علل سقط جنین در دام‌ها

سقط جنین عارضه‌ای است که در اثر آن دام ماده قادر به نگهداری جنین نیست و آن را از بدن دفع می‌کند. عوامل عفونی و غیر عفونی می‌توانند منجر به سقط جنین شوند .
اگر در گله‌های گوسفند یا گاو بیش از 5 درصد از دام‌های آبستن سقط کنند، گله با یک مشکل جدی روبه‌روست و باید برای تشخیص عامل سقط، اقدام شود .

علل غیر عفونی سقط:

1- تغذیه و مسمومیت‌ها: کمبود مواد مغذی به‌ندرت سبب سقط جنین می‌شوند ولی ممکن است در تولد نوزادان ضعیف و سخت‌زایی مؤثر باشند. کمبود ویتامین A در مدت طولانی منجر به سقط یا تولد نوزادان ضعیف و عقب مانده می‌شود. در صورتی که موارد غذایی خورده شده مانند شبدر، چغندر و برگ کلم، یخ‌زده وکپک‌زده باشند ممکن است ایجاد سقط جنین کنند.

2- عدم مراقبت صحیح: نگهداری دام در جایگاه‌های سرد، قرار گرفتن در معرض کوران هوای سرد یا دواندن طولانی مدت دام در گرمای زیاد ممکن است سبب سقط جنین شود.

3- عوارض مربوط به مادر: تب شدید، اسهال‌های مزمن، خونریزی‌های شدید، بیماری‌های انگلی، دل‌دردها و نفخ مادر از جمله عوارضی هستند که موجب سقط جنین می‌شوند.

4- علل هورمونی: نبود تعادل در میزان استروژن و پروژسترون با توجه به این که رابطه حیاتی میان مادر و جنین را دچار اختلال می‌کند، از عوامل سقط جنین است.

5- عدم توانایی رحم در نگهداری جنین: گاهی در اثر نا هنجاری‌های مادرزادی یا به علت جراحات ایجاد شده در زایمان قبلی، رحم قدرت انبساط خود را از دست می‌دهد؛ بنابراین در ماه‌های آخر بارداری قادر به ایجاد جای کافی برای جنین نیست؛ در نتیجه رشد جنین متوقف می‌شود و در نهایت، سقط صورت می‌گیرد.

6-آبستنی چند قلو: حیوانات تک‌زا (گاو.گوسفند و بز) که چند قلو آبستن می‌شوند، به‌علت عدم کفایت تغذیه جنین‌ها توسط مادر و کمبود جا در رحم، معمولاً با کمترین استرس، دچار سقط جنین می‌شوند.

7- سموم: سموم عالی و معدنی مانند ترکیبات نیترات‌ها، بعضی از داروها مانند کورتون‌ها، اکسی توسین و ترکیبات استروژن، از جمله مواردی هستند که در دا‌م‌ها ایجاد سقط جنین می‌کنند.

8- عوامل ضربه‌ای: پریدن‌، افتادن شدید، ضربه شدید و... از عواملی هستندکه دام را وادار به سقط جنین می‌کنند. ترس، به‌طور مستقیم موجب سقط نمی‌شود ولی در اثر وحشتی که در دام به‌وجود می‌آید ممکن است از خود عکس‌العمل ناگهانی بروز دهد که منجر به سقط جنین می‌شود.

عوامل عفونی سقط جنین:
با کتری‌ها، ویروس‌ها، تک‌یاخته‌ها و قارچ‌ها می‌توانند تحت شرایطی به رحم، پرده‌های جنینی و یا کوتیلدون‌ها آسیب برسانند و سبب قطع آبستنی و متعاقب آن، سقط جنین شوند.

عوامل مؤثر در پیشگیری از سقط جنین در دام‌ها:

- خریداری علوفه سالم،

- عدم استفاده از علوفه آلوده.

-  نگهداری علوفه خشک در انبار و پیشگیری از کپک زدن آن‌ها.

- جلوگیری از تردد دام‌ها در محیط‌های آلوده.

- واکسیناسیون به‌موقع دام‌ها.

- مدیریت گله از نظر وضعیت تغذیه، تعداد دام در گله، شرایط نگهداری دام و پناهگاه.

دامداران از تماس بدون دستکش و ماسک با جنین سقط شده حتماً خودداری کنند.

تدوین و ویرایش: پرتال آموزش و ترویج سازمان دامپزشک کشور

منابع:

- پرتال ادراه کل دامپزشکی استان خراسان جنوبی به نقل از دکتر محمد جلال هادیان، رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان طبس

- پرتال اداره کل دامپزشکی استان خراسان رضوی به نقل از دکتر برات الله زیدآبادی،رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان سبزوار و دکتر علی‌رضا قدرتی، رئیس شبکه دامپزشکی طرقبه شاندیز