هاری؛ مهم‌ترین بیماری‌ قابل انتقال بین انسان و حیوان

به گزارش روابط عمومی اداره کل دامپزشکی استان كهگیلویه و بویراحمد، هاری یک بیماری ویروسی است که موجب التهاب مغزی حاد می‌شود. عامل ابتلا به این بیماری، ویروسی از خانواده "رابدو ویریده" است که در تمام حیوانات خون‌گرم می‌تواند ایجاد بیماری کند. ویروس از طریق بزاق حیوان مبتلا به هاری و محل گازگرفتگی وارد بدن شده و در ماهیچه‌ها به سمت اعصاب انتهایی رفته و شروع به تکثیر می‌کند.

نکته مهم این که مرگ افراد در صورت ابتلا به هاری تقریباً قطعی است  و در طول تاریخ تنها شش انسان از این بیماری جان سالم به‌ در برده‌اند. همچنین هاری یکی از مهم‌ترین بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان است که تمام پستانداران را مبتلا می‌كند و به انسان نیز انتقال می‌یابد. از آنجا که پیشگیری از هاری در حیوانات، یک راهکار کلیدی در مبارزه با بیماری محسوب می‌شود، نقش دامپزشکان در مهار این بیماری حائز اهمیت است.

علائم بیماری هاری در انسان

علایم اولیه بیماری شامل سرفه، خستگی، تب، سردرد، بدن‌درد، سوزش در محل گاز گرفتگی، کاهش اشتها، احساس تهوع، درد عضلانی  و گلو درد است. همچنین فرد مبتلا ممکن است به صدا و نور، بسیار حساس شود. پس از بروز این مراحل، بهبودی فرد مبتلا تقریباً ناممکن می‌شود. در مرحله نهایی بیماری هاری که دوره حاد عصبی نام دارد، ویروس هاری سیستم عصبی مرکزی فرد را هدف قرار می‌دهد. علائم نهایی هاری شامل اضطراب، رفتارهای خشونت آمیز، توهم و افسردگی، ترس از آب، مشکل در صحبت کردن و تکلم، ناتوانی در بلع، فلج شدن فک، حرکت غیر طبیعی عضله دیافراگم، دو بینی، ایست قلبی، مشکلات تنفسی و در نهایت مرگ بیمار تا حداکثر پس از دو هفته است.

راه‌های سرایت بیماری

عامل بیماری هاری، نوعی ویروس RNA دار و نوروتروپ است، به‌این معنی که ویروس تمایل به سیستم عصبی دارد و زمانی که به سیستم عصبی مرکزی حمله کند، تقریباً همیشه موجب مرگ میزبان می‌شود. مهم‌ترین راه انتقال هاری به انسان، گاز گرفته شدن توسط حیوان هار است. بنابراین از طریق لمس و نوازش، ضربه زدن، لیس زدن پوست سالم و یا هر روش دیگر، امکان انتقال هاری وجود نخواهد داشت. اما چنانچه بزاق آلوده حیوان با زخم پوستی، خراش و یا غشا مخاطی بدن تماس پیدا کند، بیماری را منتقل می‌کند.

 حتی اگر حیوانی فرد را گاز گرفت، تنها در صورتی احتمال ابتلا به هاری وجود دارد که حیوان حامل ویروس هاری باشد و ویروس به سیستم عصبی و بزاق حیوان وارد شده باشد. بنابراین باید توجه داشت که هر گاز گرفتگی به معنی انتقال بیماری هاری نیست. با این وجود اقدامات درمانی و پیشگیرانه پس از گاز گرفته شدن ضروری است.

پیشگیری از بیماری هاری

افرادی که به دلیل شغلی با حیوانات در تماس هستند باید علیه بیماری هاری واکسینه شوند. برای پیشگیری از هاری در این افراد واکسن در چهار نوبت تزریق می‌شود، به گونه‌ای که نوبت دوم، سوم و چهارم به ترتیب هفت روز، ۲۸ روز و یک سال پس از نوبت اول تزریق می‌شود و البته این افراد هر سه سال باید یک نوبت واکسن به عنوان یادآوری دریافت کنند.

راه‌های درمان بیماری

افرادی که توسط حیوان مشکوک به هاری گاز گرفته شده‌اند، باید فوراً محل گازگرفتگی را با آب و صابون به مدت حداقل ۱۵ دقیقه شست‌وشو دهند و به سرعت به یک مرکز مقابله با هاری مراجعه کنند تا با واکسیناسیون هاری درمان شوند. همچنین شست‌وشوی زخم مربوط به گازگرفتگی حیوان و بازبودن زخم بسیار اهمیت دارد و اساس پیشگیری و درمان بیماری هاری است. پس از آن می‌توان از مواد ضدعفونی کننده مانند بتادین برای زخم استفاده کرد. از آنجا که ویروس هاری نسبت به نور و جریان هوا حساس است، زخم نباید بخیه زده شود و تا حد ممكن روی زخم باید باز باشد.

واکسیناسیون به صورت معمول تا شش روز پس از گازگرفتگی و قبل از بروز علائم بیماری هاری می‌تواند ۱۰۰ درصد بیماری را از بین ببرد. اما پس از بروز علائم، دیگر درمان امکان‌پذیر نیست و بیمار با وجود مراقبت‌های کامل، طی یک یا دو هفته جان خود را از دست خواهد داد.