سازمان دامپزشکی کشور

دلیل تنش گرمایی، افزایش دما و عدم تعادل میان دفع حرارت بدن پرنده و گرمای محیط است. بافت مغز و کبد اولین بافت‌هایی هستند که در اثر تنش گرمایی آسیب می‌بینند. مصرف آب در پرنده 8 برابر مصرف دان می‌شود در حالی که در زمان طبیعی ۲ برابر است؛ بنابراین بستر بیشتر خیس می‌شود و خطر کوکسیدیوز افزایش می‌یابد؛ در گرمای زیاد، جریان خون به سطح بدن می‌آید و روده‌ها کم‌خون می‌شوند؛ اشتها کاهش می‌یابد و پرنده وزن نمی‌گیرد.

این‌ها بخشی از عوارض استرس گرمایی در پرندگان هستند که نشان می‌دهند پیشگیری از این تنش به منظور حفظ سلامت و آرامش حیوانات در فصول گرم سال و نیز حفظ سرمایه بسیار مهم است.

علائم استرس گرمایی در سالن پرورش طیور:

-  تلاش پرندگان برای دور شدن از هم، و حرکت به نقاط خنک‌تر سالن،

-  قرار دادن بـدن در مقابل جریان هوا،

-  بالا گرفتن بال‌ها و دور کردن آن‌ها از بـدن،

- له له زدن به آرامی،

- پر ریزی در ناحیه گردن،

- پف کردن پرها،

- کـاهش تحرک و فعالیت،

- کاهش مصرف خوراک و افزایش مصرف آب،

- تیرگی پوست به دلیل گشاد شدن رگ‌های سطحی،

- کاهش جریان خون در اندام‌های درونی،

- و در نهایت، له له زدن شدید.

* جنس نر پرنده‌ها نسبت به جنس ماده و مرغ‌های گوشتی نسبت به مرغ‌های تخمگذار، نسبت به استرس گرمایی حساسیت بیشتری دارند.

* رطوبت نسبی بالا به عنوان عامل تشدید کننده دما موجب کاهش کارآیی تبخیر آب در شـش و کاهش اثر مفید له له زدن می‌شود.

عوامل مؤثر بر کاهش استرس گرمایی در پرندگان:

- کاهش تراکم در سالن پرورش،

- عایق بندی سـالن؛ بویژه سـقف،

- تغییر زمـان خوراک دهی به ساعات خنک در شبانه روز،

- افزایش جریـان هوا روی سـطح پرنـده‌ها،

- افزایش تهویه در سالن،

- اسـتفاده از مه پاش در سالن‌های بسته و متراکم،

- تنظیم سیستم روشنایی و خاموشی سالن،

- دسترسی آزادانه پرندگان به آب خنـک و تمیز،

- عـادت پـذیری جوجه به دمای بالا و تغییر شـکل خوراک،

- ترکیب مواد مغـذی خوراک و اسـتفاده از الکترولیت‌هـا و مکمـل‌هـای ویتـامینه مانند روی  و ویتامین سی و استفاده از پروبیوتیک؛ این‌ها اثرات منفی استرس حرارتی را در واحـدهای پرورش کاهش می‌دهند،

** این تغییرات در جیره باید با مشورت مشاور تغذیه و علم کافی در خصوص جیره صورت گیرد.

- استفاده پرندگان از دان پلت که دمای متابولیکی کمتری تولید می‌کند.

* در زمان افزایش دما و شدت گرفتن گرما، هشـیاری و سرکشـی کارگران شاغل در مرغداری به سالن‌ها مهم است.

* ضروری است مرغداران نسبت به تجهیز سالن‌های پرورش به سیسـتم برق اضـطراری آماده به کار برای مواجهه با قطع برق سراسری و جلوگیری از خسارات ناشی از آن، اقدام فوری کنند.

تدوین و ویرایش: پرتال آموزش و ترویج سازمان دامپزشکی کشور

منابع:  - پرتال اداراه کل دامپزشکی استان خراسان رضوی

             - پرتال اداره کل دامپزشکی استان همدان