كوكسيديوز

بيماري كوكسيديوز
 
 
    كوكسيديوز طيور از بيماريهاي تك ياخته اي طيور اهلي وبسياري از پرندگان ديگر است كه غالبا“ با اسهال وتورم روده مشخص مي گردد.
وقوع بيماري
   كوكسيديوز يك بيماري شايع در ماكيان وبه ميزان كمتر در بوقلمون مي باشد . بيماري گاهي در غاز ، اردك ، مرغ شاخدار ، كبوتر ، قرقاول ، بلدرچين ، كبك و احتمالا“ در بسياري ديگر از پرندگان بروز مي كند . كوكسيديوز معمولا“ در پرندگان جوان درحال رشد مشاهده ميگردد ولي ممكن است در پرندگان مسن تر حساس بروز نمايد . بيماري معمولا“ تحت شرايط گرم وبسيار مرطوب يا شرايطي كه منجر به مرطوب شدن بستر مي گردد بروز مي كند
سبب شناسي
 كوكسيديوز در ماكيان وبوقلمون بوسيله گونه هاي ايمريا ايجاد مي گردد . كوكسيدياها داراي     ميزبانهاي اختصاصي اند لذا بين گونه هاي مختلف طيور انتقال نمي يابند .
 
انواع كوكسيديوز طيور :
 در طيور 9 رقم كوكسيديوز مشخص شده كه بر حسب محل ضايعات بيماري واندازه اووسيست ها تقسيم بندي شده اند.
 
همه گيري شناسي
1ـ بستر آلوده به مدفوع ماكيان مبتلا
2ـ گرد وغبار ـحشرات ـ پرندگان وحشي
3ـ چكمه ـ كفش ـ لباس
4ـ سبدهاي حمل مرغ وچرخهاي وسايط نقليه
5ـ انسان
6ـ جوجه هاي ايمن بعد از عفونت مجدد , حامل بيماري مي شوند وبه مدت طولانيoocyte دفع مي نمايند.
7ـ بروز بيماري غالبا“ در سنين 3 تا 6 هفتگي اتفاق وبه ندرت در گله هاي با سن كمتر از 3 هفته بروز مي نمايد .
 
تشخيص:    
سن ابتلا طيور به اين بيماري معمولا“ از ده روزگي تا 12 هفته مي باشد و بنابراين با اضافه شدن سن طيور وبخاطر ايجاد مصونيت تدريجي در بدن آنها ميزان ابتلا كمتر ورفته رفته مقاومت بيشتري كسب مي نمايند تا جائيكه طيور مسن ندرتا“ باين بيماري مبتلا مي شوند . حضور اووسيست گونه بيماريزاي آيمريا در مدفوع صرفا“ نشانگر اين نيست كه بيماري باليني داريم .از طرفي كوكسيديوز حاد ممكن است علائم شديد داشته باشد ويا حتي قبل از حضور اووسيست در مدفوع موجب مرگ پرنده شود .
 
پيشگيري وكنترل
درگذشته هدف اوليه در درمان كوكسيديوز كنترل شيوع بيماري بوسيله مصرف سولفاناميدها ويا ساير تركيبات بعد از بروز علائم بيماري بود . ليكن امروزه تقريبا“ تمام گله هاي جوجه گوشتي تحت تجويز مقادير پيشگيرانه داروهاي فوق مي باشند ودرمان تنها به عنوان آخرين تمهيد بكار مي رود .
1ـ برنامه داروئي جوجه گوشتي : معمولا“ هدف كسب حداكثر رشد از غذاي مصرف شده همراه با كمترين بروز بيماري مي باشد .
الف: روش استفاده دائم از يك دارو : غالبا“ در اين روش از روز اول تا هنگام كشتار ويا تا يك دوره زماني قطع دارو به مدت 3 تا 7 روز قبل از كشتار از يك دارو استفاده مي شود .
 
ب: استفاده از برنامه shuttle يا Dual :
    بكارگيري يك دارو در جيره آغازي واستفاده از داروي ديگر در دوره رشد در امريكا بنام shuttle ودر ساير كشورها بنام Dual ناميده مي شود .
 
ج ـ استفاده از برنامه Rotation :
    اين روش بعنوان يك روش مديريتي در تغيير مصرف داروهاي ضدكوكسيديايي مطرح مي باشد . بدين صورت كه در زمان حداقل استرس زائي بيماري از يك دارو استفاده وسپس در مواقعي كه احتمال ميرود درگيري گله با بيماري بيشتر باشد نوع دارو را تغيير داده واز داروهاي موثرتري استفاده مي شود . در اين روش تغيير نوع دارو سبب بهبود توليد مي گردد , زيرا مصرف داروي قبلي براي مدت طولاني باعث ايجاد گونه هاي مقاوم شده است .س20
 
 
برنامه هاي بكار گرفته شده در مرغان مادر وتخمگذار :
    پولتهاي جايگزين تخمگذار ابتدا بر روي بستر پرورش يافته وسپس به قفس انتقال مي يابند .بدين دليل اين مرغان نياز به ايمني عليه كوكسيديوز ندارند . اين پولتها معمولا“ تا هنگام انتقال به قفس همانند جوجه هاي گوشتي تحت درمان با مقدار پيشگيرانه دارو مي باشند .
   مرغان مادر كه دوران تخمگذاري خود را بر روي بستر طي ميكنند بايد عليه كوكسيديوز داراي ايمني باشند , ايجاد ايمني طبيعي بعد از بروز يك عفونت خفيف معمولا“ به يكي از دوطريق زير حاصل مي شود .
 
1ـ استفاده از واكسنها :
1ـ جهت ايجاد ايمني مطلوب بطريق فوق بايد چرخه زندگي انگل 3-2 بار در بدن تكرار شود .دراين حالت بايد دقت نظر بالائي در امر مديريت اعمال شود .
2ـ بااين فرض كه پرندگان بطور دائم در معرض اووسيست گونه هاي مهم كوكسيدياها مي باشند .از يك داروي ضد كوكسيديايي وسيع الطيف جهت حفظ پرندگان درخلال هفته 6تا12 استفاده مي شود. در اين روش ممكن است بعلت كم بودن اووسيستها ايمني مطلوبي كسب نگردد. شرايط آب وهوائي وفصول مختلف ممكن است سبب شوند كه اين روش كاملا“ قابل استفاده نباشند . البته هيچگونه برنامه اي قادر به ايجاد مصونيت كامل گله در برابر بيماري نمي باشد وگاهي ممكن است مواردي از بيماري در سطح گله مشاهده شود .    هدف ما در مرحله اول كنترل آلودگي در مرغان مادر وپولتهاي تخمگذار مي باشد وطرق مصرف واكسن مي تواند 1ـ آشاميدني 2ـ مصرف در خوراك 3ـ تجويز از راه دهان به صورت انفرادي در جوجه كشي با استفاده از ماشينهاي اتوماتيك باشد . مشخصه اصلي واكسن كوكسيديوز بايستي چندگانه بودن آن باشد يعني شامل اووسيستهاي چند گانه ويا همه گونه ها باشد زيرا دفاع ايمني در برابر هر يك از هفت گونه ايمريا اختصاصي مي باشد. واكسناسيون در سن 10ـ7 روزگي انجام مي گيرد كه تكامل ايمونولوژيك وفيزيولوژيك پرنده با شروع دفاع ايمني مصادف مي شود .تمام واكسنهاي ضدكوكسيديوز شامل اووسيستهاي تخفيف حدت يافته مي باشند.
 
 وضعيت بيماري كوكسيديوز در كشور
    گزارش سابقه بيماري كوكسيديوز در كشور را مي توان به قبل از سال 1346 دانست . بيماري تا قبل از استفاده از كوكسيديواستاتها وبرنامه هاي پيشنهادي سازمان در خصوص واكسيناسيون گله ها تلفات زيادي را در گله هاي مادر موجب مي شده است . در حال حاضر مسئله چندان مهمي در زمينه كنترل وپيشگيري بيماري در مزارع مادر با توجه به برنامه ريزيهاي بعمل آمده وجود نداشته وتلفات حاصله از بيماري بطور چشمگيري كاهش نشان مي دهد . واكسنهاي مورد استفاده در كشور شامل سويه هاي ايمريا تنلا ماكزيما ـ نكاتريكس ـ آسرولينا مي باشد كه در حال حاضر پوشش حمايتي خوبي را در برابر بيماري كوكسيديوز ايجاد نموده است و آلودگي در سطح مزارع كل كشور بسيار كاهش يافته است.
 
 
 
منبع : كوكسيديوز طيور تاليف : دكتر سعيد اميرحاجلو ،انتشارات موسسه هنرتابينهايت،تهران،چاپ اول ،سال 1386

 (استفاده از مطالب فوق با ذكر منبع بلامانع است)
دانلود فایل
كريپتو سپوريديوز

كريپتوسپوريديوز (Cryptospordiosis)
 
    كريپتوسپوريديوز نوعي بمياري تك ياخته اي است كه درپرندگان با ايجاد بيماري حاد يا مزمن در دستگاههاي تنفس و گوارش مشخص مي گردد . البته بعضي از عفونتهاي كريپتوسپوريديايي نشانه خاصي ندارند .
عفونت با كريپتوسپوريديوم در ماكيان ، بوقلمون ، بلدرچين ، قرقاول ، طاووس ، طوطي ، فنچ و پرندگان آبزي رخ مي دهد .
دوگونه كريپتوسپوريديوم در پرندگان مشخص شده اند : كريپتوسپوريديوم مله اگريديس كه در شرايط طبيعي تنها روده باريك را مبتلا مي كند و كريپتوسپوريديوم بايلئي كه دستگاه گوارش (بخصوص بورس فابريسيوس وكلوآك) و گاهي دستگاه تنفسي را مبتلا مي نمايد .
 
نشانه هاي باليني
1 – نشانه هاي باليني كريپتوسپوريديوز مختص اين بيماري نيست و معمولاً عوامل بيماري زاي ديگري نيز اين نشانه ها را ايجاد مي كنند . ابتلاي روده باريك باعث اسهال مي شود كه ممكن است در بوقلمونهاي جوان ، بلدرچين و طوطي سانان مهلك باشد . در بلدرچين هاي جوان ممكن است مرگ و مير تا 95% افزايش يابد . ممكن است عفونت هاي گوارشي در جوجه هاي گوشتي باعث كاهش رنگدانه هاي لاشه گردد .
2 – نشانه هاي كريپتوسپوريديوز تنفسي متناسب با محل عفونت مي باشد . ترشح از چشم و بيني، تورم سينوسها ، سرفه ، عطسه ، تنگي نفس و صداهاي تنفسي وجود دارد . ممكن است عفونتهاي عمقي ريه و كيسه هاي هوايي انتفاق افتاده ، سبب مرگ و مير شود . عفونت همزمان با ساير عوامل بيماري زاي تنفسي نيز متداول مي باشد .
 
نشانه هاي كالبد گشايي
كريپتوسپوريديوز روده باريك باعث اتساع روده همراه با تجمع محتويات آبكي در آن مي شود . روده كور نيز ممكن است منبسط و داراي محتويات آبكي وكف آبود باشد . جراحات بافت شناسي شامل كوتاه شدن خملها همراه با نكروز و از بين رفتن سلولهاي روده اي در ناحيه راس خمل و حضور تعداد زيادي ارگانيسم در لبه مژه دار اپي تليوم مخاطي مي باشد .
كريپتوسپوريديوز تنفسي باعث ايجاد اكسوداي موكوسي خاكستري يا سفيدي بر روي سطوح مخاطي مبتلا در ملتحمه ، سينوسها ، بوقكهاي بيني ، ناي ، برونش ها و كيسه هاي هوايي مي شود.
 
تشخيص بيماري
در بيشتر موارد ، كريپتوسپوريديوز را مي توان با انجام آزمايشهاي بافت شناسي بر روي نمونه هاي بيوپسي شده يا بافت هاي جمع آوري شده در كالبد گشايي تشخيص داد .
 
كنترل و پيشگيري
كاهش يا حذف اُاُسيست ها از محيط ، راه ابتدايي كنترل انتشار كريپتوسپوريديوم مي باشد جلوگيري از تماس با مواد عفونت زا بسيار مهم است .
پاكسازي دقيق و درپي آن ضدعفوني نمودن به وسيله بخار آب يا اتوكلاو كردن براي از بين بردن اُاُسيست ها و قطع چرخه عفونت ضروري مي باشد .
 
درمان
داروها به ميزان كمي باعث كاهش شدت بيماري باليني و ممانعت از تكثير ارگانيسم مي شوند . داروهاي مورد استفاده براي كوكسيديوز و ساير بيماريهاي تك ياخته اي تاثيري بر روي كريپتوسپوريديوز حيوانات نداشته اند . آنتي بيوتيكي از گروه ماكروليدها به نام اسپيرامايسين تنها داروي آزمايش شده اي است كه براي كريپتوسپوريديوم پارووم در انسان تا حدي اميدوار كننده بوده است .
 
منبع : راهنماي بيماري هاي طيور ، تاليف سي اي وايتمن و اي اي بيكفورد ، ترجمه آقايان دكتر محمد حسين بزرگمهري، دكتر بهرام شجاعدوست، دكتر عليرضا اكبري، دكتر غلامعلي كليدري، دكتر نريمان شيخي، انتشارات سازمان اقتصادي كوثر، چاپ اول، تهران ، 1375
 
دانلود فایل
هگزاميتيازيس

هگزاميتيازيس (Hexamitiasis)
 
 
هگزاميتيازيس از بيماريهاي تك ياخته اي بوقلمونهاي جوان ، اردك ها ، كبوتر ، طاووس و بسياري از پرندگان تفريحي ميباشد كه با تورم نزله اي روده و اسهال آبكي يا كف آلود مشخص مي گردد .
هگزاميتيازيس معمولاً در بوقلمونهاي جوان در سن 1 تا 9 هفتگي و بخصوص در پرندگاني كه در دوره هاي بعد نيز با همان امكانات پرورش داده مي شوند ، ديده مي شود . بوقلمونهاي مسن تر غالباً حاملهاي پنهان بيماري مي باشند . هگزاميتيازيس همچنين در پرندگان تفريحي ( قرقاول ، بلدرچين ، نوعي كبك و غيره) ، طاووس و اردك بروز مي كند .
عامل ايجادكننده بيماري در بوقلمونهاي جوان و بيشتر پرندگان حساس ديگر هگزاميتا مله اگريديس مي باشد . عامل ايجادكننده اين بيماري در كبوترها هگزاميتاكولومبه است .
پرندگان بهبود يافته حاملهاي بيماريند و با دفع انگل همراه مدفوع ، موجب آلودگي آب ، غذا و مرتع مي گردند .پرندگان حساس ، انگل را از طريق بلع دريافت مي كنند . انتقال بين گونه ها ، مثلاً از پرندگان تفريحي به بوقلمونهاي جوان براحتي صورت مي گيرد .
 
نشانه هاي بيماري
1 – پرندگان مبتلا در ابتدا پر جنب و جوش و عصبي هستند ، آنها بيش از حد جيك جيك مي كنند ، مي لرزند ، دور منبع حرارتي جمع مي شوند و دماي بدنشان زير حد نرمال است . اسهال آبكي يا كف آلود مشاهده مي شود و پرندگان بسرعت دچار دهيدراتاسيون مي گردند .
2 – مدتي بعد پرندگان كسل تر مي شوند و در حالت ايستاده ، سر را به طرف بدن جمع مي كنند، پرها ژوليده و بالها آويزان مي شوند . نهايتاً پرندگان به حال اغما در آمده ، دست و پا مي زنند و مي ميرند .
 
نشانه هاي كالبد گشايي
لاشه دهيدراته مي باشد . روده ها نرم مي شوند و ممكن است در بعضي مناطق ، اتساع حبابي شكلي داشته ، حاوي مقدار زيادي موكوس و گاز باشند . معمولاً نيمه قدامي روده ملتهب
مي گردد. ممكن است تونسيل هاي روده كور پرخون شوند .
 
تشخيص بيماري
تاريخچه ؛ نشانه هاي باليني و جراحات كالبد گشايي بر اين بيماري دلالت مي نمايند ولي بايد از تورم روده مسري ، عفونت پاراتيفوئيدي ، تريكومونيازيس و بيماري سرسياه متمايز شود .
 
كنترل و پيشگيري
1 – خالي نگه داشتن سالن در دوره هاي كوتاه ، همراه با پاكيزه سازي و ضدعفوني كامل ساختمانها ، جمعيت هگزاميتا را به مقدار زيادي كاهش خواهد داد .
2 - دانخوريها و آبخوريها را تميز و ضدعفوني نموده ، آنها را بر روي صفحات سيمي بزرگ قرار دهيد ، به طوري كه مدفوع در دسترس پرنده ها قرار نگيرد .
 
درمان
داروهاي بسيار متنوعي براي پيشگيري و درمان توصيه شده اند ، كه شامل نيتيازيد (هپزيد) ، ايپرونيدازول ، فورازوليدون و تتراسيكلين مي باشند .
در مدت درمان ، بايد درجه حرارت سالن پرورش جوجه هاي جوان تا حدي افزايش يابد تا پرندگان راحت باشند .
 
منبع : راهنماي بيماري هاي طيور ، تاليف سي اي وايتمن و اي اي بيكفورد ، ترجمه آقايان دكتر محمد حسين بزرگمهري، دكتر بهرام شجاعدوست، دكتر عليرضا اكبري، دكتر غلامعلي كليدري، دكتر نريمان شيخي، انتشارات سازمان اقتصادي كوثر، چاپ اول، تهران ، 1375
 
دانلود فایل
هيستومونيازيس


هيستومونيازيس     Histomoniasis

هيستومونيازيس نوعي بيماري تك ياخته اي است كه به وسيله هستوموناس مله اگريديس ايجاد مي شود و بوقلمون ، ماكيان ، طاووس ، باقرقره ، بلدرچين و احتمالاً ساير پرندگان خانواده گاليناسه را مبتلا مي كند و از طريق ايجاد ضايعات نكروتيك در كبد و روده كور مشخص
مي گردد.
هيستومونيازيس بيشتر اوقات در بوقلمونها ، بويژه در سنين زير سه ماهگي ، در صورت مواجهه با انگل و عدم مصرف دارو ، بروز مي نمايد . اين بيماري همچنيندر ماكيان ، بخصوص جوجه هاي گوشتي و نيز در بسياري از پرندگان تفريحي اسير شده ، به وقوع مي پيوندد .
عامل ايجاد كننده بيماري ، تك ياخته هيستوموناس مله اگريديس مي باشد كه باكتريها نيز در ايجاد آن به طور ثانوي دخيل هستند . به نظر نمي رسد كه در غياب باكتريها هستوموناد بيماري زا واقع شود . هستوموناس مله اگريديس در مجراي روده كور به صورت تاژكدار است ولي در بافتها به شكل آميبي مشاهده مي شود .
انتقال هيستوموناس مله اگريديس به پرندگان حساس از سه طريق امكان پذير است :
1 – بلعيدن مدفوع تازه .
2 – بلعيدن تخمهاي جنين دار كرم روده كور كه حاوي تك ياخته مي باشند .
3 – بلعيدن كرمهاي خاكي كه در بافتهاي خود داراي لارو كرم روده كور هستند .
 
نشانه هاي باليني
7 تا 12 روز بعد از مواجهه با انگل ، بيماري ظاهر مي شود .در ابتدا بي حالي ، بي اشتهايي خفيف ، آويختگي بال و مدفوع زرد ( گوگردي) رنگ وجود دارد . سرها ممكن است سيانوزه شود (سرسياه) ، اگرچه غالباً اين طور نيست . در ماكيان مبتلا به هيستومونيازيس ممكن است مقداري خون در مدفوع وجود داشته باشد .
بوقلمون مبتلا كسل مي شود و در حالي كه بالها را آويخته ، چشمها را بسته و سر را نزديك بدن نگه مي دارد ، مي ايستد . لاغري مفرط در وارد مزمن و معمولاً در پرندگان مسن تر شايع مي باشد .
در بوقلمونهاي جوان ميزان واگيري و مرگ و مير بالاستو تا 100% مي رسد . پرندگان مسن تر مقاومت بيشتري نشان مي دهند .
 
نشانه هاي كالبد گشايي
هر دو شاخه روده كور بزرگ و ديواره آن ضخيم مي گردد . مخاط معمولاً قرحه دار مي باشد . روده كور معمولاً حاوي توده پنيري زرد ، خاكستري يا سبز و بعضاً لايه لايه مي باشد .
كبد داراي جراحات گرد نامنظم و فرورفته و به رنگهاي متفاوت مي باشد .اين جراحات اغلب زرد تا خاكستري هستند ولي ممكن است سبز يا قرمز باشند .
 
تشخيص بيماري
معمولاً مي توان با مشخص نمودن جراحات واضح بيماري در تعداد كمي از پرندگان به تشخيص رسيد. در پرندگاني كه جهت كالبد گشايي كشته مي شوند ، گاهي مي توان عامل بيماري را در گسترش تهيه شده از روده كور ، يا گسترشهاي تهيه شده از حاشيه جراحات كبدي مشخص نمود . در مقاطع بافت شناسي تهيه شده از ضايعات كبدي و با رنگ آميزي مناسب ، مي توان هيستوموتاد را تشخيص داد .
 
كنترل و  پيشگيري
معمولاً با افزودن مقدار مناسبي داروي ضدهيستوموناس به جيره مي توان از هيستومونيازيس پيشگيري نمود . در حال حاضر فقط ايپروپان ( ايپرونيدازول) و هيستوستات(نيترازون) براي مصرف در طيور موجود مي باشند .
ممكن است با استفاده از داروهاي ضدهيستوموناس كنترل بيماري به شكست بينجامد ، مگر اينكه اقدامات بهداشتي مناسبي اعمال گردد.
 
درمان
اخيراً با خارج شدن دي متريدازول ( امتريل) از ليست داروهاي بازار ، تنها دارويي كه براي درمان هيستومونيازيس در ايالات متحده باقي مانده ، ايپرونيدازول مي باشد كه مصرف آن در ماكيان هنوز تائيد نشده است . تعدادي از داروها در سطح بين المللي موجود مي باشند . گروههاي كوچك پرندگان كه براي مصارف خوراكي پرورش داده نمي شوند را مي توان به طور موثري با مترونيدازول (فلاژيل) خوراكي به ميزان mg/kg 30 دوبار در روز براي مدت 5 روز به طور جداگانه درمان كرد .
 
منبع : راهنماي بيماري هاي طيور ، تاليف سي اي وايتمن و اي اي بيكفورد ، ترجمه آقايان دكتر محمد حسين بزرگمهري، دكتر بهرام شجاعدوست، دكتر عليرضا اكبري، دكتر غلامعلي كليدري، دكتر نريمان شيخي، انتشارات سازمان اقتصادي كوثر، چاپ اول، تهران ، 1375
 
دانلود فایل
انگل هاي داخلي

انگلهاي داخلي (Internal Parasites)
 
كيسه ملتحمه
كرمهاي چشم (= Oxyspirura sp گونه هاي اُكسيسپيرورا)
 طول اين انگلها تا 2 سانتي متر مي رسد و در كيسه ملتحمه ، اغلب زير پلك سوم زندگي
مي كنند و موجب تورم بافت ملتحمه ، آماس چشم ، بيرون زدن پلك سوم و گاهي چسبندگي پلكها مي شوند .اين كرمها ، ماكيان ، بوقلمون ، كبوتر ، برخي از پرندگان تفريحي و بسياري از پرندگان وحشي را آلوده مي كنند . ممكن است پرندگان وحشي منبع عفونت براي طيور باشند . گاهي پرنده اي كه جراحات شديدي دارد در هنگام معاينه عاري از انگل مي باشد . سوسكها ، براي برخي از گونه هاي كرمهاي چشم ، ميزبان واسطه هستند .


تصوير 1- كرم هاي ملتحمه چشم در ماكيان


 
ناي
سينگاموس تراكيا (Syngamus trachea) Gapeworms
    اين كرمها نماتودهاي قرمز رنگي هستند كه در ناي و گاهي در برونشهاي بزرگ زندگي
مي كنند . اين انگلها از خون ميزبان تغذيه مي نمايند و در محل اتصال به ناي موجب تورم ناي به صورت پراكنده يا كانوني مي شوند . طول كرمها تا 2 سانتي متر مي رسد . هر جفت از اين كرمها شامل دو جنس نر و ماده اند كه حالت چنگال مانند دارند و دائماً در حال جفت گيري مي باشند . ممكن است ماكيان ، بوقلمون ، قرقاول ، مرغ شاخدار ، جوجه غاز ، بلدرچين و بسياري از پرندگان ديگر به اين انگلها مبتلا شوند . نشانه هاي اين بيماري شامل : تنفس با دهان باز ، تنگي نفس و لرزش سر مي باشد . پرنده هايي كه بشدت مبتلا هستند ممكن است خفه شوند . كرمهاي خاكي و حلزونها ممكن است به عنوان ناقل يا ميزبانهاي كمكي عمل نمايند ، ولي سير تكاملي آن ممكن است به صورت مستقيم هم انجام شود . ممكن است حالت تنفس با دهان باز ، در غازهاي اهلي توسط انگل سياتوستوما برونكياليس نيز ايجاد گردد .



تصوير 2 - كرم سينگاموس تراكيا در ناي ماكيان



تصوير3- انگل سينگاموس تراكيا
مري و چينه دان
كرمهاي چينه دان (Cropworms)
گونه هاي كاپيلاريا (Capillaria sp)
اين نماتودها چينه دان و مري را متبلا مي كنند (‌گونژيلونما اينگلوويكولا نيز چينه دان را مبتلا
مي كند). آنها مخاط را سوراخ كرده ، تونلي در آن ايجاد مي نمايند و موجب التهاب و ضخيم شدن مخاط مي شوند . طول برخي از اين كرمها به 6 سانتي متر مي رسد . اين انگلها نازك و نخي شكل بوده ، با چشم غير مسلح لسختي ديده مي شوند ، ولي در گسترشهاي تهيه شده از مخاط ، به آساني ديده مي شوند . ماكيان ، بوقلمون ، غاز ، اردك ، مرغ شاخدار و بسياري از پرندگان وحشي يا پرندگان تفريحي محبوس ، به اين انگل حساسند ، نشانه هاي بيماري اغلب شامل كم خوني و لاغري است .
 
پيش معده
   حداقل سه گونه از نماتودها (ديسفارينكس ، تترامرز ، سيرنه آ) به عنوان انگل پيش معده طيور و ساير پرندگان محسوب مي شوند . شكل بالغ اين كرمها 3 تا 18 ميلي متر طول داشته ، براحتي با چشم غير مسلح ديده مي شود . اكثر گونه ها تونلي در مخاط ايجاد گرده ، برخي به طور عمقي در داخل غدد نفوذ مي كنند . جراحات شامل زخم مخاط همراه با خونريزي ، نكروز و تورم مخاط مي باشد ،كه در نتيجه گاهي سبب مسدود شدن مجرا مي گردد . نشانه ها متغير و گاهي شامل اسهال ، لاغري و كم خوني مي باشند. ماكيان ، بوقلمون ، كبوتر ، مرغ شاخدار ، بلدرچين ، اردك ، باقرقره و قرقاول به اين انگل حساسند . مرگ و مير بالا در كبوترها و با قرقره هاي آلوده به ديسفارينكس ناسوتا اتفاق افتاده است . ملخ ، سوسك و دو نوع ساس (سوباگ و پيل باگ) براي يك يا چند گونه از اين كرمها ، ميزبان واسطه مي باشند .
 
سنگدان – كرمهاي سنگدان
     حداقل دوجنس از انگلها ، (كيلوسپيرورا ، آميدوستوموم) سنگدان را مبتلا مي كنند . انگلهاي بالغ حداقل 1 سانتي متر طول دارندو طول آنها به 4 سانتي متر هم مي رسد . اكثراينها زير پوشش سنگدان زندگي مي كنند ، ممكن است سنگدان دچار زخم و نكروز شده يا قسمتهايي از آن كنده شود . ممكن است ديواره عضلاني سنگدان حالت كيسه اي پيدا كند يا پاره شود . ماكيان ، بوقلمون، اردك ، غاز ، بلدرچين و با قرقره به اين انگل حساسند . ملخ ، سوسك ، شپشك ميزبانهاي واسطه يك يا چند گونه از اين كرمها مي باشند .
 
روده باريك
كرمهاي گرد = Roundworms ( گونه هاي آسكاريديا Ascaridid )
     گونه هاي بسياري از آسكاريسها در روده باريك پرندگان شناسايي شده اند . اكثر آسكاريسها تنها يك گونه از پرندگان را مبتلا ميكنند ، اين كرمها ، بويژه در پرندگان جوان ، تورم روده ايجاد مي كنند . نشانه هاي عفونت معمولاً شامل اسهال و كاهش وزن مي باشد . پرندگاني كه اغلب آلوده مي شوند شامل : ماكيان ، بوقلمون ، بلدرچين ( همه به آسكاريدياگالي حساسند) ،‌ كبوتر و مرغ شاخدار مي باشند . اگر چه تخم آسكاريس به وسيله ملخها و كرمهاي خاكي انتقال مي يابد و ماكيان را آلوده مي نمايد ، ولي چرخه زندگي آنها معمولاً مستقيم است .
 
گونه هاي كاپيلاريا Capillaria sp
    اين كرمها مخاط روده پرندگان را مبتلا مي كنند . بسياري از كاپيلارياها ميزبان اختصاصي ندارند . اينها در مخاط روده باريك و يا روده كور ( معمولاً در روده كور) زندگي مي كنند . طول كرمهاي بالغ اين گروه از 6 تا 25 ميلي متر متغير است ، اين كرمها بسيار نازك هستند . بهترين راه تشخيص اين كرمها ، استفاده از ميكروسكوپ مي باشد و معمولاً مي توان آنها را در گسترشهاي تهيه شده از مخاط پرندگان مبتلا پيدا كرد. اين كرمها با شدتهاي مختلف موجب تورم روده
مي شوند . نشانه ها شامل اسهال ، لاغري و احتمالاًٌ مرگ مي باشد . پرندگاني كه معمولاً به اين كرمها مبتلا مي شوند عبارتند از : ماكيان ، بوقلمون ، كبوتر ،‌ مرغ شاخدار ، اردك ، غاز ، قرقاول و بلدرچين . بعضي از كاپيلارياها داراي ميزبان واسطه (كرم خاكي) و بعضي ديگر داراي سير تكاملي مستقيم هستند .
 
كرمهاي پهن Tapeworms
    جنس ها و گونه هاي زيادي از كرمهاي پهن وجود دارند كه طيور و ساير پرندگان را مبتلا مي كنند . بسياري از اين گونه ها ميزبان اختصاصي ندارند . اكثر اين كرمها به آساني با چشم قابل مشاهده اند ، در حالي كه تعدادي از آنها كوچكند و به آساني ديده نمي شوند . اكثر كرمهاي پهن به وسيله يك ميزبان واسطه بي مهره ( حشرات، خرچنگها ، كرمهاي خاكي ، حلزونها ،‌ زالوها)‌انتقال مي يابند و با كنترل ميزبانهاي واسطه مي توان آنها راكنترل كرد . كرمهاي پهن ، پرنده را از غذا بي بهره مي كنند و ممكن است در محل اتصال به روده جراحت ايجاد نمايند . بيماري زايي آنها نامعلوم و احتمالاً متغير مي باشد و گاهي از ميزاني كه تصور مي شود هم پايين تر است. كرمهاي پهن به ندرت در طيور مشكل ايجاد مي كنند ، مگر در پرندگاني كه داراي چراي آزادند يا گله هاي كوچك خانگي ، كه در آنها ميزبانهاي واسطه حضور دارند . سوسكهايي كه در بستر زندگي مي كنند و مگسهاي خانگي مي توانند براي طيوري كه به طور متراكم و محبوس پرورش مي يابند به عنوان ميزبان واسطه عمل نمايند .
 
روده كور
     هتراكيس گاليناروم در روده كور بسياري از انواع طيور و ساير پرندگان زندگي مي كند . اين انگل به خوبي شناخته شده است زيرا ممكن است تخم آن حاوي تك ياخته (هيستوموناس مله آگريديس) عامل بيماري سرسياه باشد . طول اين كرم به 5/1 سانتي متر مي رسد و به آساني قابل مشاهده مي باشد و اكثراً در انتهاي روده كور فراوان است . كرم موجب تورم روده كور مي شود و ممكن است در ديواره روده كور ندولهاي كوچكي تشكيل دهد . پرندگان حساس شامل : ماكيان ، بوقلمون ، مرغ شاخدار ، بلدرچين ، اردك ، قرقاول و غاز مي باشند . سير تكاملي انگل مستقيم است . ولي ممكن است به پرندگاني كه كرمهاي خاكي حاوي تخم اين كرم را مي بلعند سرايت كند . گونه هاي ديگر هتراكيس از بسياري جنبه ها با اين كرم شباهت دارند .
 
پوست
كاليريكلوم فابا (Collyriclum Faba)
    يك ترماتُد نيمه كروي است كه طول آن به 5/5 ميلي متر مي رسد . اين كرم درون كيستهايي در پوست طيور و بسياري از پرندگان وحشي زندگي مي كند . كيستهاي پوستي حدود 4 تا 6 ميلي متر قطر داشته ، معمولاً حاوي دو كرم مي باشند و اغلب در ناحيه مخرج ديده مي شوند . چرخه زندگي آن ناشناخته است . اين جراحات نشانه هاي زيادي ايجاد نمي كند ولي ممكن است به كاهش كيفيت لاشه در كشتارگاه منجر گردد .

منبع مورد استفاده :
1 . راهنماي بيماري هاي طيور ، تاليف سي اي وايتمن و اي اي بيكفورد ، ترجمه آقايان دكتر محمد حسين بزرگمهري، دكتر بهرام شجاعدوست، دكتر عليرضا اكبري، دكتر غلامعلي كليدري، دكتر نريمان شيخي، انتشارات سازمان اقتصادي كوثر، چاپ اول، تهران ، 1375
(استفاده از مطالب فوق با ذكر منبع بلامانع است)
         
دانلود فایل
لینک کوتاه
پایگاه رسمی نشر اندیشه های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران

پایگاه رسمی نشر اندیشه های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری

پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری

پایگاه اطلاع رسانی دولت

پایگاه اطلاع رسانی دولت

وزارت جهاد کشاورزی

وزارت جهاد کشاورزی