، قارچ ، انگل و عوامل تنش زا ، كه براي دامها و طيور ديگر ، بي ضرر هستند يا دست كم ، خطر كمتري دارند ، براي جوجه هاي گوشتي ، خطرناك و حتي كشنده باشند . از اين رو ، محل مرغداري بايد از محل گاوداري ، گوسفندداري و سالن هاي نگهداري انواع پرنده مثل مرغ تخمگذار ، بوقلمون ، اردك ، غاز ، بلدرچين و قرقاول دور باشد . حتي بهتر است دو سالن يك واحد پرورشي جوجه هاي گوشتي هم ، نزديك يكديگر ساخته نشوند . توصيه شده است كه حداقل فاصله دو مرغداري 500 متر و حداقل فاصله دو سالن يك مرغداري 250 متر باشد . بديهي است عدم رعايت اين فواصل ، تبعات بهداشتي و اقتصادي جبران ناپذير خواهد داشت .
در احداث ساختمان مرغداري ، بايد به مسائل مهندسي توجه داشت تا سالن ها از نظر نور ، حرارت و تهويه ، مناسب اهداف پرورش باشند و منظور سرمايه گذار از نگهداري طيور گوشتي تأمين شود . ميدانيم زمين و ساختمان مرغداري ، جزء هزينه هاي ثابت به شمار ميرود . اين هزينه ها بسته به كشور و در يك كشور ، بسته به منطقه ، متفاوت است و نيز به ظرفيت مرغداري و توالي جوجه ريزي در سالن بستگي دارد . تجربه نشان ميدهد كه هرچه در ساختمان مرغداري ، از مصالح مناسب و مرغوب استفاده شود و ساختمان به روش اصولي ساخته شود ، تأمين نور و حرارت و هوا بهتر صورت مي پذيرد ، جوجه ها سريعتر رشد ميكنند ، درصد تلفات كمتر ميشود ، ضريب تبديل غذايي پايين مي آيد و مخارج تعمير و نگهداري ساختمان كاهش پيدا ميكند و در نهايت ، سود بيشتري عايد سرمايه گذار ميشود . در كشورهاي پيشرفته اي مانند ايالات متحده آمريكا ، كه صنعت مرغداري در آنها توسعه چشمگيري يافته است ، استهلاك ساختمان مرغداري را بيست سال منظور ميكنند و استهلاك ساليانه را معادل پنج درصد سرمايه گذاري اوليه به حساب مي آورند ، بدين ترتيب ، سرمايه گذاري ثابت مربوط به ساختمان ، در عرض بيست سال برگردانده ميشود . اما در كشور ما ، كه اصول ساختمان سازي در احداث بناي مرغداري ، بطور كامل رعايت نمي شود و از مصالح ساختماني مناسب استفاده نمي گردد ، مدت استهلاك ساختمان را معمولاً ده سال در نظر مي گيرند و به اين ترتيب ، بايد هرسال ، ده درصد هزينه كلي ساختمان ، بازگشت داشته باشد و اين امر ، مستلزم آنست كه در طول سال ، حتي الامكان به دفعات بيشتري ، جوجه ريزي انجام شود و تا جايي كه امكان دارد ، مدت زمان خالي بودن سالن ، كاهش پيدا كند . همچنين بايد طوري برنامه ريزي گردد كه ضريب تبديل غذايي پايين بيايد و كوتاه سخن اينكه حداكثر سود اقتصادي بدست آيد تا استهلاك بالاي ساليانه ساختمان ، جبران گردد .
معمولاً در مرغداري هاي گوشتي كشور ما ، سالانه چهار بار جوجه ريزي صورت مي گيرد . اگر در هر متر مربع از سالن ، ده پرنده پرورش داده شود و وزن هر پرنده در هنگام ارسال به كشتارگاه 5/2 كيلوگرم باشد ، در سال ، يكصد كيلوگرم مرغ گوشتي در هر متر مربع پرورش مي يابد . چنانچه هزينه هر متر مربع از ساختمان مرغداري را ، با محاسبه قيمت زمين و مصالح ، يك ميليون ريال در نظر بگيريم و مدت استهلاك ساختمان را ده سال فرض كنيم ، در اين صورت ، هزينه استهلاك سالانه هر متر مربع از سالن ، يكصد هزار ريال خواهد بود و چون سالانه يكصد كيلوگرم پرنده در هر متر مربع پرورش مي يابد ، هزينه استهلاك هر متر مربع از سالن مرغداري ، به ازاي توليد يك كيلوگرم مرغ ، يكهزار ريال ميباشد . بنابراين ، هرچه صورت اين كسر ، يعني هزينه هر متر مربع از زمين و ساختمان ، كمتر باشد ، يا مخرج اين كسر ، يعني مقدار توليد سالانه پرنده در واحد سطح ، بيشتر باشد ، هزينه استهلاك ساختمان پايين مي آيد و به عبارت بهتر ، سهم بيشتري از درآمد سالانه مرغداري به عنوان سود خالص ، عايد مرغدار مي گردد .
يكي ديگر از موارد سرمايه گذاري ثابت مرغداري ، هزينه هاي مربوط به وسايل و تجهيزات ، از قبيل هواكش ، هيتر ، موتور برق اضطراري ، دانخوري ، آبخوري و مه پاش ميباشد . هرچه اين وسايل ، عمر و دوام بيشتري داشته باشند ، مدت استهلاك آنها بيشتر بوده و درصد پاييني از سرمايه اوليه ي مربوط به خريد آنها ، بايد سالانه برگشت داده شود . معمولاً در ايران ، عمر مفيد وسايل مرغداري را پنج سال منظور مي نمايند ، بنابراين هرسال ، بيست درصد سرمايه اوليه ي مربوط به خريد اين وسايل ، مستهلك ميشود ، يعني بايد هرسال ، به اندازه بيست درصد سرمايه اي كه صرف خريد اين تجهيزات شده است ، از درآمد مرغداري را كنار گذاشت تا پس از بسر آمدن عمر اين وسايل ، مشابه آنها را از نو خريد . بديهي است هرچه عمر مفيد تجهيزات يادشده بيشتر باشد ، درصد پايين تري از درآمد سالانه مرغداري به استهلاك آنها اختصاص مي يابد و به سهم سود خالص افزوده مي گردد .
از هزينه هاي ثابت ديگر مرغداري ، هزينه مربوط به تعميرات است . بديهي است هرچه مصالح ساختمان ، مناسب و مرغوب باشد و ساختمان منطبق با اصول مهندسي ساخته شود ، مخارج ساليانه مربوط به تعميرات كمتر خواهد بود . ميتوان گفت هزينه تعميرات ساختمان رابطه ي معكوسي با مقدار سرمايه گذاري اوليه دارد . در شرايط استاندارد ، هزينه سالانه ي تعميرات ساختمان را 5/1 درصد سرمايه اوليه ساخت مرغداري در نظر مي گيرند . همچنين اگر وسايل و تجهيزات مرغداري از نوع مرغوب باشند ، هزينه سالانه ي تعمير وسايل را دو درصد سرمايه ي اوليه خريد وسايل منظور ميكنند .
از هزينه هاي ثابت ديگر ، سود سرمايه گذاري اوليه است كه مقدار آن در هر كشور متفاوت است و بستگي به شرايط اقتصادي جامعه دارد . اگر وضعيت سرمايه گذاري نامطلوب و ثبات اقتصادي كم باشد ، اين رقم را بالا در نظر مي گيرند ولي در شرايط ايده آل ، سود سالانه ي سرمايه گذاري اوليه را پنج تا درصد سرمايه اوليه منظور نموده و به عبارتي ، اين رقم را از سود خالص سالانه ، كسر ميكنند . سود سرمايه گذاري اوليه ي مرغداري در هر كشوري تقريباً با سود سپرده درازمدت بانكي برابري ميكند . براي ماليات هم عدد ثابتي در كشور ما وجود ندارد و حتي برخي از كارشناسان حسابداري ، اين مبلغ را در رديف هزينه هاي جاري مي آورند كه به نظر ميرسد در شرايط ناپايدار اقتصادي ، چنين محاسبه اي معقول تر است . به هر حال ، رقم اختصاص يافته براي ماليات سالانه نيز معادل يك يا چند دهم درصد از سرمايه گذاري اوليه ميباشد .
همان طور كه ملاحظه ميشود ، در صورتي كه ساختمان بطور اصولي ساخته شود و محل احداث آن نيز به درستي انتخاب شده باشد ، بخش اعظمي از هزينه هاي ثابت مرغداري كاهش مي يابد و حتي اين امر سبب كاهش بعضي از هزينه هاي جاري از قبيل هزينه سوخت و روشنايي و تهويه نيز مي گردد .
در سالن هايي كه بر روي زمين هاي مناسب احداث ميشوند و در ساختمان آنها اصول مورد نظر رعايت مي گردد ، طيور رشد سريعتري دارند و اتلاف سرمايه و انرژي كمتر است و در نتيجه ، سود حاصله بيشتر است . براي رسيدن به اين منظور ، بايستي عمليات ساختماني طبق برخي اصول صورت بگيرد كه اهم آنها در پي آمده است .
الف – پي ريزي ؛ پي ريزي درست هم موجب استحكام بنا ميشود و هم از نفوذ رطوبت به سالن جلوگيري مي نمايد . همچنين ضدعفوني ساختماني كه پي محكم دارد راحت تر است و نيز موش ، جوندگان ديگر و ساير جانوران موذي نمي توانند به داخل سالن نفوذ كنند ، چراكه پي ريزي درست و اصولي ، مانع حفر كانال توسط جانوران موذي مي گردد و از ايجاد شكستگي و ترك خوردگي در كف سالن و ديوارها جلوگيري مي نمايد . بهترين تركيب براي بتن پي ، شامل يك قسمت سيمان ، دو قسمت ماسه ي شسته و چهار قسمت سنگريزه يا شن است . بهتر است عمق پي ، دستكم نيم متر و عرض آن ، حداقل دو برابر عرض ديوار ي باشد كه بر روي آن پي ، بنا ميشود . همچنين توصيه ميشود كه پي حداقل سي سانتي متر از سطح زمين ، بالاتر بيايد تا رطوبت نتواند به آساني در كف سالن نفوذ كند .
ب – كف سالن ؛ با پي ريزي اصولي ، كف سالن تقريباً سي سانتي متر بالاتر از سطح زمين ساخته ميشود . گرچه ميتوان از انواع مصالح براي كف ساختمان استفاده كرد اما در ايران معمولاً كف سيماني ساخته ميشود كه تركيبي از يك قسمت سيمان ، 5/3 قسمت ماسه ي شسته و هفت قسمت شن است . حوضچه مخصوص مايع ضدعفوني در جلوي درهاي ورودي سالن ، بايد در موقع كف ريزي ساخته شوند . اين گونه كف هاي سيماني ، نسبت به انواع ديگر كف ، بهداشتي بوده و به آساني قابل نظافت ، شعله افكني و ضدعفوني كردن هستند و چنانچه شيب مناسبي داشته باشند ، مانع جذب و نفوذ رطوبت به داخل سالن ميشوند . با ريختن پوشال بر روي كف بتني ، بستر مناسبي براي پرندگان به وجود مي آيد . پرورش طيور بر روي بستر ، امكان دسترسي آنها را به مدفوع فراهم ميكند و پرندگان با استفاده از آن ، بخشي از ويتامين B12مورد نياز خود را تأمين مي نمايند .
توصيه شده است كه در مناطق مرطوب مانند گيلان و مازندران ، يك رديف نرده چوبي يا تور سيمي بر روي سرتاسر كف سالن قرار داد تا پرندگان با كف زمين در تماس مستقيم نباشند .
ج – ديوارها ؛ ارتفاع و ضخامت ديوارها بستگي به ساختمان مرغداري دارد . معمولاً ارتفاع 3 تا 5/3 متري براي ديوار مرغداري مناسب است و بهتر است عرض ديوار ، دو آجر در نظر گرفته شود . اخيراً براي ساخت ديوار ، از بلوك هاي سيماني يا سفالي استفاده ميشود كه علاوه بر داشتن استحكام كافي ، با حبس هوا در فضاي خالي داخل بلوك ، نوعي عايق حرارتي نيز محسوب ميشود . چه ديوار از آجر ساخته شود و چه از بلوكهاي سيماني يا سفالي ، سطح داخلي و خارجي ديوارها بايد سيمانكاري شود تا علاوه بر زيبايي ظاهري ، منافذ آن پوشانده شود تا باد و سرما و همچنين حشرات و جانوران موذي ، امكان نفوذ به داخل ساختمان پيدا نكنند . همچنين سيمانكاري سطح داخلي ديوارهاي سالن مرغداري ، سبب ميشود تا سمپاشي ، ضدعفوني و ساير اقدامات بهداشتي ، راحت تر انجام بگيرد . گچكاري سطح داخلي ديوارهاي سالن ، علاوه بر داشتن مزاياي سيمانكاري ، سبب زيبايي بيشتر و روشنايي داخل سالن مي گردد و خلل و فرج باقيمانده بر روي سطح سيمانكاري شده را بطور كامل مي پوشاند .
د - سقف ؛ در مرغداري هاي كشور ما ، دو نوع سقف رايجتر است . يكي سقف شيرواني و ديگري سقف آجري . در نواحي سردسير كه نياز به برف روبي بيشتر است و نيز در مناطق مرطوب كه بارندگي زيادي وجود دارد ، سقف شيرواني رايجتر است . معمولاً در اين گونه سقف ها ، شيب خيمه ، يك به سه تا يك به چهار ميباشد و سقف به اندازه ي حدوداً يك متر از ديوارها به بيرون تجاوز ميكند . در اين صورت ، هم از نفوذ باران و برف به داخل سالن جلوگيري ميشود و هم به عنوان سايه بان ، از نفوذ آفتاب گرم تابستان به داخل مرغداري ، ممانعت به عمل مي آيد . سقف آجري يا طاق ضربي نيز در مناطق معتدل كشور ما رواج دارد و اگر اين نوع سقف با عايق رطوبتي آلومينيوم دار ، كه اصطلاحاً ايزوگام آلومينيوم دار گفته ميشود ، پوشانده شود ، هم مانع نفوذ آب به لايه هاي زيرين سقف مي گردد و هم با انعكاس دادن نور خورشيد ، مانع گرم شدن سقف و سالن ميشود . در سقف آجري يا طاق ضربي ، عرض سالن نمي تواند زياد باشد و ديوارها نيز عريض تر از حد معمول ساخته ميشوند تا تحمل مصالح سنگين چنين سقفي را داشته باشند .
هـ – در و پنجره ؛ هرچه تعداد درها كمتر و ابعاد آنها كوچكتر باشد ، مطلوب تر است زيرا مانع نفوذ باد و هواي سرد به داخل سالن شده و از خروج حرارت سالن به بيرون جلوگيري ميشود . بلندي دو متر براي درها مناسب است و بهتر است عرض آن به اندازه اي باشد كه يك نفر كارگر بتواند با مقداري وسايل معمول ، از آن عبور نمايد . تعبيه پنجره ها براي تأمين نور و انجام تهويه ، لازم و ضروري است . معمولاً به ازاي 15 تا 18 متر مربع از كف سالن ، يك متر مربع پنجره در نظر مي گيرند . بهترين نوع پنجره ، آنهايي هستند كه حول محور افقي و به سمت پايين و بالا ، باز و بسته ميشوند ، زيرا با شكستن مسير وزش باد ، مانع توليد جريان شديد هوا يا كوران در داخل سالن ميشوند و نيز با تنظيم زاويه ي پنجره ها ، ميتوان هواي ورودي و خروجي را كنترل نمود . در برخي مناطق گرمسير ، شيشه هاي نزديك سقف را برميدارند و شيشه هاي پاييني را با رنگ ، تيره ميكنند و بدين وسيله در ماههاي گرم سال ، سالن را تا حدي خنك نگه ميدارند . بهتر است در مناطق گرمسير ، پنجره ها به سقف نزديك باشند تا سايه بان هاي شيرواني ، مانع نفوذ آفتاب گرم تابستان به داخل سالن گردند . در نواحي سردسير ، هرچه پنجره ها ، با حفظ ارتفاع معقول ، به كف سالن نزديك تر باشند ، بهتر است ، زيرا مقدار بيشتري از اشعه ي خورشيد به داخل سالن ميتابد و هواي سالن را گرم نگه ميدارد . براي پيشگيري از اتلاف گرما ، توصيه شده است كه در مناطق سردسير ، تعداد پنجره ها به حداقل ممكن كاهش يابد ، يعني به ازاي هر 18 متر مربع از مساحت مرغداري ، يك متر مربع پنجره تعبيه گردد .
همان گونه كه پيشتر نيز گفته شد ، اغلب سالن هاي مرغداري ، رو به جنوب يا شرق ساخته ميشوند تا بيشترين بهره مندي را از آفتاب داشته باشند ، به همين جهت پنجره ها بر روي ديوارهاي طولي سالن و طوري تعبيه ميشوند كه درست روبروي هم قرار نگيرند تا از كوران هوا يا جريان شديد باد جلوگيري شود .
همچنين بهتر است به جاي شيشه ، از طلق يا نايلون براي پنجره ها استفاده كرد ، زيرا با عبور نور خورشيد از شيشه ، اشعه ي فرابنفش آن جذب شيشه شده و به داخل سالن نمي رسد ، از اين رو پرندگان قادر به سنتز ويتامين D از پيش ساز اين ويتامين كه در چربي زيرپوستي وجود دارد ، نخواهند بود . البته چنانچه با وجود طلق يا صفحات نايلوني ، گرمايش سالن در زمستان مشكل باشد ، بايد از شيشه استفاده نمود . ناگفته نماند كه امروزه انواع ويتامين از جمله ويتامين D از طريق مكمل هاي ويتاميني به جيره طيور پرورشي افزوده مي گردند و اگر بنا به دلايلي استفاده از نور خورشيد براي سنتز ويتامين D مقدور نباشد ، نبايد نگران بروز علايم كمبود اين ويتامين بود .
نكته مهم ديگر آنست كه حتماً براي پنجره ها توري محكم و مناسبي نصب شود تا از ورود پرندگان و جانوران موذي به داخل مرغداري جلوگيري شود . بايد توجه داشت كه اندازه ي چشمه هاي توري ، نه بقدري ريز باشد كه جلوي جريان آزاد هوا گرفته شود و نه چندان بزرگ باشد كه پرندگان و ديگر جانوران از آن عبور كرده و داخل سالن شوند .
مطالب پيش گفته ، نكنه هاي باريك و كاربردي در انتخاب مكان و احداث ساختمان مرغداري پرورش طيور گوشتي هستند كه رعايت آنها بازدهي بالاتر و سود اقتصادي بيشتر را براي پرورش دهنده به همراه خواهد داشت و از مشكلات مديريتي و بهداشتي در طول دوران توليد خواهد كاست .
منابع ( به ترتيب الفبا ) :
1- اصول پرورش طيور ؛ تأليف دكتر مرادعلي زهري ؛ انتشارات دانشگاه تهران ؛ تهران 1372 ؛ صص 205 تا 251 .
2- اصول علمي و عملي پرورش طيور ؛ تأليف دكتر جواد پوررضا ؛ انتشارات جهاد دانشگاهي دانشگاه صنعتي اصفهان ؛ چاپ دوم 1374 ؛ صص 180 تا 199 .
3- بهداشت و مديريت طيور ؛ تأليف ديويد ساينزبري ؛ ترجمه دكتر محمدحسن بزرگمهري فرد ، دكتر حسين حسيني و دكتر ريما مرشد ؛ انتشارات پريور ؛ تبريز 1384 ؛ صص 61 تا 95 .
4- پرورش طيور گوشتي ؛ تأليف دكتر مرادعلي زهري ؛ انتشارات دانشگاه تهران ؛ 1370 ؛ صص 179 تا 193 .
5- راهنماي كامل پرورش طيور ؛ تأليف مك او نورث و دونالد دي بل ؛ ترجمه دكتر محمدحسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي و دكتر فريدون نيك نفس ؛ انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي بنياد شهيد انقلاب اسلامي ؛ تهران 1371 ؛ صص 85 تا 216 .
6-Animal production and management ; R. Kirby Barrick and Hobart L. Harmon ; Mc Graw-Hill Book Company ; United States of America ; 1988 ; pp. 307 – 324 .
7-The importance of a good start in life ; International Poultry Production ; Volume 13 ; Number 7 : 13 – 14 .
لینک کوتاه
انتخاب حالت کور رنگی
سرخ کوری سبز کوری آبی کوری سرخ دشوار بینی سبز دشوار بینی Blue difficult to see تک رنگ بینی تک رنگ بینی مخروطیتغییر رنگ فونت:
رنگ اصلی:
رنگ دوم:
تغییر رنگ پس زمینه:
تغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله بین کلمات:
تغییر فاصله بین خطوط:
تغییر نوع موس:
تغییر فونت