17 شهریور خونین روزی که پیروزی انقلاب اسلامی را کلید زد

در شهریور ماه سال 1357 که مصادف با ماه رمضان بود؛ در شب های این ماه مبارک، در اکثر مجالس مذهبی و مساجد از خفقان و نبودن آزادی و توهین رژیم به مقدسات ملت ایران صحبت می کردند و مردم اعتراضات خود را در قالب راهپیمایی نشان می دادند. در شب های هفتم، هشتم و نهم شهریور ماه بین مردم و عوامل رژیم در هنگام راهپیمایی درگیری ایجاد شد که این درگیری منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی از هموطنان در میدان شهدا (ژاله) شد.

حضور مردم در خیابان 17 شهریور (ژاله)

یکی از شاهدان عینی واقعه شب های ماه رمضان در این باره می گوید "مردان و زنان، در میدان شهدا (ژاله) تا انتهای خیابان 17 شهریور (ژاله) جمع شده بودند و آقای علامه نوری سخنرانی می کرد. بعد از گذشت چند شب، گاردی ها از قبل در میدان شهدا (ژاله) خاک اره و بنزین ریخته بودند تا بدین وسیله مانع هرگونه تظاهراتی شوند، بعد از اتمام سخنرانی، در حدود ساعت دوازده ونیم و به هنگام بلند شدن مردم، یکدفعه کبریت کشیدند و خیابان آتش گرفت. در آن شب به طرف مردم تیراندازی شد و مردم در کوچه های اطراف پراکنده شدند."

راهپیمایی با پیراهن های خونین شهدا

روز سیزدهم شهریور ماه که مصادف با عید فطر بود، دولت وقت اجازه داد، مردم در سراسر کشور برای برپایی نماز عید فطر جمع شوند. نماز عید در چند نقطه تهران از جمله در میدان شهدا (ژاله) به امامت علامه یحیی نوری خوانده شد و بعد از پایان نماز، مردم درحالیکه پیراهن های خونین شهدای شب های قبل را بر سر چوب زده بودند در مسیر خیابان 17 شهریور (شهباز) به راهپیمایی پرداختند. با برگزاری نماز عید فطر در سایر مناطق تهران، راهپیمایی عظیمی شکل گرفت.

در روزهای چهاردهم و پانزدهم شهریور نیز شاهد راهپیمایی و تظاهرات مردم علیه رژیم بودیم. روز پانزدهم دو اقدام مهم از سوی رژیم صورت پذرفت. یکی منع تشکیل اجتماعات و غیرقانونی اعلام شدن راهپیمایی ها از سوی دولت و دیگری، طرح مذهبی جلوه دادن رژیم و ایجاد اختلاف میان روحانیون بود که از سوی ساواک به شاه پیشنهاد شد.

 تعدادی از کشته شدگان واقعه 17 شهریور سال 1357

"سکوت هر مسلمان، خیانت است به قرآن"

در روز شانزدهم شهریور ماه به رغم تلاش ساواک و ممنوعیت راهپیمایی از جانب دولت، مردم تظاهرات باشکوهی برگزار کردند. در طول مسیر راهپیمایی که از قیطریه شروع و به میدان آزادی ختم شد مردم شعارهایی همچون "مرگ بر این سلطنت پهلوی "، ما پیرو قرآنیم، ما شاه نمی خواهیم "،سکوت هر مسلمان، خیانت است به قرآن " بر زبان آوردند.

به دنبال تظاهرات گسترده ی روز پنج شنبه شانزدهم شهریور ماه و دعوت مردم به برگزاری تظاهرات در روز جمعه هفدهم شهریور ماه، انقلاب وارد یکی دیگر از برهه های حساس خود شد. پایداری و استقامت ملت ایران به خصوص در راهپیمایی روز شانزدهم شهریور ماه رژیم را با چالشی جدی مواجه ساخت؛ به طوری که در اولین ساعات روز جمعه هفدهم شهریور ماه ارتشبد غلامعلی اویسی از رادیوی تهران و حومه اعلام حکومت نظامی کرد. به موجب این اعلامیه علاوه بر تهران در یازده شهر دیگر کشور به مدت 6ماه حکومت نظامی اعلام شد.

وحشی گری نیروهای نظامی در میدان شهدا

مردم تهران که از حکومت نظامی اطلاعی نداشتند پیش از ساعت 6صبح، به خیابان ها آوردند. مرکز تجمع آنان میدان شهدا (ژاله) بود و طبق برنامه قبلی خود را برای رساندن به میدان شهدا (ژاله) که آن روزها به دلیل شهادت تعداد زیادی از مردم به میدان شهدا تغییر نام داده بود آماده کردند. همین که مردم به خیابان های اطراف میدان رسیدند ناگهان با دیدن تانک ها و زره پوش های نظامی رژیم غافلگیر شدند. سرانجام ماموران رژیم پس از چند بار اخطار به مردم حدود ساعت 9 صبح از زمین و هوا به قتل عام آنها پرداختند. وحشی گری نیروهای نظامی رژیم ساعت ها ادامه داشت و در اطراف میدان پیکر شهیدان و مجروحانی بود که در صحنه نا برابر همچنان باقی مانده و خون هایی که هر گوشه ای از میدان را گلگون کرده بود.

حضرت امام(ره) روز هجدهم شهریور ماه با ارسال پیامی به ملت ایران ضمن ابراز همدردی با ملت، کشتار وحشیانه را محکوم کردند.

سخن آخر

بی تردید، قیام 17شهریور را می توان به عنوان یکی از نقاط عطف مبارزات ملت مسلمان ایران علیه رژیم پهلوی دانست. ابعاد عظیم کشتار و سرکوب مردم بی گناه در این روز باعث شد تا انقلابیون و رهبران آن ها در حرکت خود مصمم تر کردند و در این بین رهبری مدبرانه حضرت امام خمینی(ره) نقشی به سزا داشت. حمایت های سران به اصطلاح دموکرات آمریکا از رژیم پهلوی در سرکوب مبارزان نیز باعث گردید تا ادعاهای به اصطلاح حقوق بشری و دموکراتیک آن ها در بین مردم رنگ ببازد و ماهیت اصلی آنان برای مردم ایران هرچه بیشتر نمایان گردد. در مجموع باید گفت قیام خونین 17 شهریور عاملی موثر در تشدید مبارزات مردمی و تسریع در سقوط رژیم پهلوی محسوب می شود.

 باشگاه خبرنگاران جوان